Δαιδαλώδης διαχείριση πόρων 26,7 δισ. ευρώ

Μπορεί η πολιτική αντιπαράθεση για την ακρίβεια να επισκίασε τη συζήτηση του νομοσχεδίου για τα νέα ΕΣΠΑ, ωστόσο όσα ψηφίστηκαν χθες στη Βουλή θα μας συνοδεύουν για πολύ μεγαλύτερο διάστημα από ό,τι τα «ψίχουλα» που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός.

Στα 78 άρθρα του ψηφισμένου πλέον νόμου του υπουργείου Ανάπτυξης, και στις πέντε συνοδευτικές τροπολογίες, δεν περιλαμβάνονται μόνο οι τεχνικοί όροι για τις συγχρηματοδοτούμενες δράσεις της προγραμματικής περιόδου 2021-2027, αλλά διαμορφώνονται οι στρατηγικές κατευθύνσεις ενός πολυδαίδαλου συστήματος, από το οποίο θα διανεμηθούν κονδύλια ύψους 26,7 δισ. ευρώ (τα 20,9 δισ. ευρωενωσιακή συμμετοχή και 5,3 δισ. η εθνική συμμετοχή) από τουλάχιστον πέντε διαφορετικά ταμεία.

Στα βασικά προγράμματα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και Ταμείου Συνοχής, προστίθενται επίσης δράσεις του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης για την απολιγνιτοποίηση, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας-Αλείας, αλλά και προγράμματα από το Ταμείο Μετανάστευσης, Ασύλου και Εσωτερικής Ασφάλειας.

Επίσης, στο ίδιο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται οι διατάξεις για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, με προγράμματα ύψους 13,4 δισ. ευρώ, οι οποίες ωστόσο δεν τέθηκαν σε διαβούλευση, αλλά ήρθαν κατευθείαν προς ψήφιση.

Σύμφωνα με την τοποθέτηση του αρμόδιου υφυπουργού Γ. Τσακίρη, ο νόμος κρατάει τον βασικό κορμό του προηγούμενου πλαισίου για τα ΕΣΠΑ 2014-2020, με «βελτιώσεις και διαφοροποιήσεις που έρχονται να βελτιώσουν και να επιλύσουν προβλήματα και όχι να αλλάξουν τη δομή του υπάρχοντος σχεδίου».

Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι οι νέες διατάξεις εξυπηρετούν τη διαφάνεια, την αποτελεσματικότητα, τη γρήγορη και ασφαλή απορρόφηση των πόρων, ωστόσο από την αντιπολίτευση αλλά και από φορείς κατατέθηκαν ενστάσεις περί αδιαφάνειας, γραφειοκρατίας αλλά και εξυπηρετήσεων «ημετέρων».

Εντονες ήταν οι αντιδράσεις των εργαζομένων στη Μονάδα Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων (ΜΟΔ Α.Ε.), καθώς το νομοσχέδιο διαιωνίζει προβλήματα μισθολογικών ανισοτήτων, παρά τη δέσμευση του υπουργού για το αντίθετο, ενώ καταργεί πρώτη φορά μια πετυχημένη υπηρεσία (το Interreg στη Θεσσαλονίκη), χωρίς να μεταφέρει αυτοδίκαια το προσωπικό σε νέα.

Πέρα, ωστόσο, από τα όποια «κλαδικά» προβλήματα μπορεί να εντοπίζουν οι εργαζόμενοι στις ειδικές υπηρεσίες του ΕΣΠΑ (πάνω από 1.800 άτομα, οι 1.000 με συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου και 800 αποσπασμένοι δημόσιοι υπάλληλοι), υπάρχουν ευρύτερα ζητήματα, που αφορούν την είσοδο ιδιωτών, την εκχώρηση αρμοδιοτήτων σε ενδιάμεσους φορείς – ανώνυμες εταιρείες (π.χ. Αναπτυξιακή Τράπεζα) ακόμα και σε Ειδικό Κέντρο Τεχνολογίας και Καινοτομίας της ΕΥΠ.

Μια κριτική που έχει διατυπωθεί αφορά το γεγονός ότι στον νόμο δεν περιλαμβάνονται καθόλου ζητήματα του Ταμείου Ανάκαμψης, αφού λειτουργεί ξεχωριστός φορέας με ελάχιστο προσωπικό, αλλά παχυλά αμειβόμενα στελέχη και ιδιωτικούς συμβούλους, με δύο συμβάσεις παροχής υπηρεσιών ως και μισό δισεκατομμύριο το χρόνο έκαστος.

Ωστόσο, όπως προκύπτει από διατάξεις του νόμου, οι ειδικές υπηρεσίες του ΕΣΠΑ θα κληθούν να υποστηρίξουν τεχνικά το υπερπολλαπλάσιο βάρος των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης, χωρίς ενίσχυση σε προσωπικό ή σε πόρους.