Ρεκόρ 11 ετών στις ανατιμήσεις

Αδειάζει τις τσέπες των νοικοκυριών ο πληθωρισμός, ο οποίος τον Νοέμβριο σημείωσε εκρηκτική αύξηση φτάνοντας στο 4,8% (κοντά στο 4,9% της ευρωζώνης) από 3,4% τον Οκτώβριο και 2,2% τον Σεπτέμβριο, ενώ οικονομολόγοι και αναλυτές προειδοποιούν ότι τα χειρότερα έπονται. Οι βασικοί τροφοδότες της πληθωριστικής ανάφλεξης είναι το φυσικό αέριο με ετήσια αύξηση 180,9%(!), το πετρέλαιο θέρμανσης με 45,2%, τα καύσιμα και τα λιπαντικά με 24,9%, οι μεταφορές με 12,8%, αλλά και τα είδη διατροφής, όπως το αρνί και το κατσίκι με 21,3% και το ελαιόλαδο με 18,5%.

Οπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, μέσα σε έναν μήνα (Νοέμβριο από Οκτώβριο 2021) ο τιμάριθμος ενισχύθηκε κατά 0,5%, με τις κυριότερες αυξήσεις τιμών να αφορούν: φυσικό αέριο (31,7%), ηλεκτρισμό (15,9%), φρούτα νωπά (3,5%), πατάτες (3,2%), αρνί και κατσίκι (2,9%), χοιρινό (2,1%). Αλλα προϊόντα αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής (2,1%), τυριά (2,1%), λαχανικά διατηρημένα ή επεξεργασμένα (1,7%), καύσιμα και λιπαντικά (1,6%), αυτοκίνητα καινούργια (1,3%), πουλερικά (1,2%), ψάρια νωπά (1,1%) και μοσχάρι (0,7%).

Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι το κύμα των ανατιμήσεων θα ενισχυθεί κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου, οδηγώντας τον πληθωρισμό σε νέο «κόκκινο» ρεκόρ, μεγαλύτερο των έντεκα ετών που καταγράφεται για τον μήνα Νοέμβριο. Σύμφωνα με τις προβλέψεις των οικονομολόγων (ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει πρόσφατη μελέτη της Εθνικής Τράπεζας), ο κύκλος των ανατιμήσεων θα συνεχιστεί και το πρώτο τρίμηνο του νέου έτους.

Η Εθνική εκτιμά ότι η ετήσια μεταβολή του δείκτη αναμένεται να προσεγγίσει το 4,5% το 4ο τρίμηνο του 2021 και να υπερβεί το 5% το 1ο τρίμηνο του 2022, υποχωρώντας στο 3,5% το 2ο τρίμηνο και στο 0,6%, κατά μέσο όρο, το 2ο εξάμηνο του 2022. Συνολικά, η ετήσια μεταβολή του δείκτη εκτιμάται ότι θα κυμανθεί στο 2,5% το 2022.

Η ανάφλεξη της ακρίβειας δημιουργεί προβληματισμό στο οικονομικό επιτελείο, που παρακολουθεί με τεντωμένα νεύρα τις εξελίξεις, καθώς θέτει θέμα επέκτασης των μέτρων στήριξης για την αναπλήρωση των απωλειών στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς, την ώρα που οι αντοχές των κρατικών ταμείων είναι περιορισμένες και αποτελεί επιτακτική δημοσιονομική ανάγκη ο δραστικός περιορισμός του ελλείμματος.

Σύμφωνα με αρμόδια στελέχη, τα μέχρι στιγμής δεδομένα και οι πρόδρομοι δείκτες από το μέτωπο των τιμών προοιωνίζονται διατήρηση των παρεμβάσεων με τις επιδοτήσεις σε ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο και μετά τον Δεκέμβριο, με άγνωστη διάρκεια. Στο πλαίσιο αυτό και με στόχο τη συγκράτηση του κόστους για το Δημόσιο, στο τραπέζι των συζητήσεων έχει τεθεί το σενάριο περιορισμού της εμβέλειας των επιδοτήσεων στους οικιακούς λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος και του φυσικού αερίου, με την καθιέρωση εισοδηματικών κριτηρίων για τον προσδιορισμό των δικαιούχων.

Αν και το οικονομικό επιτελείο εμμένει στη θέση για παροδικότητα του φαινομένου, η ανησυχία οφείλεται στο γεγονός της μεγαλύτερης σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις έντασης και έκτασης των ανατιμήσεων, με τον υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα να αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ο πληθωρισμός να ξεπεράσει ακόμα και το 5% έως το τέλος του έτους. Παρά ταύτα, η πρόβλεψη της κυβέρνησης στον προϋπολογισμό είναι για πληθωρισμό 0,5% φέτος και 1% για το 2022.

Πέραν των αναταράξεων στα δημόσια οικονομικά και στην πραγματική οικονομία, η αναζωπύρωση του πληθωρισμού συμπιέζει το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών περιορίζοντας την αγοραστική τους δύναμη. Τα πλήγματα της ακρίβειας είναι ισχυρότερα στα χαμηλά εισοδήματα. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ για την οικονομία και την απασχόληση, μόνο η αύξηση της τιμής των εξόδων στέγασης, μεταφοράς, τροφίμων και μη αλκοολούχων ποτών τον Οκτώβριο μείωσε την αγοραστική δύναμη του κατώτατου μισθού κατά 7,4%, ενώ οι συνεχιζόμενες αυξήσεις στην τιμή της ενέργειας τον Νοέμβριο ενισχύουν τη διάβρωση της αγοραστικής του δύναμης κοντά στο 10%.