Κρίσιμη εβδομάδα για το χρέος

Εβδομάδα σημαντικών εξελίξεων για το ελληνικό χρέος είναι η τρέχουσα για την κυβέρνηση. Ξεκίνησε, χθες, με τη συνάντηση Ευκλείδη Τσακαλώτου με τον υπουργό Οικονομικών της Βαυαρίας Dr. Markus Söder και θα κλείσει το Σάββατο με τη Σύνοδο του G7 στο Μπάρι της Ιταλίας.

Αν και όλες οι πληροφορίες συγκλίνουν ότι στην Ιταλία θα μπει μόνο το περίγραμμα των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους και σε καμιά περίπτωση η ποσοτικοποίηση -η οποία μετατίθεται για το καλοκαίρι του 2018 οπότε λήγει και το τρίτο Μνημόνιο-, εντούτοις η κυβέρνηση δεν έχει σταματήσει να πιέζει για κάτι περισσότερο.

Αλλωστε στη χθεσινή συνάντηση με τον υπουργό Οικονομικών της Βαυαρίας ο κ. Τσακαλώτος υποστήριξε ότι η Αθήνα έκανε αυτά που έπρεπε και ότι ήρθε η ώρα της ευρωζώνης να κάνει αυτά που πρέπει. «Η εξεύρεση της καλύτερης δυνατής λύσης, στη δεδομένη στιγμή, θα έχει αποτέλεσμα τη δημιουργία ασφαλούς οικονομικού περιβάλλοντος, πράγμα απαραίτητο για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας», ανέφερε ο υπουργός.

Το θέμα της ρύθμισης του χρέους αποτελεί μείζον ζήτημα τόσο για την κυβέρνηση όσο και για το ΔΝΤ, το οποίο επιμένει ότι δεν πρόκειται να μπει χρηματοδοτικά στο πρόγραμμα εάν δεν διασφαλιστεί η βιωσιμότητά του. Ηδη ένα πρώτο βήμα έγινε με τα βραχυπρόθεσμα μέτρα, αλλά αυτά δεν είναι αρκετά. Μέσω αυτών περιορίζεται το «βουνό» των υποχρεώσεων της χώρας έως το 2060 κατά περίπου 45 δισ. ευρώ.

Ο χρονικός ορίζοντας

Από μόνα τους, όμως, τα βραχυπρόθεσμα μέτρα δεν επαρκούν για να χαρακτηριστεί βιώσιμο το ελληνικό χρέος. Για να φτάσουμε σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει πρώτα να καθοριστεί ο χρονικός ορίζοντας που θα υποχρεωθεί η Ελλάδα να επιτυγχάνει πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 3,5% για την περίοδο μετά το 2018. Η Αθήνα θέλει να πετύχει μέσα από τις διαπραγματεύσεις αυτός ο ορίζοντας να μην ξεπερνά τα 3-4 χρόνια.

Εφόσον καθοριστεί το ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων, ύστερα θα είναι πιο βατός ο υπολογισμός της ελάφρυνσης που θα απαιτηθεί για να αποκτήσει η Ελλάδα βιώσιμο χρέος. Ετσι, το επόμενο βήμα είναι να υιοθετηθούν μεσοπρόθεσμα μέτρα διευθέτησης του χρέους, που θα επιτρέψουν οι ετήσιες δαπάνες εξυπηρέτησης των αναγκών της χώρας να μην ξεπερνούν το 15% του ΑΕΠ (δηλαδή τα περίπου 25 δισ. ευρώ), κάτι που καθιστά βιώσιμο το χρέος.

Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, στο πακέτο των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος εξετάζεται:

1. Το ενδεχόμενο να υπάρξει μερική εξόφληση των υφιστάμενων δανείων προς την Ελλάδα με την ενεργοποίηση των 19,4 δισ. ευρώ που έχουν απομείνει από το δάνειο των 25 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, που ολοκληρώθηκε το 2015.

Με τα χρήματα αυτά μπορούν να εξαγοραστούν το 2018 δάνεια του ΔΝΤ, για τα οποία το σημερινό επιτόκιο είναι περίπου 3%, πολύ μεγαλύτερο από αυτό που προσφέρει ο ESM.

2. Η χρήση των κερδών του 2014 (περίπου 1,8 δισ. ευρώ) από τον ESM και την ΕΚΤ, αλλά και των κερδών από τα ομόλογα των προγραμμάτων ANFA και SMP, που έχουν στην κατοχή τους η ΕΚΤ και οι άλλες κεντρικές τράπεζες, και υπολογίζονται περίπου στα 14 δισ. ευρώ από το 2013 μέχρι και σήμερα.

3. Η κατάργηση του περιθωρίου επιτοκίου που σχετίζεται με την επαναγορά χρέους των 33 δισ. του 2012 με στόχο χαμηλότερα επιτόκια δανεισμού και ομαλοποίηση των πληρωμών.

Στα μακροπρόθεσμα μέτρα το πιο σημαντικό είναι ο «μηχανισμός» που πρότεινε ο ESM και προβλέπει έναν «περιοριστή» του επιτοκίου αποπληρωμής των ευρωπαϊκών δανείων της Ελλάδας ώστε να σταθεροποιηθούν οι πληρωμές, οι οποίες δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν το 15% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση.

Οταν λοιπόν σφραγιστεί και με τη βούλα του Eurogroup στις 22 Μαΐου το μεσοπρόθεσμο πακέτο για το χρέος που θα το καθιστά βιώσιμο, τότε η Ελλάδα περνάει στην επόμενη και πλέον καθοριστική φάση για τη ρευστότητα στην πραγματική οικονομία: αυτή της ένταξής της στο περιβόητο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης του Μάριο Ντράγκι, το λεγόμενο QE.

Η ρευστότητα

Τι θα σημάνει η ενεργοποίηση του συγκεκριμένου προγράμματος για την ελληνική οικονομία; Ζεστό χρήμα στην αγορά! Οταν ο Μάριο Ντράγκι ανάψει το «πράσινο φως» για ένταξη των ελληνικών τίτλων στο πρόγραμμα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα υπολογίζεται πως θα αγοράσει ομόλογα (αξίας περίπου 4 δισ.), διοχετεύοντας αντίστοιχη ρευστότητα και μειώνοντας το κόστος δανεισμού, συνολικά για την οικονομία.

Θα δοθεί όμως και ένα «σήμα» στους διεθνείς επενδυτές ότι η Ελλάδα απολαμβάνει και πάλι την εμπιστοσύνη της Ευρώπης, κάτι που πιθανότατα θα οδηγήσει σε ενεργοποίησή τους και αποκλιμάκωση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων.

Εφόσον οι αποδόσεις περιοριστούν αρκετά, θα δοθεί και η δυνατότητα στη χώρα να βρει και πάλι τον δρόμο για τις αγορές, με απώτερο στόχο να καλύψει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες μετά τον Αύγουστο του 2018, καθώς μέχρι τότε οι δανειακές ανάγκες καλύπτονται από τα δάνεια του ESM.