Τριάντα χρόνια δράσης συμπληρώνει η πρωτοβουλία EuroMemo Group, κίνηση που συσπειρώνει προοδευτικούς οικονομολόγους, πανεπιστημιακούς, ερευνητές, συγγραφείς από όλη την Ε.Ε. με στόχο την προώθηση μιας εναλλακτικής οικονομικής πολιτικής στην Ευρώπη. Κάθε χρόνο, οι «Ευρωπαίοι οικονομολόγοι για μια εναλλακτική οικονομική πολιτική στην Ευρώπη» (EuroMemo Group) συντάσσουν ένα εκτενές υπόμνημα κριτικής αποτίμησης των εξελίξεων στην ευρωπαϊκή και διεθνή οικονομία, προβάλλοντας σειρά προτάσεων από τη σκοπιά του κόσμου της εργασίας, των ασθενέστερων στρωμάτων, αλλά και της αποτροπής μιας κλιματικής καταστροφής με όρους παγκόσμιας περιβαλλοντικής δικαιοσύνης.
Το φετινό υπόμνημα, το EuroMemorandum 2025, βασίζεται σε συζητήσεις και έγγραφα που παρουσιάστηκαν στο 30ό Συνέδριο Εναλλακτικής Οικονομικής Πολιτικής στην Ευρώπη, στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών BFI της Βιέννης, 12-14 Σεπτεμβρίου 2024. Τα δύο από τα πέντε κεφάλαιά του φέρουν ελληνικές υπογραφές, της Μαρίας Καραμεσίνη (καθηγήτρια Παντείου, πρώην διοικήτρια ΟΑΕΔ) και της Μαρίκας Φραγκάκη (πρώην μέλος του Δ.Σ. του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας).
Αυτό που διαφοροποιεί το EuroMemorandum 2025 από τα προηγούμενα είναι ότι έπρεπε να αξιολογήσει τα νέα στοιχεία που προσθέτουν στην επίσημη πολιτική της Ε.Ε. η έκθεση Ντράγκι, η έκθεση Λέτα και η θεσμική στροφή της Ενωσης στην πολεμική οικονομία, με φόντο τη γεωπολιτική αστάθεια που έχουν προκαλέσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ισραηλινή επιχείρηση εξόντωσης των Παλαιστινίων της Γάζας.
Στον ιστότοπο https://euromemo.eu είναι αναρτημένο το EuroMemorandum 2025 στα αγγλικά, ενώ σύντομα θα παρουσιαστεί και η ελληνική απόδοσή του. Μάλιστα, στις 30 Ιουνίου, 18.30, θα γίνει παρουσίαση του υπομνήματος, στο Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ (Ζαλοκώστα 9, Αθήνα).
Από τις πολλές ενδιαφέρουσες επισημάνσεις του εκτενούς EuroMemorandum 2025 κωδικοποιούμε αυτές που θεωρούμε πιο βασικές:
● Η ευρωπαϊκή οικονομία πέρασε το 2024 το δεύτερο διαδοχικό έτος στασιμότητας και η Γερμανία δεύτερο έτος αρνητικής ανάπτυξης. Η συρρίκνωση των ιδιωτικών επενδύσεων υπήρξε η κύρια αιτία της επιδείνωσης, η οποία προέκυψε λόγω της ευρύτερης γεωπολιτικής αστάθειας (πόλεμοι στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, δασμοί Τραμπ).
● Η εισαγωγή του αναθεωρημένου δημοσιονομικού Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης της Ε.Ε. από τον περσινό Απρίλιο είναι εξαιρετικά ατυχής και με λανθασμένη στόχευση. Εάν εφαρμοστεί πλήρως, θα οδηγήσει στην επιστροφή σε ένα άκαμπτο και περιοριστικό καθεστώς δημοσιονομικής πολιτικής και στο τέλος της παρένθεσης μιας πιο ευέλικτης, αντικυκλικής δημοσιονομικής πολιτικής, η οποία άρχισε να εφαρμόζεται κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
● Το μεταρρυθμισμένο Σύμφωνο ενδέχεται να μην επιβιώσει μέχρι το τέλος του 2025 λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων, καθώς η Λευκή Βίβλος Readiness 2030 (ή σχέδιο ReArm Europe) συνιστά την εκ νέου ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής για τις στρατιωτικές δαπάνες και τον αμοιβαίο δανεισμό για τους σκοπούς αυτούς.
● Είναι ανησυχητικό το ότι μεγάλο μέρος της βιομηχανικής πολιτικής της Ε.Ε. θα επικεντρωθεί στον επανεξοπλισμό. Προηγούμενα Euromemo έχουν επισημάνει τις επιζήμιες επιπτώσεις των στρατιωτικών δαπανών στην κλιματική αλλαγή και την πολύ χαμηλή θετική επίδρασή τους στην απασχόληση.
● Η αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση και η «ασφαλειοποίηση» της Ε.Ε. εγείρουν ανησυχίες για τη στροφή σε μια πιο αυταρχική Ενωση.
● Το ευρώ γίνεται 25 ετών, αλλά η ανεπάρκεια του θεσμικού πλαισίου του αποκαλύφθηκε σε κάθε κρίση αυτής της 25ετίας. Η τελευταία αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας δεν προμηνύει τίποτα θετικό. Η έμφαση στη δημοσιονομική λιτότητα είναι πάντα παρούσα, ενώ δεν έχει ληφθεί υπόψη η επείγουσα ανάγκη για δημόσιες επενδύσεις για την αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων. Αν δεν αλλάξει το κυρίαρχο οικονομικό παράδειγμα, μια πλήρης δημοσιονομική ένωση της Ε.Ε. μοιάζει απίθανη. Το μέλλον του «ευρώ στην ηλικία των 50» μοιάζει αβέβαιο και ασταθές.
● Οι σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες αντιμετωπίζουν μια οικονομικο-οικολογική κρίση τύπου «τανάλιας». Αν η ανάπτυξη, που μετράται ως αύξηση του ΑΕΠ, επιβραδυνθεί ή μηδενιστεί, οι κοινωνικές δυσκολίες αυξάνονται. Αν η ανάπτυξη υλοποιηθεί, τα οικολογικά προβλήματα, η υπερθέρμανση του πλανήτη και η απώλεια της βιοποικιλότητας επιταχύνονται. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία δεν επιλύει το αδιέξοδο αυτής της «τανάλιας».
● Οι προσπάθειες για δημιουργία ενός «πράσινου καπιταλισμού», του οποίου η Πράσινη Συμφωνία αποτελεί εκδοχή, δεν αντιμετωπίζουν την άνιση υπερκατανάλωση των φυσικών πόρων. Υπάρχει ανάγκη να ξεπεραστούν οι ευρωκεντρικές στρατηγικές πράσινης ανάπτυξης. Ο ευρωκεντρισμός θέτει τα συμφέροντα των Ευρωπαίων πάνω από τα συμφέροντα των ανθρώπων στις οικονομικά ασθενέστερες χώρες.
● Το οικολογικό χρέος δεν μπορεί να νομισματοποιηθεί και να αποπληρωθεί, αλλά αποτελεί, ωστόσο, ένα ισχυρό επιχείρημα για μια πολιτική στροφή από τον ευρωκεντρισμό προς την παγκόσμια ευθύνη και την περιβαλλοντική δικαιοσύνη.
Στην Αθήνα το επόμενο EuroMemo Group
Το 31ο Ετήσιο Συνέδριο του ευρωπαϊκού δικτύου European Economists for an Alternative Economic Policy in Europe ή EuroMemo Group θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, από το Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου που είναι συνδιοργανωτής με το ευρωπαϊκό δίκτυο προοδευτικών οικονομολόγων. Το συνέδριο θα γίνει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στις 22-23 Σεπτεμβρίου και ο τίτλος του θα είναι: «Europe quo vadis: Militarisation or socio-ecological transformation?» («Πού βαδίζεις Ευρώπη; Στρατιωτικοποίηση ή κοινωνικο-οικολογικός μετασχηματισμός;»).
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας