Εμπορική πολιτική διά της βίας

Ρεκόρ σημείωσαν πέρυσι οι ρωσικές εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ε.Ε., εγείροντας σκεπτικισμό για την αποτελεσματικότητα των πολιτικών ενεργειακής απεξάρτησης από τη Μόσχα που εφαρμόζουν μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της νορβηγικής Rystad Energy, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες έρευνας, αναλύσεων και συμβουλευτικών υπηρεσιών στον τομέα της ενέργειας παγκοσμίως, οι ευρωπαϊκές αγορές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τη Ρωσία αυξήθηκαν πέρυσι κατά 2 εκατ. τόνους, στα 17,8 εκατ. τόνους, ποσότητα που συνιστά νέο ρεκόρ. Η άνοδος αυτή προκαλεί έντονα ερωτήματα για την ορθότητα αλλά και τη σκοπιμότητα των πολιτικών που έχουν επιλέξει οι Ευρωπαίοι κυβερνώντες, τα τελευταία περίπου δύο χρόνια. Μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το 2022, η Ε.Ε. έθεσε στόχο της να σταματήσει τις εισαγωγές ρωσικών ορυκτών καυσίμων μέχρι το 2027. Ωστόσο, οι αποστολές ρωσικού LNG, που έφταναν έκτοτε στα ευρωπαϊκά λιμάνια, συνέχισαν να αυξάνονται. Σε αντίθεση με τις εισαγωγές φυσικού αερίου μέσω αγωγών, που μειώθηκαν σταδιακά, όπως και του ρωσικού πετρελαίου και άνθρακα, που απαγορεύθηκαν, οι εισαγωγές του ρωσικού υγροποιημένου αερίου εξακολούθησαν να επιτρέπονται και να αυξάνονται. Η Ρωσία ξεπέρασε έτσι, πέρυσι, το Κατάρ και είναι πλέον ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής LNG της Ευρωπαϊκής Ενωσης πίσω από τις ΗΠΑ. Το υγροποιημένο φυσικό αέριο είναι, όμως, πιο ακριβό από το φυσικό αέριο που φθάνει στην Ευρώπη μέσω των αγωγών. Επιχειρήσεις και καταναλωτές της Ε.Ε. είναι οι μεγάλοι χαμένοι αυτής της επιλογής, καθώς καλουνται να πληρώσουν ακριβότερα την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών.

Από την αλλη πλευρά, μεγάλοι κερδισμένοι είναι οι αμερικανικές εταιρείες παραγωγής φυσικού αερίου, που μέσα σε μία διετία έχουν υπερδιπλασιάσει τις εξαγωγές τους στην Ευρωπη, πουλώντας ακριβότερα το δικό τους LNG στα... χαϊβάνια της γηραιάς ηπείρου.

Οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο λόγος που οι εξαγωγές του ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου αυξήθηκαν πέρυσι στην Ε.Ε. είναι επειδή αυτό είναι πιο φθηνό. Το ρωσικό LNG προσφέρεται με έκπτωση σε εναλλακτικούς προμηθευτές και σε σημαντικά χαμηλότερη τιμή από το αμερικανικό. Χωρίς να επιβάλλονται κυρώσεις σε αυτό, οι εταιρείες ενέργειας, εστιάζοντας πάντα στο δικό τους συμφέρον, αγοράζουν αυξανόμενες ποσότητες φυσικού αερίου από τον φθηνότερο προμηθευτή. Κάποιες εταιρείες, όπως η Shell και η Equinor, έχουν ανακοινώσει ότι δεν αγοράζουν ρωσικό LNG στην αγορά spot. Αλλοι έμποροι υπογραμμίζουν ότι από τη ρωσική εισβολή υπάρχουν συχνά ρήτρες στα συμβόλαια των spot φορτίων, που διασφαλίζουν ότι το LNG δεν είναι ρωσικής προέλευσης. Ωστόσο, οι σποτ συναλλαγές έχουν αυξηθεί και αντιστοιχούν πλέον στο 33% του ρωσικού LNG, από 23% το 2023.

Και εξαγωγές

Σύμφωνα με στοιχεία παρακολούθησης πλοίων, το ρωσικό LNG αντιπροσώπευε πέρυσι το 20% του συνόλου των θαλάσσιων εισαγωγών καυσίμων της Ε.Ε., έναντι 15% το 2023. Οι όγκοι στη Γαλλία διπλασιάστηκαν σε σχέση με το 2023. Περισσότερες από τις μισές αποστολές καταλήγουν στον τερματικό σταθμό της Δουνκέρκης, όπου οι γαλλικές εταιρείες ενέργειας EDF, TotalEnergies, καθώς και η γερμανική κρατική Sefe έχουν συμφωνίες χρήσης.

Το ρωσικό LNG που εισάγεται δεν καταναλώνεται ωστόσο όλο στην Ευρώπη. Μέρος του μεταφορτώνεται και αποστέλλεται σε άλλα μέρη του κόσμου. Το Βέλγιο ήταν πέρυσι ο δεύτερος μεγαλύτερος εισαγωγέας ρωσικού LNG, λόγω του λιμανιού του Zeebrugge, το οποίο αποτελεί ένα από τα λίγα ευρωπαϊκά σημεία μεταφόρτωσης LNG από δεξαμενόπλοια κατηγορίας πάγου σε πλοία κανονικού φορτίου. Οι κυβερνήσεις της Ε.Ε. συμφώνησαν, να απαγορεύσουν αυτές τις μεταφορτώσεις ρωσικού LNG σε χώρες εκτός Ε.Ε. από τον επόμενο Μάρτιο, ενώ ο νέος επίτροπος Ενέργειας, Νταν Γιόργκενσεν, υποσχέθηκε να παρουσιάσει ένα σχέδιο για το πώς το μπλοκ μπορεί να επιτύχει τον στόχο του 2027. Οι αξιωματούχοι της Ε.Ε. είναι σχεδόν σίγουροι ότι το μπλοκ μπορεί να επιβιώσει χωρίς τα ρωσικά καύσιμα, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει υψηλότερες τιμές αγοράς φυσικού αερίου από αλλού. Αλλού σημαίνει ΗΠΑ. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, το είπε ξεκάθαρα τον περασμένο Οκτώβριο, ότι το μπλοκ θα μπορούσε να αυξήσει τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ, προκειμένου να κατευνάσει τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο τελευταίος έχει προειδοποιήσει ότι η Ε.Ε. πρέπει να δεσμευτεί σε «μεγάλης κλίμακας» αγορές αμερικανικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, διαφορετικά κινδυνεύει με (τι άλλο;)... δασμούς.

Αμφότεροι -και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού- θυμίζουν κάπως συμμορίες δύο αιώνων πίσω, οι οποίες, με την απειλή στο στόμα και το νταηλίκι τους, έχουν βαλθεί να μην αφήσουν τίποτα όρθιο, καταληστεύοντας την ανθρωπότητα.