Καταδίκη ιδιωτών για βασανιστήρια

Οι 12 ένορκοι του εν λόγω δικαστηρίου της Αλεξάνδρειας στην πολιτεία της Βιρτζίνια αποφάνθηκαν ότι η εταιρεία υψηλής τεχνολογίας και παροχής υπηρεσιών στην αμερικανική κυβέρνηση CACI International, που είχε συμβληθεί με το αμερικανικό υπουργείο Αμυνας για την παροχή υπηρεσιών ανάκρισης στην παραπάνω φυλακή, ήταν συνυπεύθυνη για τον βασανισμό και την κακοποίηση των κρατουμένων επιδικάζοντας σε αυτήν να πληρώσει στα θύματα αποζημίωση 42 εκατομμυρίων δολαρίων.

Είναι η πρώτη φορά που ένας ιδιώτης εργολάβος θεωρείται νομικά υπεύθυνος για την απάνθρωπη μεταχείριση κρατουμένων στη φυλακή του Αμπού Γκράιμπ, στην οποία οι αμερικανικές δυνάμεις ανέκριναν μετά την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν εκατοντάδες Ιρακινούς.

Παγκόσμια κατακραυγή

Η δημοσιοποίηση φωτογραφιών στρατιωτών που κακοποιούσαν με χαρά κρατούμενους προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή και οδήγησε αργότερα τους βασανιστές στη δικαιοσύνη. Ομως οι ανακριτές της CACI που συμμετείχαν και οι επικεφαλής της εταιρείας -που όπως καταγγέλλουν οι δικηγόροι των εναγόντων γνώριζαν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά εκεί- τη γλίτωσαν.

Η αγωγή ασκήθηκε για πρώτη φορά το 2008 βάσει του νόμου περί αδικοπραξιών σε αλλοδαπούς, ο οποίος επιτρέπει σε μη Αμερικανούς πολίτες να φέρουν υποθέσεις, που αφορούν σαφείς παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου (όπως τα βασανιστήρια) για εκδίκαση σε αμερικανικό ομοσπονδιακό δικαστήριο όταν υπάρχει ουσιαστική σύνδεση με τις ΗΠΑ.

Οι ενάγοντες -Suhail Najim Abdullah Al Shimari, καθηγητής Γυμνασίου, Salah Hasan Nusaif Al-Ejaili, πρώην δημοσιογράφος του Al Jazeera και Asa'ad Hamza Hanfoosh Zuba'e, ιδιοκτήτης παντοπωλείου – κατέθεσαν ότι δέχθηκαν σεξουαλική κακοποίηση και παρενόχληση, καθώς και ξυλοδαρμό και απειλή με σκύλους από τους βασανιστές τους.

«Το σώμα μου ήταν σαν μια μηχανή, ανταποκρινόμενη σε όλες τις εξωτερικές εντολές», είχε πει ο Al-Ejaili. «Το μόνο μέρος που είχα ήταν ο εγκέφαλός μου, ο οποίος δεν μπορούσε να σταματήσει από τη μαύρη πλαστική σακούλα που χρησιμοποιούσαν για να καλύψουν το κεφάλι μου». Και οι τρεις Ιρακινοί αφέθηκαν ελεύθεροι από τον αμερικανικό στρατό το 2004, καθώς δεν προέκυψε κάτι σε βάρος τους.

Αδιέξοδο

Χρειάστηκαν 16 ολόκληρα χρόνια προκειμένου η αγωγή του να εκδικαστεί από την αμερικανική δικαιοσύνη, καθώς η CACI κατάφερε πάνω από 20 φορές να την μπλοκάρει προδικαστικά. Ο τροχός γύρισε ωστόσο ανάποδα τον περασμένο Απρίλιο, όταν οι δικαστές έκαναν δεκτό το αίτημα εκδίκασης της υπόθεσης. Ηταν η πρώτη φορά που ένα αμερικανικό σώμα ενόρκων άκουγε απευθείας Ιρακινούς που είχαν κρατηθεί στο Αμπού Γκράιμπ. Ωστόσο, μετά από μια εβδομάδα διαβουλεύσεων οι ένορκοι βρέθηκαν σε αδιέξοδο και ο δικαστής κήρυξε κακοδικία.

Η υπόθεση επανήλθε για εκδίκαση νωρίτερα αυτόν τον μήνα. Η CACI υποστήριξε ότι ενώ οι παραβιάσεις συνέβησαν στη φυλακή, τελικός υπεύθυνος γι’ αυτές ήταν ο αμερικανικός στρατός, ακόμη και αν κάποιοι υπάλληλοί της είχαν ενδεχομένως εμπλακεί. Υποστήριξε επίσης ότι δεν υπήρχαν απτές αποδείξεις πως το προσωπικό της εταιρείας κακοποίησε τους τρεις και ότι αυτοί που τους βασάνισαν θα μπορούσαν να ήταν Αμερικανοί στρατιώτες.

Οι ένορκοι δεν βρήκαν πειστικά τα επιχειρήματά τους. Συντάχθηκαν με τη θέση των εναγόντων, των οποίων οι δικηγόροι ισχυρίστηκαν ότι οι ανακριτές της CACI, ακόμη και αν δεν συμμετείχαν στα βασανιστήρια, συνωμότησαν με το στρατιωτικό προσωπικό, κατευθύνοντάς τους να «μαλακώσουν» τους κρατούμενους πριν ανακριθούν από αυτούς. Με άλλα λόγια... σαπίστε τους εσείς στο ξύλο για να τα ξεράσουν όλα σε εμάς.

«Αυτό που έπραξαν σήμερα οι ένορκοι είναι να στείλουν ένα πολύ σαφές μήνυμα ότι οι εργολάβοι που πηγαίνουν σε πόλεμο ή πηγαίνουν να συνεργαστούν με την κυβέρνηση στο εξωτερικό, θα λογοδοτήσουν για τον ρόλο τους σε οποιεσδήποτε παραβιάσεις μπορεί να διαπράξουν οι υπάλληλοί τους», δήλωσε χαρακτηριστικά η Katherine Gallagher, ανώτερη δικηγόρος του Κέντρου Συνταγματικών Δικαιωμάτων, το οποίο εκπροσώπησε τους ενάγοντες, σε συνέντευξη Τύπου, το απόγευμα της Τρίτης.

Ισχυρό μήνυμα

Ο Stjepan Meštrović, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Texas A&M και ειδικός μάρτυρας σε πολλαπλά στρατοδικεία στρατιωτών που υπηρέτησαν στο Αμπού Γκράιμπ, υπογράμμισε από την πλευρά του ότι η απόφαση ανοίγει την πόρτα σε μελλοντικά ευρήματα ευθύνης που βασίζονται σε συνωμοσία για τη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου από ιδιώτες εργολάβους και άλλες εταιρείες υποστήριξης των στρατιωτικών δυνάμεων».

Ο Baher Azmy, νομικός διευθυντής στο Κέντρο Συνταγματικών Δικαιωμάτων, συμφώνησε ότι η απόφαση «στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα ότι αυτό το είδος εταιρικής κακομεταχείρισης, αμέλειας, απερισκεψίας και εκτροπής είναι εξωφρενικό και αξίζει να τιμωρηθεί».

Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι η απόφαση των 12 ενόρκων αποτελεί σημαντική νίκη για έναν ακόμη λόγο, καθώς λήφθηκε παρά τα αυξανόμενα εμπόδια που βάζει τα τελευταία χρόνια το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ με τις αποφάσεις του στην εκδίκαση υποθέσεων που έχουν να κάνουν με τη λογοδοσία του αμερικανικού κράτους εθνικής ασφαλείας.