Πολλά ρίσκα στην παγκόσμια ανάπτυξη βλέπει το ΔΝΤ

Στην εξαμηνιαία έκθεση του World Economic Outlook, που δημοσίευσε χθες στο πλαίσιο της φετινής φθινοπωρινής συνόδου ΔΝΤ-Παγκόσμιας Τράπεζας, το Ταμείο προχώρησε σε αξιοσημείωτες αναθεωρήσεις, με αναβάθμιση από τη μια πλευρά των προβλέψεών του για την ανάπτυξη σε ΗΠΑ, Βραζιλία, Βρετανία και υποβάθμιση από την άλλη των αντίστοιχων εκτιμήσεών του για τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες, την Κίνα, την Ιαπωνία, τη Μέση Ανατολή, την Κεντρική Ασία και την υποσαχάρια Αφρική.

Παρά την αντιστάθμιση των διαφορετικών ρυθμών ανάπτυξης, η εκτίμησή του ωστόσο για την παγκόσμια ανάπτυξη σε πέντε χρόνια από τώρα παραμένει μέτρια σε σύγκριση με τον μέσο όρο αυτής πριν από την πανδημία: μόνο στο 3,1%.

Οπως επισημαίνει, επίμονα διαρθρωτικά προβλήματα όπως η γήρανση του πληθυσμού και η ασθενής παραγωγικότητα εμποδίζουν τη δυνητική ανάπτυξη πολλών οικονομιών. Προειδοποιεί ότι οι προβλέψεις για τις παγκόσμιες προοπτικές κλίνουν σε αυτή τη φάση προς τα κάτω, εν μέσω αυξημένης πολιτικής αβεβαιότητας. Και πιο συγκεκριμένα:

● Ξαφνικές εκρήξεις στη μεταβλητότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών -όπως παρατηρήθηκε στις αρχές Αυγούστου- θα μπορούσαν να σφίξουν τις χρηματοπιστωτικές συνθήκες και να επιβαρύνουν τις επενδύσεις και την ανάπτυξη, ειδικά στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπου οι μεγάλες βραχυπρόθεσμες εξωφρενικές χρηματοδοτικές ανάγκες μπορεί να προκαλέσουν εκροές κεφαλαίων και δυσχέρεια χρέους.

● Περαιτέρω διαταραχές στη διαδικασία μείωσης του πληθωρισμού, που ενδέχεται να προκληθούν από νέες αυξήσεις στις τιμές των βασικών εμπορευμάτων εν μέσω επίμονων γεωπολιτικών εντάσεων, θα μπορούσαν να εμποδίσουν τις κεντρικές τράπεζες να χαλαρώσουν τη νομισματική πολιτική, γεγονός που θα δημιουργούσε σημαντικές προκλήσεις για τη δημοσιονομική πολιτική και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

● Η βαθύτερη ή μεγαλύτερη από την αναμενόμενη συρρίκνωση του τομέα ακινήτων της Κίνας, ειδικά εάν οδηγήσει σε χρηματοπιστωτική αστάθεια, θα μπορούσε επίσης να αποδυναμώσει το καταναλωτικό κλίμα και να δημιουργήσει αρνητικές δευτερογενείς επιπτώσεις παγκοσμίως, δεδομένου του μεγάλου αποτυπώματός της στο παγκόσμιο εμπόριο.

● Η αύξηση των πολιτικών προστατευτισμού θα επιδείνωνε τις εμπορικές εντάσεις, θα μείωνε την αποτελεσματικότητα της αγοράς και θα διατάρασσε περαιτέρω τις αλυσίδες εφοδιασμού.

● Οι αυξανόμενες κοινωνικές εντάσεις θα μπορούσαν τέλος να προκαλέσουν κοινωνική αναταραχή, πλήττοντας την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επενδυτών και ενδεχομένως καθυστερώντας την έγκριση και την εφαρμογή των απαραίτητων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Η έκθεση διαμηνύει πάντως ότι η επιστροφή του πληθωρισμού κοντά στους στόχους των κεντρικών τραπεζών ανοίγει δρόμο για τριπλή στροφή πολιτικής για την αναγκαία μακροοικονομική ανάσα.

Απαραίτητη «ανάσα»

Ο πρώτος άξονας -στη νομισματική πολιτική- βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη από τον Ιούνιο, με τη μείωση των επιτοκίων από τις μεγάλες τράπεζες στις ανεπτυγμένες οικονομίες. Το Ταμείο τονίζει ότι παρά τα οφέλη αυτής, απαιτείται επαγρύπνηση καθώς ο πληθωρισμός των υπηρεσιών παραμένει υψηλός, σχεδόν διπλάσιος από τα προ πανδημίας επίπεδα. Σημειώνει ότι ορισμένες μάλιστα αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς αντιμετωπίζουν αναζωπύρωση των πληθωριστικών πιέσεων και έχουν αρχίσει να αυξάνουν εκ νέου τα επιτόκιά τους.

Ο δεύτερος άξονας αφορά τη δημοσιονομική πολιτική και την ανάγκη σταθεροποίησης της δυναμικής του χρέους και ανοικοδόμησης αναγκαίων δημοσιονομικών «μαξιλαριών». Το Ταμείο παρατηρεί ότι σε ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Κίνας, τα τρέχοντα δημοσιονομικά σχέδια δεν σταθεροποιούν τη δυναμική του χρέους τους, ενώ σε άλλες υπάρχει οπισθοδρόμηση. Προειδοποιεί ότι η καθυστέρηση δημοσιονομικής εξυγίανσης αυξάνει τον κίνδυνο άτακτων προσαρμογών που θα επιβληθούν από την αγορά. Από την άλλη πλευρά, μια υπερβολική δημοσιονομική σύσφιξη θα μπορούσε να ζημιώσει την οικονομική δραστηριότητα. Η επιτυχία απαιτεί την εφαρμογή σταθερών και αξιόπιστων πολυετών προσαρμογών χωρίς καθυστέρηση, όπου απαιτείται εξυγίανση.

Ο τρίτος άξονας, τέλος, είναι η προώθηση μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη και την παραγωγικότητα. Το ΔΝΤ θεωρεί ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούν να αντιμετωπιστούν οι πολλές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος σήμερα: το ξαναχτίσιμο δημοσιονομικών αποθεμάτων ασφαλείας, η αντιμετώπιση γήρανσης και συρρίκνωσης του πληθυσμού, η κλιματική μετάβαση, η ενίσχυση της ανθεκτικότητας και η βελτίωση της ζωής των πλέον ευάλωτων.

Ελλάδα

Υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης από την ευρωζώνη αλλά χειρότερες επιδόσεις σε πληθωρισμό, ανεργία και ισοζύγιο πληρωμών προβλέπει το ΔΝΤ για την Ελλάδα.

Η ανάπτυξη αναμένεται να προσεγγίσει φέτος το 2,3% και το 2% το 2025 έναντι 0,8% και 1,2%, αντίστοιχα, στην Ευρωζώνη. O πληθωρισμός, με βάση τον εναρμονισμένο ΔΤΚ, προβλέπεται στο 2,9% και στο 2% το 2025 έναντι 2% και 2,1%, αντίστοιχα, στην Ευρωζώνη, η ανεργία στο 10,5% φέτος και στο 10,1% το 2025, έναντι 6% και 5,8% στην Ευρωζώνη, ενώ το ισοζύγιο πληρωμών θα εμφανίσει έλλειμμα στο 6,5% του ΑΕΠ φέτος και στο 5,3% του ΑΕΠ το 2025, έναντι πλεονάσματος 3,1% και 3% αντίστοιχα.