Πλέον το ESG έχει εισέλθει δυναμικά όχι μόνο στον εταιρικό και τραπεζικό τομέα αλλά και στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Οι μεγάλες εισηγμένες επιχειρήσεις διαθέτουν αξιολογήσεις ESG, αντίστοιχες με τις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας, οι οποίες λαμβάνονται υπόψη από τους ενδιαφερόμενους επενδυτές. Δείκτη ESG έχει συστήσει από το 2021 και το Χρηματιστήριο Αθηνών, ενώ οι ελληνικές τράπεζες απευθύνουν στις επιχειρήσεις ενιαίο διατραπεζικό ερωτηματολόγιο κριτηρίων ΕSG.
Παράλληλα, οι οίκοι που παρέχουν υπηρεσίες αξιολόγησης ESG, μεταξύ άλλων οι Moody’s, SP Global, Morning Star, ΜSCI, μπαίνουν στο μικροσκόπιο των εποπτικών αρχών, που θέτουν πιο αυστηρές προδιαγραφές διαφάνειας και αξιοπιστίας. Σύμφωνα με τον νέο ευρωπαϊκό κανονισμό ESG Ratings Regulation, οι πάροχοι υπηρεσιών αξιολόγησης ESG οφείλουν να υποβάλλουν αίτηση για άδεια λειτουργίας και να εποπτεύονται από την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΑΚΑΑ ή ESMA), να υπόκεινται σε τακτικό έλεγχο και να υποβάλλουν τακτικές εκθέσεις. Ο κανονισμός προτάθηκε από την Κομισιόν το 2023, υιοθετήθηκε τέλη Απριλίου από το Ευρωκοινοβούλιο και θα τεθεί σε ισχύ από το 2025, αφού μεσολαβήσει ένα μεταβατικό χρονικό διάστημα.
Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία απαντά σε ανησυχίες που έχουν εκφραστεί από την αγορά για τις αποκλίσεις μεταξύ των αξιολογήσεων διαφορετικών οίκων, κάτι που αναγνώρισαν και οι ομιλητές στο πρόσφατο 14th Annual Sustainability Forum, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα. «Είναι τα ESG κλισέ ή πραγματικά απαραίτητα;» ήταν το ερώτημα που τέθηκε σε πάνελ που συμμετείχαν κορυφαία τραπεζικά στελέχη. Οι απαντήσεις επιβεβαίωσαν μεν την αναγκαιότητα της υιοθέτησης κριτηρίων ESG από το χρηματοπιστωτικό σύστημα και τις επιχειρήσεις, ωστόσο δεν έλειψε η κριτική. Μεταξύ άλλων εκφράστηκε προβληματισμός για τον γραφειοκρατικό φόρτο των πολλαπλών κανονισμών, ιδίως σε επίπεδο εθνικής νομοθεσίας, αλλά και για το κατά πόσο οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της ΕSG αξιολόγησης.
«Πριν από λίγα χρόνια το ESG ήταν όντως κλισέ. Ομως πλέον οι μεγάλες εταιρείες, βιομηχανίας, ενέργειας, μεταφορών υιοθετούν ESG πρακτικές, π.χ. για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Για τις ΜμΕ η εικόνα είναι διαφορετική. Λίγες αντιλαμβάνονται τις ευκαιρίες του ESG, oι περισσότερες το βλέπουν ως πρόκληση αλλά δεν είναι η προτεραιότητά τους», είπε ο γενικός διευθυντής Μετασχηματισμού, Στρατηγικής και Διεθνών Δραστηριοτήτων της Εθνικής Τράπεζας Ερνέστος Παναγιώτου.
Αντίστοιχα, η Ρεγγίνα Ασλάνογλου, γενική διευθύντρια Μετασχηματισμού της Attica Bank, παραδέχτηκε ότι «το επίπεδο ESG στις μικρές επιχειρήσεις δεν είναι υψηλό», ότι «το κόστος είναι μεγάλο και δεν συμπεριλαμβανόταν στα σχέδιά τους, αλλά είναι απαραίτητο και για την άντληση κεφαλαίου». Οπως είπε, ακόμα και μια μικρή επιχείρηση οφείλει να έχει στο business plan στόχους ΕSG, π.χ. για την κατανάλωση ενέργειας, τους προμηθευτές, τις πρώτες ύλες, τη μετακίνηση, τις υποδομές, το παραγόμενο προϊόν, ενώ ακόμα και τα ασφαλιστήρια συμβόλαια των τραπεζών πρέπει να καλύπτουν τους περιβαλλοντικούς κινδύνους. «Αν δεν συμμορφωθεί κάποιος με κριτήρια ΕSG δεν θα είναι eligible (επιλέξιμος) στο μέλλον» είπε χαρακτηριστικά ο Νικόλαος Μουσσάς, νομικός σύμβουλος του Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων.
Από την πλευρά της, η καθηγήτρια Χαρούλα Απαλαγάκη, acting γενική διευθύντρια της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών, άφησε αιχμές για το πλήθος και την πολυπλοκότητα των κανονιστικών διατάξεων, λέγοντας προς τον γενικό διευθυντή Προληπτικής Εποπτείας και Εξυγίανσης της Τράπεζας της Ελλάδας Ιωάννη Τσικριπή ότι «τα 440 κείμενα που αναμένονται πρέπει να περιοριστούν, γιατί θα δημιουργηθεί μια τεράστια γραφειοκρατία και δεν θα μπορούμε να έχουμε μια ενιαία βάση».
Επιφυλάξεις για την ορθότητα των αξιολογήσεων ESG διατυπώθηκαν και από τους συμμετέχοντες σε πάνελ για τις διεθνείς κεφαλαιαγορές και τη βιώσιμη χρηματοδότηση. Χαρακτηριστικά ειπώθηκε ότι «υπάρχει μεγάλη καχυποψία για τη διαδικασία green washing» και ότι χρειάζεται βελτίωση στις αξιολογήσεις ESG ώστε «να μπορούν να εμπιστευθούν οι επενδυτές ότι αυτά που λέγονται ότι γίνονται, γίνονται πράγματι». Οι εισηγητές αναφέρθηκαν σε έκθεση της Ευρωπαϊκής Αρχής Αξιών και Αγορών, που διαπίστωσε ότι μεγάλο ποσοστό εκθέσεων από παρόχους αξιολόγησης ESG είχε λάθη, ανεπάρκειες ή διπλές μετρήσεις σε δεδομένα.
Επιφυλάξεις για την ορθότητα των αξιολογήσεων
Oι αντιδράσεις των οργανισμών αξιολόγησης στις νέες επιταγές της Ε.Ε. για τη διαφάνεια στις πιστοποιήσεις ESG είναι ανάμικτες. «Στην EthiFinance πιστεύουμε ότι πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα για μια αγορά δομημένη και διαφανή. Ως φορέας πιστοποίησης, μπορούμε να βελτιώσουμε τις διαδικασίες μας και τη διαφάνειά μας όσο συνεχίζουμε να προετοιμαζόμαστε για την εποπτεία της ESMA. Ο νέος κανονισμός θα έχει θετικό αντίκτυπο για τους επενδυτές και τις αξιολογούμενες εταιρείες, καθώς και για την αγορά γενικότερα», αναφέρει ο συγκεκριμένος οργανισμός αξιολόγησης ESG, ο οποίος δραστηριοποιείται στη Γαλλία, τη Γερμανία και στην Ισπανία.
Ωστόσο, έχουν προκύψει και αρκετά επικριτικά σχόλια. Πρώτον, η υποχρέωση δημιουργίας χωριστής νομικής οντότητας επιβάλλει πρόσθετη διαχείριση και κόστος στους παρόχους υπηρεσιών. Δεύτερον, η οικονομική σταθερότητα των μικρών και μεσαίων παρόχων υπηρεσιών απέχει πολύ από εκείνη των κορυφαίων παικτών της αγοράς, οπότε η αλλαγή θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω συγκέντρωση. Τρίτον, η έλλειψη καθοδήγησης σχετικά με το περιεχόμενο της μεθοδολογίας στον κανονισμό που θα τεθεί σε ισχύ το επόμενο έτος θεωρείται προβληματική.
Η υποχρέωση δημιουργίας χωριστής νομικής οντότητας επιβάλλει πρόσθετη διαχείριση και κόστος στους παρόχους υπηρεσιών, ενώ η οικονομική σταθερότητα των μικρών και μεσαίων παρόχων υπηρεσιών απέχει πολύ από εκείνη των κορυφαίων παικτών της αγοράς, οπότε η αλλαγή θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω συγκέντρωση
Παρά τις ανησυχίες αυτές, η Matilde Quarin, της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ομοσπονδίας (EBF), η οποία εκπροσωπεί τα συμφέροντα των τραπεζών στις Βρυξέλλες, υποστηρίζει ότι o μετασχηματισμός του ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα με βάση τα κριτήρια ESG δεν αποτελεί «παράγοντα κινδύνου». Σύμφωνα με την EBF, η αυξανόμενη ζήτηση για αξιολογήσεις ESG δικαιολογεί την εισαγωγή του νέου ευρωπαϊκού κανονισμού, καθώς η έλλειψη σαφούς πλαισίου υπονομεύει την εμπιστοσύνη στην αξιοπιστία των αξιολογήσεων.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, μια ελπιδοφόρα εξέλιξη, όπως τονίζεται σε έκθεση του Απριλίου από τον διεθνή οίκο αξιολόγησης Fitch Ratings, είναι ότι την Ε.Ε. αναμένεται να ακολουθήσουν φέτος η Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο, υιοθετώντας και αυτοί τους νέους κανονισμούς. Οι τρεις κανονισμοί ακολουθούν παρόμοια προσέγγιση σε δύο βασικά ζητήματα: το ένα είναι η τελειοποίηση των κατευθυντήριων γραμμών της επισήμανσης ESG για βιώσιμες επενδύσεις και το άλλο είναι η εισαγωγή τυποποιημένων εκθέσεων, δηλαδή η ενσωμάτωση των εκτιμήσεων της ΕΚΤ στις επενδυτικές στρατηγικές.
Το διακύβευμα είναι τεράστιο: σύμφωνα με ανάλυση του Bloomberg Intelligence η αξία των περιουσιακών στοιχείων υπό διαχείριση σε αμοιβαία κεφάλαια ESG αναμένεται να φτάσει τα 53 τρισ. ευρώ έως το 2025, αντιπροσωπεύοντας έως και το ένα τρίτο των παγκόσμιων περιουσιακών στοιχείων υπό διαχείριση. Εν τω μεταξύ, οι υπολογισμοί της ίδιας της Ε.Ε. υποδεικνύουν ότι για να επιτύχει τους δικούς της στόχους για το κλίμα και τη βιωσιμότητα έως το 2030, θα χρειαστεί πρόσθετες επενδύσεις ύψους 520 δισ. ευρώ ετησίως.
Το άρθρο αυτό γράφτηκε στο πλαίσιο του προγράμματος PULSE, μιας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας που διευκολύνει τη διεθνή δημοσιογραφική συνεργασία και στην οποία συμμετέχει κατά αποκλειστικότητα στην Ελλάδα η «Εφ.Συν.». Στο άρθρο συνεισέφεραν οι Gyorgy Folk (Eurologus, Βρυξέλλες) και Lola Garcia-Ajofrin (El Confidencial, Μαδρίτη).
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας