Η απληστία αποδείχτηκε τελικά... ανθυγιεινή

Από τους πρωταγωνιστές του «καουμπόικου καπιταλισμού» της δεκαετίας του 1980, προσωποποίηση της αλαζονικής απληστίας του χρηματιστικού κεφαλαίου, που ο ίδιος όμως θεωρούσε… υγεία, ιθύνων νους του μεγα-σκανδάλου insider trading εκείνης της εποχής με τις μετοχές υπό εξαγορά εταιρειών -για το οποίο μπήκε στη φυλακή-, ο Ιβάν Μπόσκι, ο κατά το περιοδικό Time «Ιβάν ο Τρομερός», άφησε την τελευταία του πνοή την προηγούμενη Δευτέρα σε ηλικία 87 ετών.

Eμπνευση για τον χαρακτήρα του Γκόρντον Γκέκο (που υποδύθηκε ο Μάικλ Ντάγκλας στη βραβευμένη με Οσκαρ ταινία του Ολιβερ Στόουν «Wall Street»), ο πάλαι ποτέ σπεσιαλίστας του αρμπιτράζ ρίσκου έκανε περιουσία από την εκμετάλλευση εμπιστευτικών πληροφοριών πριν η πτώση του πυροδοτήσει το συντριπτικό τέλος -με το κραχ του 1987- μιας δεκαετίας απληστίας στη διάρκεια της οποίας το χρηματιστήριο εκτοξεύτηκε σε ιλιγγιώδη επίπεδα. Μοχλευμένες εξαγορές, επιθετικές εξαγορές, «γάμοι» και συγχωνεύσεις εταιρειών αποτέλεσαν το πεδίο της δράσης του. Αντλώντας παράνομα και έναντι αδρής αμοιβής πληροφορίες από στελέχη επενδυτικών τραπεζών και άλλους γνώστες των συμφωνιών που ήταν στα σκαριά, ο Μπόσκι αγόραζε πρόωρα μετοχές υπό εξαγορά εταιρειών σε χαμηλές τιμές και τις πουλούσε χρυσές όταν οι συμφωνίες γίνονταν γνωστές στο επενδυτικό κοινό κερδίζοντας τεράστια ποσά.

Στο αποκορύφωμά της δράσης του, στα μέσα της δεκαετίας του 1980, η καθαρή αξία των περιουσιακών του στοιχείων άγγιζε τα 280 εκατ. δολάρια (περίπου 818 εκατ. δολάρια σε σημερινό νόμισμα), ενώ το χαρτοφυλάκιό του τα 3 δισ. (περίπου 8,7 δισ. δολάρια σήμερα). Μεγάλο μέρος του τελευταίου χρηματοδοτήθηκε από πάμπλουτους Αμερικανούς που ικέτευαν τον Γκέκο να επενδύσει τα χρήματά τους καθώς έβλεπαν σε αυτόν το άγγιγμα του Μίδα. Ο Μπόσκι, αν και βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στα δανεικά χρήματα, κρατούσε το μεγαλύτερο μέρος των κερδών για τον εαυτό του: οι συνεργάτες του έπαιρναν 40% και εκείνος 60%. Οι συνεργάτες του από την άλλη πλευρά απορροφούσαν το 90% των ζημιών, ενώ εκείνος μόνο το 10%.

Ο τρομερός Ιβάν φρόντιζε με κραυγαλέο και χονδροειδέστατο τρόπο την αυτοπροβολή του, κάτι που του κόστισε το παρατσούκλι «γουρουνάκι» από κάποιους βετεράνους της Wall Steet. Μεταξύ άλλων πήγαινε σε φανταχτερά εστιατόρια και παρήγγελλε κάθε πιάτο στο μενού, τα δοκίμαζε και στη συνέχεια τσιμπολογούσε από ένα πιάτο αγνοώντας τα υπόλοιπα. Κυκλοφορούσε με πανάκριβα αυτοκίνητα και κάποτε εμφανίστηκε για να παίξει τένις σε μια ροζ Rolls-Royce, ενώ του άρεσε να διασκεδάζει στο Harvard Club στο Μανχάταν, παρ’ όλο που δεν είχε παρακολουθήσει ποτέ μαθήματα στο γνωστό πανεπιστήμιο. Διασφάλισε την κάρτα μέλους του μέσω μιας μεγάλης δωρεάς στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του πανεπιστημίου. Στους επενδυτές που ψάρευε έλεγε ότι ήταν επίκουρος καθηγητής στο Columbia Business School, κάτι που δεν ήταν αλήθεια. Το σπίτι του σε ένα τεράστιο κτήμα στην κομητεία Westchester της Νέας Υόρκης περιελάμβανε μεταξύ άλλων στη διακόσμησή του και έναν Ρενουάρ, ενώ στα χαλιά ανάγλυφα υπήρχε το μονογράμματα του «IFB».

Εκτός από αυτό είχε ακόμη στην κατοχή του διαμέρισμα στο Μανχάταν, βίλα στη γαλλική Ριβιέρα, πολυτελές διαμέρισμα στο Παρίσι και ένα διαμέρισμα στη Χαβάη. Μέσω της πρώτης συζύγου του Σίμα Μπόσκι ήταν ακόμη συνιδιοκτήτης του διάσημου Beverly Hills Hotel, ενός πλούσιου ροζ ξενοδοχείου που προτιμούν μεταξύ άλλων οι αστέρες του Χόλιγουντ. Ο γάμος του με τη Σίμα ήταν επί της ουσίας το εφαλτήριο για την εκτόξευσή του. Ο πεθερός του, ένας μεγιστάνας των ακινήτων που τον αποκαλούσε προικοθήρα και αλήτη, ήταν επί της ουσίας αυτός που τον έβαλε στον κόσμο του πλούτου. Τον εγκατέστησε μαζί με τη Σίμα στο Μανχάταν και του προσέφερε μεγάλο μέρος των κεφαλαίων με τα οποία ο Μπόσκι ξεκίνησε την επενδυτική του καριέρα.

Υπέρμαχος της αχαλίνωτης δράσης για συσσώρευση πλούτου και του ανάλογου ήθους, ο Μπόσκι είχε ξεστομίσει σε ομιλία του προς τους φοιτητές της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ ότι η «απληστία είναι υγιής». «Μπορείς να είσαι άπληστος και να συνεχίζεις να νιώθεις καλά με τον εαυτό σου» πρόσθεσε αποσπώντας ζωηρά χειροκροτήματα από τους φοιτητές.

Μερικούς μήνες αργότερα ο «Ιβάν ο Τρομερός» καθόταν στο εδώλιο του κατηγορουμένου για τη μεγαλύτερη έως τότε χρηματιστηριακή απάτη εσωτερικής πληροφόρησης. Καταδικάστηκε σε πρόστιμο 100 εκατ. δολαρίων (ρεκόρ για εκείνη την εποχή), φυλάκιση 3,5 ετών και ισόβια απαγόρευση διαπραγμάτευσης χρηματοπιστωτικών τίτλων. Η ομολογία ενοχής του προκάλεσε σοκ στη Wall Street και πυροδότησε μια σειρά γεγονότων που σηματοδότησαν το τέλος μιας δεκαετίας φρενήρους δραστηριότητας εξαγορών και επίδειξης πλούτου. Καθώς οι ομοσπονδιακές αρχές πλησίαζαν τον Μπόσκι, αυτός συμφώνησε να συνεργαστεί παρέχοντας πληροφορίες που οδήγησαν στην πτώση της επενδυτικής τράπεζας Drexel Burnham Lambert και του βασιλιά των ομολόγων junk, Μάικλ Μίλκεν, που ήταν από τους στενότερους συνεργάτες του. Αρκετά ακόμη μέλη της απάτης καταδικάστηκαν.

Ο Μπόσκι εξέτισε 18 μήνες της ποινής του σε μια φυλακή της Καλιφόρνιας η οποία διέθετε γήπεδα τένις, γήπεδο γκολφ, γυμναστήριο και αίθουσα μπιλιάρδου. Μετά την αποφυλάκισή του το 1990 κράτησε χαμηλό προφίλ. Αναφέρθηκε ότι είχε εγγραφεί σε ραβινικές σπουδές και συμμετείχε σε προγράμματα που βοηθούσαν τους άστεγους. Εμενε σε ένα πολυτελές σπίτι με θέα στον Ειρηνικό Ωκεανό στη Λα Τζόλα της Καλιφόρνιας, που απέκτησε μετά από διακανονισμό διαζυγίου με την πρώτη σύζυγό του. Η συμφωνία περιελάμβανε ακόμη ισόβια διατροφή (από την πρώην σύζυγο) 180.000 δολαρίων και εφάπαξ καταβολή 20 εκατ. δολαρίων. Ηταν το τελευταίο καλό ντιλ του.