Το «πλιάτσικο» της ιδιωτικοποίησης του νερού στην Αγγλία

Tο κραυγαλέο σκάνδαλο ιδιωτικοποίησης του νερού στη Βρετανία -και πιο συγκεκριμένα στην Αγγλία και στην Ουαλία- επαναφέρει η αποκάλυψη από τον Guardian τις τελευταίες ημέρες έκθεσης που κρατήθηκε μυστική επί δύο εικοσαετίες.

Η έκθεση, που συντάχθηκε το 2002 για λογαριασμό της τότε Επιτροπής Ανταγωνισμού, είχε προειδοποιήσει έγκαιρα τους υπουργούς της κυβέρνησης του Τόνι Μπλερ για τα δεινά που θα φέρουν η εξαγορά των εταιρειών ύδρευσης και αποχέτευσης από τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και η διείσδυση του χρηματοπιστωτικού τομέα.

Μεταξύ άλλων, ο εμπειρογνώμονας που τη συνέταξε είχε διαμηνύσει στους υπουργούς ότι ο έλεγχος των εταιρειών θα είναι πλέον αδύνατος. Δεν εισακούστηκε ή καλύτερα παραμερίστηκε, βγήκε ωστόσο πέρα για πέρα αληθινός. Οι λεπτομέρειες της έκθεσης, παρότι έχουν περάσει 20 χρόνια και βάσει της βρετανικής νομοθεσίας περί ελευθερίας της πληροφόρησης θα έπρεπε να έχουν δημοσιευθεί από το καλοκαίρι που πέρασε, παραμένουν ακόμη μυστικές... Ενδεχομένως, επειδή το «πλιάτσικο» είναι πολύ μεγάλο.

Το νερό της Αγγλίας όπως και πληθώρα άλλων κοινών αγαθών ιδιωτικοποιήθηκε από τη Μάργκαρετ Θάτσερ πριν από 30 χρόνια. Η εισβολή των εταιρειών private equity με την εξαγορά των μεγάλων εταιρειών ύδρευσης και αποχέτευσης μετέτρεψε το ήδη υπάρχον σύστημα σε «κότα που γεννά χρυσά αυγά» αποκλειστικά γι’ αυτές. Κατά την προσφιλή τους τακτική, οι εταιρείες ιδιωτικών συμμετοχών φόρτωσαν τις εταιρείες ύδρευσης με τεράστια χρέη ενώ ταυτόχρονα άντλησαν για πάρτη τους από αυτές τεράστια κεφάλαια.

Το 1989 όταν ξεκίνησε η ιδιωτικοποίηση, οι εταιρείες ύδρευσης είχαν μηδενικό χρέος. Τρεις δεκαετίες μετά, οι 9 μεγαλύτερες έχουν συνολικά χρέη ύψους 54 δισ. λιρών ενώ καταβάλλουν κάθε χρόνο εξαιτίας αυτών τόκους 1,5 δισ. λιρών. Οι ιδιώτες μέτοχοί τους, αντίθετα, απολαμβάνουν πλουσιοπάροχα μερίσματα. Στα 30 χρόνια που πέρασαν, οι εταιρείες τους μοίρασαν κατά μέσο όρο 2,1 δισ. λίρες ετησίως. Συνολικά, οι ιδιώτες καρπώθηκαν από το 1989 μερίσματα 66 δισ. λιρών. Τα μερίσματα αυτά όπως και οι τόκοι καλύπτονται από τους λογαριασμούς των πελατών, οι οποίοι ακρίβυναν.

Αν δεν υπήρχαν οι ιδιώτες που πλουτίζουν, τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να έχουν διατεθεί για την οικοδόμηση ενός πιο ανθεκτικού συστήματος ύδρευσης και αποχέτευσης. Ας σημειωθεί ότι μόνο πέρυσι, καταγράφονταν καθημερινά (κατά μέσο όρο) περί τα... 824 ξεχωριστά περιστατικά διαρροής λυμάτων σε ποτάμια και ακτές της Αγγλίας. Και αυτό οφειλόταν στην έλλειψη επαρκών επενδύσεων σε αγωγούς, δίκτυα, σταθμούς καθαρισμού των λυμάτων. Παραμελώντας τις υποδομές, πετώντας σε δημόσιο χώρο τεράστιες ποσότητες ανεπεξέργαστων λυμάτων και φορτώνοντας τις εταιρείες με χρέη, οι ιδιώτες πλούτισαν. Διόλου τυχαία ο Ντίτερ Χελμ, καθηγητής οικονομικής πολιτικής στην Οξφόρδη ειδικός τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, έφτασε στο σημείο να πει το 2021 ότι η ιδιωτικοποίηση του συστήματος ύδρευσης της Αγγλίας ήταν «ένα σκάνδαλο χρηματοοικονομικής μηχανικής».

Την προηγούμενη Πέμπτη, η βιομηχανία νερού –μετά τρεις και πλέον δεκαετίες λειτουργίας αυτού του ληστρικού μοντέλου– ζήτησε συγγνώμη για τη ρύπανση των ακτών και των ποταμών με ακατέργαστα λύματα και για την αποτυχία της στη σωστή διαχείριση και τις επενδύσεις. Υποσχέθηκε να τριπλασιάσει τη χρηματοδότηση για αγωγούς, έργα επεξεργασίας και υποδομές την επόμενη δεκαετία, στα 10 δισ. λίρες. Ολα αυτά θα πληρωθούν όμως από τους αυξημένους λογαριασμούς των πελατών και όχι από την τσέπη των μετόχων.