Χαοτική ανισότητα στον πλανήτη

Κόλαφο για τις κυβερνήσεις, τις πολιτικές και οικονομικές ελίτ της υφηλίου αποτελεί ακόμη μία φορά η ετήσια έκθεση της Oxfam για την οικονομική ανισότητα στον κόσμο που δημοσιοποιήθηκε χθες με την ευκαιρία της έναρξης του φετινού Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας. Η έκθεση αποκαλύπτει ότι το πλουσιότερο 1% της ανθρωπότητας άρπαξε σχεδόν τα 2/3 του νέου πλούτου που δημιουργήθηκε από την έναρξη της πανδημίας αφήνοντας ό,τι περίσσεψε για το υπόλοιπο 99% του παγκόσμιου πληθυσμού. Οι πλουσιότεροι τσέπωσαν συγκεκριμένα 26 τρισ. δολάρια από τα 42 τρισ. δολάρια νέου πλούτου που δημιουργήθηκε στη διετία 2020-21 (63%) αφήνοντας 16 τρισεκατομμύρια δολάρια (37%) στον υπόλοιπο κόσμο. Για κάθε δολάριο που κέρδισε ένα άτομο του φτωχότερου 90% της ανθρωπότητας σε αυτή την περίοδο, ένας δισεκατομμυριούχος κέρδισε αντίστοιχα 1,7 εκατομμύριο δολάρια. Ο συνολικός πλούτος των δισεκατομμυριούχων αυξήθηκε με ρυθμό 2,7 δισ. δολαρίων ημερησίως. Η υπερσυσσώρευση ήλθε μάλιστα έπειτα από μια δεκαετία κατά την οποία τόσο ο αριθμός όσο και ο πλούτος των δισεκατομμυριούχων διπλασιάστηκαν.

Για αρκετούς εξ αυτών η εκτόξευση των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας όπως και η κρίση κόστους ζωής στη διάρκεια της περσινής χρονιάς αποδείχθηκαν χρυσάφι. Η έκθεση δείχνει ότι, ενώ εκατομμύρια άνθρωποι έκοβαν γεύματα και θέρμανση για να τα βγάλουν πέρα, 95 εταιρείες τροφίμων και ενέργειας υπερδιπλασίασαν πέρυσι τα κέρδη τους. Τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη αυτών άγγιξαν συνολικά τα 306 δισ. δολάρια και εξ αυτών τα 257 δισ. δολάρια (84%) διανεμήθηκαν στους πλούσιους μετόχους τους. Η δυναστεία Walton, η οποία έχει το 50% της αλυσίδας σουπερμάρκετ Walmart, καρπώθηκε έτσι 8,5 δισ. δολάρια, ο Ινδός δισεκατομμυριούχος Gautam Adani, ιδιοκτήτης μεγάλων εταιρειών ενέργειας, είδε αντίστοιχα τον πλούτο του να αυξάνεται κατά 42 δισ. δολάρια (46%).

Την ίδια στιγμή, τουλάχιστον 1,7 δισεκατομμύριο εργαζόμενοι ζουν τώρα σε χώρες όπου ο πληθωρισμός ξεπερνά τους μισθούς και πάνω από 820 εκατομμύρια άνθρωποι -περίπου ένας στους δέκα ανθρώπους στη Γη- πεινούν. Οι γυναίκες και τα κορίτσια συχνά τρώνε λιγότερο και αποτελούν σχεδόν το 60% του πεινασμένου πληθυσμού της υφηλίου. Η Παγκόσμια Τράπεζα λέει ότι πιθανότατα βλέπουμε τη μεγαλύτερη αύξηση της παγκόσμιας ανισότητας και φτώχειας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ολόκληρες χώρες βρίσκονται αντιμέτωπες με τη χρεοκοπία, ενώ οι πιο φτωχές ξοδεύουν τέσσερις φορές περισσότερα για την αποπληρωμή χρεών προς τους πλούσιους πιστωτές απ’ όσα δαπανούν για τη δημόσια υγεία. Το 75% των κυβερνήσεων παγκοσμίως σχεδιάζει λιτότητα για την επόμενη πενταετία και περικοπές των δημόσιων δαπανών κατά 7,8 τρισεκατομμύρια δολάρια. Απέναντι σε αυτή τη γενικευμένη παρακμή, απέναντι στις αλληλεπικαλυπτόμενες κρίσεις που απειλούν σήμερα ανθρωπότητα και πλανήτη, η Oxfam καλεί τις κυβερνήσεις να τολμήσουν επιτέλους να φορολογήσουν τον μεγάλο πλούτο.

Τονίζει ότι ύστερα από δεκαετίες φοροαπαλλαγών υπέρ των πλουσιότερων το αποτέλεσμα είναι οι τελευταίοι να φορολογούνται σε πολλές χώρες λιγότερο από τους φτωχότερους. Ο Ιλον Μασκ, για παράδειγμα, φορολογήθηκε μεταξύ 2014 και 2018 με πραγματικό φορολογικό συντελεστή 3%, ενώ αντίθετα ο Αμπέρ Κριστίν που πουλάει αλεύρια, ρύζι και άλλα δημητριακά στην Ουγκάντα, βγάζοντας 80 δολάρια τον μήνα, φορολογείται με συντελεστή 40%. Παγκοσμίως, μόλις τέσσερα λεπτά σε κάθε δολάριο φόρου προέρχονται από φόρους περιουσίας. Οι μισοί δισεκατομμυριούχοι του κόσμου ζουν σε χώρες που δεν έχουν φόρο κληρονομιάς για τους άμεσους απογόνους τους. Θα μεταβιβάσουν αφορολόγητα στους κληρονόμους τους έναν θησαυρό 5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, περισσότερο από το ΑΕΠ της Αφρικής, που θα οδηγήσει τελικά σε μια μελλοντική γενιά αριστοκρατικών ελίτ. «Η φορολόγηση των πάρα πολύ πλουσίων είναι η στρατηγική προϋπόθεση για τη μείωση των ανισοτήτων και την αναζωογόνηση της δημοκρατίας. Πρέπει να το κάνουμε αυτό για την καινοτομία.

Για ισχυρότερες δημόσιες υπηρεσίες. Για πιο ευτυχισμένες και υγιείς κοινωνίες, για τον πλανήτη», αντιτείνει η εκτελεστική διευθύντρια της Oxfam International Γκαμπριέλα Μπούτσερ. Μια νέα ανάλυση υποδεικνύει ότι ετήσιος φόρος περιουσίας έως και 5% στους δισεκατομμυριούχους της υφηλίου θα απέφερε 1,7 τρισ. δολάρια ετησίως. Αρκετά για να βγάλει 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια, να χρηματοδοτήσει πλήρως τις ελλείψεις στις υπάρχουσες ανθρωπιστικές εκκλήσεις, να παραδώσει ένα 10ετές σχέδιο για τον τερματισμό της πείνας, να στηρίξει τις φτωχότερες χώρες που πλήττονται από τις κλιματικές επιπτώσεις και να παράσχει καθολική υγειονομική περίθαλψη και κοινωνική προστασία για όλους όσοι ζουν σε χώρες χαμηλού και χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος.