Αποκαθήλωση των μάγων της υψηλής τεχνολογίας

Εφεραν χρήμα με ουρά αλλά έβγαλαν κι οι ίδιοι πολλά λεφτά που σταδιακά τους μετέτρεψαν σε δισεκατομμυριούχους ολιγάρχες με δεκάδες εκατομμύρια ακόλουθους σε όλον τον κόσμο. Φέτος, όμως, η λάμψη τους έχει αρχίσει να ξεθωριάζει καθώς η μεγάλη πτώση της αξίας των εταιρειών τους φέρνει στο φως όλο και πιο πολύ τις αδυναμίες τους. Ο λόγος για τα αφεντικά των μεγάλων αμερικανικών εταιρειών υψηλής τεχνολογίας –όπως ο Τζεφ Μπέζος της Amazon, ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ του Facebook και ο Ελον Μασκ της Tesla και του Twitter–, οι οποίοι στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας συσσώρευσαν αμύθητο πλούτο και δοξάστηκαν ως «ήρωες» του σύγχρονου καπιταλισμού.

Ο τελευταίος εξ αυτών, ο Ελον Μασκ, έφτασε κάποια στιγμή φέτος να έχει πάνω από 100 εκατομμύρια ακόλουθους στο Twitter, το οποίο και εξαγόρασε στα τέλη Οκτωβρίου. Ηταν μάλιστα μέχρι πριν από μερικές ημέρες ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου. Δεν είναι πια, καθώς το βασικό περιουσιακό στοιχείο του, η γνωστή εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικών αυτοκινήτων Tesla, έχει χάσει φέτος σχεδόν το 70% της αξίας του. Από τα 399,20 δολάρια στην αρχή του 2022, ο τίτλος της Tesla υποχωρούσε στα τέλη της περασμένης εβδομάδας στα 123,15 δολάρια και ο Ελον Μασκ, που κάποτε χαιρετίστηκε ως ιδιοφυΐα και ευλογία για όσους επένδυαν στις εταιρείες του, θεωρείται πλέον ανίκανος να ηγηθεί του Twitter.

Ο Νοτιοαφρικανός επιχειρηματίας έπαιξε αρχικά ένα από τα γνωστά κερδοσκοπικά παιχνίδια του, υποβάλλοντας πρόταση εξαγοράς του μέσου κοινωνικής δικτύωσης και εν συνεχεία υπαναχωρώντας. Προχώρησε τελικά, αφού έχασε τη νομική μάχη με την εταιρεία, και μόλις εισήλθε σε αυτήν –με έναν νιπτήρα παραμάσχαλα– προέβη σε μαζικές απολύσεις χιλιάδων υπάλληλων και αλλεπάλληλες διευθυντικές παλινωδίες που προκάλεσαν στην εταιρεία το χάος και την αβεβαιότητα. Δέκα από τα 17 εκατομμύρια που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση που ο ίδιος ανάρτησε στο Twitter, ψήφισαν πρόσφατα ότι θα ήταν καλύτερο να παραιτηθεί από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου του μέσου. Ενώ η φήμη του Μασκ για τις επιχειρηματικές ικανότητές του σκιάζεται, είναι αξιοσημείωτο ότι στους ακροδεξιούς κύκλους κερδίζει όλο και περισσοτέρους πόντους.

Πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου πριν από τον Μασκ ήταν ο Τζεφ Μπέζος, ένας από τους μεγάλους κερδισμένους της πανδημίας του κορονοϊού. Οι καραντίνες και τα περιοριστικά μέτρα που έλαβαν οι κυβερνήσεις εκτόξευσαν τις ηλεκτρονικές πωλήσεις και τα κέρδη της εταιρείας του Μπέζος, Amazon, συντελώντας στον υπερδιπλασιασμό της τιμής της μετοχής της στο 12μηνο ώς τα μέσα του 2021. Η συνέχεια όμως δεν ήταν ανάλογη. Φέτος η μετοχή της Amazon υποχωρεί 50% και από τα 170 δολάρια στην αρχή του έτους αγγίζει πια τα 85 δολάρια. Ο κολοσσός ηλεκτρονικού εμπορίου προχωρεί έτσι σε χιλιάδες απολύσεις εργαζομένων, όμως του αφεντικού δεν του καίγεται καρφάκι. Εμφανίστηκε πριν από λίγο καιρό στο CNN για να δημοσιοποιήσει ότι… δεν θα τα πάρει στον τάφο του και ότι είχε σκοπό να μοιράσει το μεγαλύτερο μέρος της τότε καθαρής περιουσίας του –124 δισ. δολάρια–, ενώ θα ήταν ακόμη εν ζωή…

Το ερώτημα βέβαια είναι γιατί ενώ έχει τέτοια πρόθεση, πέταξε στον δρόμο χιλιάδες υπαλλήλους του. Ο Μπέζος είπε ακόμη ότι θα δωρίσει και 100 εκατομμύρια δολάρια (το 0,8% της περιουσίας του) στην Ντόλι Πάρτον για να τα χαρίσει αυτή όπου θέλει. Ωστόσο, το να δίνει κάποιος τα χρήματά του σε μία από τις πιο αγαπημένες τραγουδίστριες των Αμερικανών, αντί σε ιδρύματα και οργανώσεις, υποδεικνύει ότι το κίνητρό του μάλλον δεν είναι η φιλανθρωπία αλλά η βελτίωση της εικόνας του. Και αυτό μάλιστα σε μια στιγμή που το τελευταίο μεγάλο του επιχειρηματικό στοίχημα, η ψηφιακή φωνητική βοηθός της Amazon, η Alexa, εξελίσσεται σύμφωνα με κάποιους σε γιγαντιαία αποτυχία.

Σε χιλιάδες απολύσεις προχωρεί όμως και ένα άλλο μεγάλο αστέρι της Σίλικον Βάλεϊ, το Facebook και η Meta Platforms του Mαρκ Ζούκερμπεργκ, ο οποίος φέτος έχει χάσει πάνω από τη μισή περιουσία του. Τον περασμένο Φεβρουάριο η εταιρεία του Ζούκερμπεργκ έγραψε ιστορία καθώς η χρηματιστηριακή αξία της μειώθηκε μέσα σε μόλις μία ημέρα κατά 230 δισ. δολάρια.

Είχε προηγηθεί η πρώτη μείωση χρηστών στην ιστορία του Facebook. Την ίδια ημέρα ο Ζούκερμπεργκ είδε τη δική του περιουσία να ψαλιδίζεται κατά 30 δισ. δολάρια. Συνολικά φέτος η μετοχή της Meta υποχωρεί πάνω από 65%, από τα 220,5 δολάρια στην αρχή τους στα 118 δολάρια την περασμένη εβδομάδα. Τίποτα δεν προμήνυε αυτήν την καθίζηση. Στα τέλη του 2021, η εταιρεία άλλαζε το όνομά της σε Meta και έτρεχε ολοταχώς στο metaverse, τον φανταστικό κόσμο που ο Ζούκερμπεργκ θεωρούσε το μέλλον της ανθρωπότητας. Εναν χρόνο μετά, οι τύχες της Meta έχουν πέσει κατακόρυφα, ενώ ο Ζούκερμπεργκ ομολόγησε δημοσίως ότι είχε εκτιμήσει λανθασμένα. «Εκανα λάθος και αναλαμβάνω την ευθύνη γι’ αυτό», είπε και απέλυσε ακόμη 11.000 ανθρώπους.