Πρόστιμο - μαμούθ στη βρετανική Advanz Pharma για την... πυραμίδα της αναλγησίας

Την περασμένη Πέμπτη, η Επιτροπή Ανταγωνισμού και Αγορών (CMA) της Βρετανίας τιμώρησε τη φαρμακευτική εταιρεία Advanz Pharma και τις εταιρείες συμμετοχών HgCapital και Cinven -που ήταν οι ιδιοκτήτριές της για μεγάλο χρονικό διάστημα στην προηγούμενη δεκαετία- με πρόστιμο 100 εκατομμυρίων λιρών. Αν υπήρχε δικαιοσύνη, οι βρετανικές αρχές θα ‘πρεπε κανονικά να βάλουν λουκέτο και στις τρεις εταιρείες και να κλείσουν για μερικά χρόνια στη φυλακή τους επικεφαλής τους, καθώς αποτελούν το άκρον άωτον της αισχροκέρδειας πάνω στον ανθρώπινο πόνο.

Η CMA διαπίστωσε πριν από τέσσερα χρόνια ότι τόσο η Αdvanz όσο και οι θυγατρικές της εταιρείες χρέωναν μεταξύ 2009 και 2017 «υπερβολικές και άδικες τιμές» για τα χάπια λιοθυρονίνης. Η τελευταία είναι ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του υπερθυρεοειδισμού, ασθένειας που χτυπά τουλάχιστον δυο στους 100 ανθρώπους και μπορεί να οδηγήσει στην κατάθλιψη, την κόπωση και την αύξηση του βάρους. Η έρευνα της CMA κατέληξε ότι η Advanz, επωφελούμενη του χαμηλού ανταγωνισμού στην αγορά, προχώρησε σε συνεχείς αυξήσεις εκτοξεύοντας την τιμή της λιοθυρονίνης περισσότερο από… 6.000% σε διάστημα δέκα ετών.

Απώτερος στόχος ήταν η απομύζηση των ταμείων του βρετανικού δημόσιου συστήματος υγείας (ΝΗS). Οι επαναλαμβανόμενες αυξήσεις της τιμής του εν λόγω φαρμάκου εκτόξευσαν τη σχετική δαπάνη του NHS από τις 600.000 λίρες το 2006 στα 2,3 εκατ. λίρες το 2009 και στα... 30 εκατ. λίρες το 2016. Αποτέλεσμα ήταν το σκεύασμα να μπει σε λίστα απόσυρσης και οι κλινικές ομάδες του NHS να εισηγούνται στους γιατρούς μετά το 2015 να μην το συνταγογραφούν πια.

Ετσι, πολλοί ασθενείς που βασίζονταν στη λιοθυρονίνη για να ανακουφίσουν τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού έμειναν ξεκρέμαστοι. Χωρίς τα χάπια τους, αρκετοί είδαν συμπτώματα όπως κατάθλιψη και κούραση να επιστρέφουν στη ζωή τους. Χωρίς άλλη επιλογή αρκετοί εξ αυτών άρχισαν να πληρώνουν ιδιώτες γιατρούς προκειμένου να τους συνταγογραφούν τα δισκία της λιοθυρονίνης, ενώ αδυνατώντας να πληρώσουν αυτά που τους ζητούσε πλέον η φαρμακευτική εταιρεία στράφηκαν στα φτηνά φαρμακεία του διαδικτύου και του εξωτερικού με κίνδυνο να αγοράσουν φάρμακα-μαϊμού.

Και ενώ συνέβαιναν όλα αυτά, η εταιρεία επιβράβευε τους μετόχους της πλουσιοπάροχα. Σύμφωνα με ανάλυση της εφημερίδας Guardian, οι επενδυτές της και οι διευθυντές της καρπώθηκαν αυτή την περίοδο -μέσω ενός σύνθετου συστήματος πληρωμών μερισμάτων και ενδοεταιρικού δανεισμού στο οποίο εμπλέκονταν υπεράκτιες θυγατρικές στους φορολογικούς παραδείσους του Λουξεμβούργου και του Τζέρσεϊ- περισσότερα από 400 εκατ. λίρες.

Οι πληρωμές των μερισμάτων πραγματοποιούνταν μέσω της Mercury Pharma Group, η οποία ήταν μέρος του δικτύου εταιρειών της Advanz. Μεταξύ 2009 και 2012, η Mercury ανήκε μέσω εταιρείας-κέλυφος του Λουξεμβούργου ονόματι Midas στην εταιρεία συμμετοχών HgCapital. Πλήρωσε στους μετόχους μερίσματα 44,4 εκατ. λιρών. Το 2012, μια άλλη εταιρεία συμμετοχών, η Cinven, εξαγόρασε τη Mercury από την Hg και τη συγχώνευσε με την Amdipharm.

Η νέα εταιρεία Amdipharm Mercury ελεγχόταν από τη νήσο Τζέρσεϊ και κατέβαλε μέρισμα 12,8 εκατ. λιρών. Το 2015 η Cinven πούλησε την Amdipharm Mercury στην καναδική φαρμακευτική Concordia Healthcare έναντι 2,3 δισ. λιρών. Η δομή όμως της Amdipharm Mercury δεν άλλαξε. Υπό τον έλεγχο της Concordia η Mercury κατέβαλε μερίσματα 240,3 εκατ. λιρών το 2016 και 85,4 εκατ. λιρών το 2017.

Και τα δυο στη θυγατρική της καναδικής εταιρείας στο Λονδίνο Concordia Investment Holdings (UK) Limited. Η τελευταία δεν πλήρωσε δεκάρα φόρο εισοδήματος αυτή την περίοδο. Αντίθετα διεκδίκησε φορολογικές πιστώσεις 42 εκατ. λιρών, καθώς μέσω υψηλότοκων ενδοεταιρικών δανείων από θυγατρική εταιρεία του Τζέρσεϊ εμφάνιζε επί μια τριετία ζημιές. Η Concordia Healthcare άλλαξε το όνομά της σε Advanz Pharma το 2018.

Πέραν των εκατοντάδων εκατομμυρίων λιρών που αντλήθηκαν από το αδικαιολόγητο φούσκωμα των τιμών και διοχετεύθηκαν μέσω των μερισμάτων και των τοκοχρεολυσίων στην οκταετή περίοδο φουσκώματος των τιμών της, σημαντικά ποσά, περίπου 21 εκατ. λίρες, καταβλήθηκαν και στα διευθυντικά στελέχη, ο αριθμός των οποίων ήταν μικρότερος των δαχτύλων ενός χεριού.