Το RRF και η τελετουργία επιτήρησης του Ταμείου Ανάκαμψης

RRF: Recovery and Resilience Facility. «Διευκόλυνση Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας». Αυτός ο μηχανισμός, που θα διαχειριστεί 672,5 δισ. ευρώ, αποτελεί τον πυρήνα του Ταμείου Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ (ή NextGeneration EU) και προστίθεται στους όρους με τους οποίους πρέπει να εξοικειωθούμε τα επόμενα 5-6 χρόνια, μια και γύρω από αυτούς θα κινηθεί η ευρωπαϊκή επικαιρότητα στη μετά πανδημία εποχή. Οπως την προηγούμενη μνημονιακή δεκαετία εξοικειωθήκαμε μέχρι… απελπισίας με όρους όπως ESM, EFSF, EFSM, MoU, τρόικα ή «θεσμοί», επιτήρηση, ενισχυμένη εποπτεία κ.ο.κ.

Την περασμένη Παρασκευή, η Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων των «27» της Ε.Ε. (Coreper) κατέληξε στην τελική πρόταση για τον κανονισμό λειτουργίας του RRF, βάσει της οποίας θα γίνει η διαπραγμάτευση με το Ευρωκοινοβούλιο. Από τη συμφωνία τους θα εξαρτηθεί αν και πότε θα αρχίσει η εκταμίευση πόρων προς τα κράτη-μέλη. Η Κομισιόν φιλοδοξούσε να ξεκινήσει από 1η Ιανουαρίου, αλλά τα ρεαλιστικά δεδομένα οδηγούν προς το τέλος του α’ εξαμήνου ή αρχές του β’.

Το RRF των 672,5 δισ. ευρώ χωρίζεται σε 360 δισ. δανείων και 312,5 δισ. επιχορηγήσεων. Τη διετία 2021-2022 θα δοθεί το 70% των επιχορηγήσεων (περίπου 234 δισ.) και η κατανομή τους θα γίνει με κριτήρια τη μέση ανεργία 2015-2019, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και τον πληθυσμό, ενώ το 30% (93 δισ.) θα δοθεί το 2023 με βασικά κριτήρια την πτώση του πραγματικού ΑΕΠ φέτος και τη συνολική τη διετία 2020-2021. Με βάση την πρόταση στην οποία κατέληξε το Coreper, το μέγιστο που αντιστοιχεί στην Ελλάδα από τις επιχορηγήσεις της πρώτης διετίας είναι 5,77% ή 13,5 δισ. ευρώ (έναντι 48 δισ. της Ιταλίας, 46,6 της Ισπανίας, 24,3 της Γαλλίας, 20 της Πολωνίας κ.λπ.).

Από τις 15 Οκτωβρίου μέχρι και τις 30 Απριλίου 2021 τα κράτη πρέπει να υποβάλουν τα «εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας» για χρηματοδότηση από το RRF, ενώ τα αιτήματα για δανεισμό μπορούν να υποβάλλονται μέχρι και τον Αύγουστο του 2023. Τουλάχιστον το 37% των πόρων πρέπει να κατευθύνεται στην πράσινη μετάβαση και 20% στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Κάθε εθνικό σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις σε 8 τομείς: συνδεσιμότητα, καθαρές τεχνολογίες, ενεργειακή αποτελεσματικότητα, υγεία, εργασία-κατάρτιση-δεξιότητες, έρευνα-καινοτομία, ψηφιακές υπηρεσίες, έξυπνες μεταφορές, ενώ τα δάνεια μπορεί να συνοδεύονται με πρόσθετα ορόσημα και δεσμεύσεις.

Η τελετουργία της επιτήρησης περιλαμβάνει τα εξής: η Κομισιόν αξιολογεί κάθε εθνικό σχέδιο και το διαβιβάζει για έγκριση στο Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο. Το Συμβούλιο αξιολογεί και υιοθετεί κάθε εθνικό σχέδιο βάσει εισήγησης της Κομισιόν, αλλά μπορεί να ανακαλέσει την έγκρισή του ή τις πληρωμές σε περίπτωση αξιοσημείωτης μη συμμόρφωσης του σχεδίου στους στόχους του RRF (βλέπε σχετικά και το παραπάνω κείμενο του Μ.Χ).

Κάθε κράτος-μέλος υποβάλλει δύο φορές τον χρόνο έκθεση προόδου, ενώ η Κομισιόν θα υποβάλλει μια συνολική έκθεση κάθε χρόνο για τις 27 χώρες στο Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο. Μια ανεξάρτητη αξιολόγηση του RRF θα γίνει το 2023. Κάθε κράτος-μέλος πρέπει να έχει διεκπεραιώσει το σύνολο των επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων για τις οποίες χρηματοδοτείται μέχρι το 2026, ενώ αμέσως μετά την έγκριση του μηχανισμού κάθε κράτος μπορεί να ζητήσει προκαταβολή ίση με το 10% των επιχορηγήσεων και το 10% των δανείων που του αναλογούν από το RRF, που για την Ελλάδα σημαίνει περίπου 3-3,5 δισ. ευρώ.