Τα 20 χρόνια του γιορτάζει το ευρώ

Την 1η Ιανουαρίου του 1999, 11 χώρες της Ε.Ε. «κλείδωσαν» τις συναλλαγματικές ισοτιμίες των εθνικών τους νομισμάτων, δημιουργώντας ένα νέο νόμισμα, το ευρώ.

Τρία χρόνια μετά, το ευρώ έπαψε να είναι εικονικό νομισματικό εργαλείο και τα χαρτονομίσματα και τα κέρματά του τέθηκαν σε κυκλοφορία.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, ακόμη 8 χώρες της Ε.Ε. εγκατέλειψαν τα εθνικά τους νομίσματα και υιοθέτησαν το ευρώ. Η Ελλάδα εισήλθε στη ζώνη του ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2001.

Είκοσι χρόνια μετά, το ευρώ αποτελεί το νόμισμα 340 εκατομμυρίων ανθρώπων σε 19 χώρες της Ευρώπης. Ακόμη 175 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πολίτες εκτός της ευρωζώνης το χρησιμοποιούν ή έχουν συνδέσει το νόμισμά τους με αυτό.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα το 38% των πολιτών της ευρωζώνης δεν έχει γνωρίσει άλλο νόμισμα στη ζωή του. Το 75% των πολιτών της ευρωζώνης θεωρεί θετική εξέλιξη για την Ε.Ε. τον ερχομό του ευρώ (το υψηλότερο από το 2004).

Το ευρώ αποτελεί ακόμη το δεύτερο σημαντικότερο νόμισμα στον κόσμο, υπεύθυνο για το 36% των διεθνών συναλλαγών και το 20% των συναλλαγματικών αποθεμάτων των κεντρικών τραπεζών.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που το 1999 ανέλαβε τα ηνία της νομισματικής πολιτικής, διατυμπανίζει ότι το ευρώ συνέβαλε στη σταθερότητα των τιμών και εμπόδισε πληθωριστικές παρεκτροπές στην ευρωπαϊκή οικονομία.

Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι διευκόλυνε τις διακρατικές ροές κεφαλαίων και δανεισμού. Οι διακρατικές απαιτήσεις των τραπεζών της ευρωζώνης εκτοξεύθηκαν στα 10 τρισ. ευρώ το 2008 από περίπου 1 τρισ. ευρώ το 1999.

Η αμέριστη ροή κεφαλαίων συνετέλεσε, όπως αναμενόταν, στον υπερδιπλασιασμό του διευρωπαϊκού εμπορίου, στο ίδιο διάστημα. Ομως, αυτήν την πρώτη χρυσή δεκαετία του ευρώ ήλθε να τσαλακώσει το κραχ του 2008 και η θυελλώδης παγκόσμια ύφεση που ακολούθησε.

Η κρίση -που στην ευρωζώνη εξελίχθηκε σε κρίση κρατικού δημόσιου χρέους- συγκλόνισε επανειλημμένα τα θεμέλια του οικοδομήματος, ενώ οι πολιτικές που υιοθετήθηκαν απέβησαν πολλές φορές σε βάρος των λαών.

Η κρίση ανέδειξε ακόμη και τις τεράστιες αδυναμίες του εγχειρήματος ευρώ.

Η σύγκλιση που ήταν βασικό ζητούμενο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης παραμένει ακόμη όνειρο θερινής νυκτός: ο Νότος συνεχίζει να αποκλίνει από τον Βορρά, σε όρους κατά κεφαλήν εισοδήματος, πραγματικών μισθών, επενδύσεων, παραγωγικότητας.

Γερμανική αλαζονεία

Σημαντικοί πυλώνες της ολοκλήρωσης, όπως η τραπεζική ενοποίηση ή ο κοινός προϋπολογισμός, καθυστερούν, ενώ η απουσία ευρωπαϊκής δημοσιονομικής αλληλεγγύης -μέσω της αμοιβαιοποίησης χρέους- περισσεύει.

Το μεγάλο πρόβλημα είναι βέβαια η Γερμανία και η αλαζονεία της έναντι των πιο αδύναμων οικονομικά εταίρων της.

Την αλαζονεία αυτή γνώρισαν καλύτερα στα χρόνια των μνημονίων οι Ελληνες, που είδαν το κατά κεφαλήν εισόδημά τους το 2017 να υποχωρεί χαμηλότερα απ’ ό,τι το 2001, όταν η χώρα εντάχθηκε στη ζώνη του ευρώ.

◼ Εν τω μεταξύ, ένας γείτονάς μας, η Ρουμανία, ανέλαβε από χθες και για τους επόμενους 6 μήνες την προεδρία της Ε.Ε.  Το Βουκουρέστι, που αναλαμβάνει για πρώτη φορά τα ηνία της Ενωσης, βρίσκεται στο στόχαστρο της Κομισιόν, που το κατηγορεί για οπισθοδρόμηση στον εκδημοκρατισμό της εγχώριας πολιτικής σκηνής.