Δύο από τις σημαντικότερες οικονομίες των αναδυόμενων αγορών, η γειτονική Τουρκία και η Αργεντινή, βυθίζονται αυτές τις ημέρες σε κρίση.
Τα νομίσματά τους συναγωνίζονται φέτος σε πτώση που ξεπερνά το 40%, ο πληθωρισμός τους καλπάζει, τα συναλλαγματικά αποθέματα στεγνώνουν, οι οικονομίες τους συρρικνώνονται, ενώ οι φόβοι για πιθανή αδυναμία εξυπηρέτησης των χρεών τους αυξάνονται.
Η χώρα της Λατινικής Αμερικής που κυβερνάται από τον φιλελεύθερο Μαουρίσιο Μάκρι κατέφυγε ήδη στις αγκάλες του ΔΝΤ υποσχόμενη περαιτέρω λιτότητα. Ακόμη όμως δεν έχει δει φως.
Από την άλλη, η κυβέρνηση του σουλτάνου Ερντογάν κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να αποφύγει την προσφυγή στο ΔΝΤ αρνούμενη –για εσωτερικούς λόγους– να αυξήσει επιτόκια και να υιοθετήσει πιο «ορθόδοξες» οικονομικές πρακτικές.
Η Αργεντινή, η Τουρκία, η Νότια Αφρική, η Ρωσία και οι άλλες οικονομίες των αναδυόμενων αγορών που βλέπουν σήμερα τα σύννεφα να πληθαίνουν στον ορίζοντά τους αποτελούν –κυρίως– θύματα της αλλαγής διαδρομής των διεθνών επενδυτικών ροών.
Η αλλαγή αυτή ξεκίνησε πριν από περίπου δύο χρόνια με το τέλος της ποσοτικής χαλάρωσης από την αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα και κλιμακώνεται καθώς τα επιτόκια στον αναπτυγμένο κόσμο αυξάνονται.
Η εξέλιξη αυτή καθιστά ομόλογα, μετοχές και άλλες αξίες που αποτιμώνται σε δολάριο και άλλα νομίσματα των αναπτυγμένων αγορών διαρκώς όλο και πιο ελκυστικά για τα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια που μέχρι πρόσφατα πόνταραν στις αναδυόμενες αγορές.
Στη μετακίνηση των κεφαλαίων καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν και ο ερχομός του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ και η ένταση που προκαλεί με τις πολιτικές του σε διεθνές εμπόριο και γεωπολιτική σκακιέρα.
Οι πολιτικές αυτές οδηγούν τα επενδυτικά κεφάλαια σε αποφυγή των τοποθετήσεων υψηλότερου ρίσκου προς χάρη των ασφαλέστερων θέσεων και συμβάλλουν στη μετακίνησή τους από τις αναδυόμενες στις αναπτυσσόμενες αγορές. Τα ίδια κεφάλαια, που κάποτε υποτίθεται ότι θα έφερναν ευημερία, σπέρνουν σήμερα φτώχεια και δυστυχία.
Φόβοι από τους οίκους αξιολογήσεων για την εξυπηρέτηση του τουρκικού χρέους
Από το κακό στο χειρότερο συνεχίζει να βαδίζει η οικονομία της γειτονικής Τουρκίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα, ο δείκτης οικονομικής εμπιστοσύνης υποχώρησε τον Αύγουστο στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 9 ετών.
Η επιδείνωσή του αντικατοπτρίζει απαισιοδοξία και προβληματισμό για τις μεγάλες ανισορροπίες που συσσωρεύει η τουρκική οικονομία, αλλά και τις αρνητικές επιπτώσεις που εισπράττει αυτή από την επιδείνωση των σχέσεων της Αγκυρας με τις ΗΠΑ.
Η πτώση του δείκτη οικονομικής εμπιστοσύνης -στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2009- οδήγησε τη λίρα σε νέες απώλειες χθες.
Η ισοτιμία του τουρκικού νομίσματος με το δολάριο υποχώρησε συγκεκριμένα κάτω από τις 6,4 λίρες ανά δολάριο, στο χαμηλότερο επίπεδο από τις 15 Αυγούστου. Συνολικά οι απώλειες της λίρας από την αρχή του έτους ξεπερνούν ξανά το 40%.
Πιέσεις στη λίρα
Ας σημειωθεί ότι οι πιέσεις στη λίρα αυτή την εβδομάδα εντάθηκαν μετά την υποβάθμιση 20 εταιρειών του τουρκικού χρηματοπιστωτικού τομέα από τη Moody’s.
O οίκος αξιολογήσεων υποβάθμισε την περασμένη Τρίτη το αξιόχρεο μερικών από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Τουρκίας, μεταξύ αυτών και της Isbank, της μεγαλύτερης τράπεζας με βάση τα περιουσιακά της στοιχεία.
Η Moody’s επικαλέστηκε ως αιτία υποβάθμισης τον αυξανόμενο κίνδυνο επιδείνωσης της χρηματοδότησής τους. Ενα από τα πιο τρωτά σημεία της τουρκικής οικονομίας αποτελεί αναμφίβολα το χρέος.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε πρόσφατες εκτιμήσεις του ανέφερε ότι ένα μεγάλο μέρος αυτού, μεγαλύτερο σε μέγεθος από το μισό ΑΕΠ της χώρας, οφείλεται σε ξένο νόμισμα. Αυτό υποδηλώνει ότι όσο υποτιμάται η λίρα τόσο πιο ακριβή καθίσταται η εξυπηρέτηση αυτού του χρέους.
Από την πλευρά της JP Morgan έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου χθες για το γεγονός πως ένα μεγάλο μέρος του τουρκικού χρέους ωριμάζει στο επόμενο 12μηνο, ενώ η πρόσβαση της Αγκυρας στις αγορές καθίσταται όλο και πιο προβληματική.
Σε σχετικό σημείωμα προς τους πελάτες της, η αμερικανική τράπεζα υπογραμμίζει ότι το εξωτερικό χρέος της Τουρκίας ως ποσοστό του ΑΕΠ άγγιξε πέρυσι τα επίπεδα ρεκόρ που είχε καταγράψει λίγο πριν από την κρίση του 2001-2002.
Προειδοποιεί ότι δημόσιο χρέος ύψους 179 δισ. δολαρίων ωριμάζει στο επόμενο διάστημα έως τον Ιούλιο του 2019. Το ποσό αυτό ισοδυναμεί με το 25% του τουρκικού ΑΕΠ και θα πρέπει ή να αποπληρωθεί ή να μετακυληθεί. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού, 146 δισ. δολάρια, οφείλεται στον ιδιωτικό τομέα, κυρίως σε τράπεζες.
Η JP Morgan προειδοποιεί ότι σε μια αιφνίδια παύση των κεφαλαιακών εισροών στη γειτονική χώρα, οι κίνδυνοι επιμήκυνσής του θα αυξηθούν.
«Καθώς είναι πιθανό οι ξένες τράπεζες να μειώσουν την έκθεσή τους στην Τουρκία, η επιμήκυνση αποπληρωμών των βασικών κεφαλαίων των δανείων μπορεί να εξελιχθεί σε πρόκληση για κάποιες επιχειρήσεις», επισημαίνει ακόμη. Εκτιμά ότι συνολικά 108 δισ. δολάρια από το χρέος που ωριμάζει μέχρι τον Ιούλιο του 2019 έχει υψηλό ρίσκο επιμήκυνσης.
«Κανένα ρίσκο»
Από την πλευρά του πάντως ο Τούρκος υπουργός Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ δηλώνει καθησυχαστικός.
Επιστρέφοντας από το Παρίσι όπου συναντήθηκε με τον Γάλλο ομόλογό του διεμήνυσε ότι δεν βλέπει κανένα ρίσκο, ούτε για την οικονομία ούτε για το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Το ταξίδι του στο Παρίσι εντασσόταν στο πλαίσιο της προσπάθειας επαναπροσέγγισης της Ευρωπαϊκής Ενωσης και άλλων πιθανών συμμάχων από την Αγκυρα, ενώ η σύγκρουση με τις ΗΠΑ συνεχίζεται.
Ωστόσο, η Αγκυρα μέχρι στιγμής δεν έχει δει ίχνος βοήθειας από τους Ευρωπαίους - παρά μόνο από το Κατάρ που υποσχέθηκε επενδύσεις 15 δισ. δολαρίων.
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα αξιωματούχος της γερμανικής κυβέρνησης απέρριψε δημοσίευμα που έφερε το Βερολίνο να εξετάζει το ενδεχόμενο οικονομικής βοήθειας προς την Τουρκία.
Ετσι, καθώς η Αγκυρα δεν ενδίδει στις απαιτήσεις των ΗΠΑ και τις «ορθόδοξες οικονομικές πολιτικές» που της ζητούν οι αγορές, όλο και περισσότεροι αναλυτές προβλέπουν ότι η κρίση θα βαθύνει στη συνέχεια οδηγώντας τελικά σε μια προσφυγή στο ΔΝΤ τους επόμενους 12 μήνες.
43,5% υποχωρεί το πέσο της Αργεντινής το 2018
Βουτιά 6,5% πραγματοποίησε χθες το πέσο της Αργεντινής υποχρεώνοντας την κεντρική τράπεζά της σε παρέμβαση για δεύτερη συνεχόμενη ημέρα, ενώ ο πρόεδρος Μαουρίσιο Μάκρι ζήτησε εναγωνίως από το ΔΝΤ την επίσπευση των δόσεων του δανείου 50 δισ. δολαρίων που συμφωνήθηκε νωρίτερα φέτος.
Η ισοτιμία του αργεντίνικου νομίσματος έναντι του δολαρίου υποχώρησε έως τα 33,5 πέσος, το χαμηλότερο επίπεδο της ιστορίας, ανεβάζοντας τις συνολικές απώλειες από την αρχή του έτους πάνω από το 43,5%.
Το νόμισμα της νοτιοαμερικανικής χώρας κατέρρευσε παρά την πώληση 500 εκατ. δολαρίων από την κεντρική τράπεζα το τελευταίο διήμερο, καθώς οι επενδυτές αμφιβάλλουν για τη δυνατότητα του Μπουένος Αϊρες να εξυπηρετήσει το χρέος του.
Η Αργεντινή θα πρέπει να αποπληρώσει χρέος -σε πέσος και ξένο νόμισμα- ύψους 24,9 δισ. δολαρίων το 2019, ενώ οι συνολικές χρηματοδοτικές της ανάγκες ανέρχονται στα 32,3 δισ. δολάρια.
Η κεντρική τράπεζα έχει πουλήσει πάνω από 13 δισ. δολάρια φέτος για τη στήριξη του πέσο, αφήνοντας τη χώρα με συναλλαγματικά αποθέματα μόλις 54,7 δισ. δολαρίων.
Ο νεοφιλελεύθερος πρόεδρος της χώρας Μαουρίσιο Μάκρι, που εφαρμόζει εδώ και δύο χρόνια πρόγραμμα δημοσιονομικής λιτότητας και φίλιο στις επιθυμίες των αγορών, ελπίζοντας να προσελκύσει τα ξένα κεφάλαια, διεμήνυσε σε χθεσινό τηλεοπτικό διάγγελμά του ότι συμφώνησε με το Ταμείο να χορηγηθούν νωρίτερα όλα τα αναγκαία κεφάλαια και να ελαχιστοποιηθούν οι οποιεσδήποτε αβεβαιότητες.
«Η εγγύηση των χρηματοδοτικών αναγκών του 2019 θα μας επιτρέψει την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης όσο το δυνατόν γρηγορότερα», είπε ο Μάκρι.
Ο Αργεντινός πρόεδρος ήρθε σε συμφωνία με το ΔΝΤ εν μέσω έντονων αντιδράσεων τον περασμένο Ιούνιο. Η συμφωνία, όμως, σταθεροποίησε μόνο προσωρινά το πέσο.
Εκτοτε η κυβέρνησή του έχει ανακοινώσει περικοπές μεγαλύτερες των 2 δισ. από τον δημόσιο κορβανά, κάτι που όπως έχει υποσχεθεί θα συνεχιστεί.
«Θα συνοδεύσουμε την υποστήριξη του ΔΝΤ με όλες τις αναγκαίες δημοσιονομικές προσπάθειες», είπε χαρακτηριστικά χθες στο διάγγελμά του υπονοώντας ακόμη μεγαλύτερη λιτότητα.
Η αντίδραση ήταν άμεση από το μεγαλύτερο συνδικάτο της χώρας CGT που κάλεσε σε γενική απεργία τους εργαζόμενους στις 25 Σεπτεμβρίου κατά των περικοπών που εξήγγειλε ο πρόεδρος.
Ακόμη δύο, μικρότερα συνδικάτα της χώρας ανακοίνωσαν ότι θα ξεκινήσουν 36ωρη απεργία από τις 24 Σεπτεμβρίου διαμαρτυρόμενα εναντίον του ΔΝΤ.
Η δημοτικότητα του Μάκρι υποχωρεί διαρκώς μετά τις περικοπές στις συντάξεις και τις επιδοτήσεις στους λογαριασμούς ρεύματος και νερού.
Οι μειώσεις αυτές είχαν στόχο τη μείωση του δημόσιου ελλείμματος. Το μόνο που κατάφεραν, όμως, ήταν να οδηγήσουν σε αύξηση των λογαριασμών που πληρώνουν τα νοικοκυριά, εκτοξεύοντας τον πληθωρισμό στο 31,2% τον Ιούλιο.
Ας σημειωθεί ότι την περασμένη Τρίτη η κυβέρνηση ομολόγησε ότι η οικονομία της χώρας θα διολισθήσει φέτος σε ύφεση.
Το υπουργείο Οικονομικών αναμένει πλέον συρρίκνωση του ΑΕΠ φέτος κατά 1% από ανάπτυξη μεγαλύτερη του 2,5% που προέβλεπε στην αρχή του χρόνου.
