Ντόναλντ, τα «μαντζούνια» σου δεν πιάνουν...

Ακόμη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο φαίνεται να «τα έχει πάρει στο κρανίο» με την αναβίωση των οικονομικών βουντού από τον Ντόναλντ Τραμπ που θέλει να μειώσει τη φορολόγηση των πλουσίων για να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ.

Η υψηλότερη φορολόγηση των πλουσίων δεν επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη, ενώ μειώνει την ανισότητα, ξεκαθαρίζει το Ταμείο στην εξαμηνιαία έκθεσή του «Fiscal Monitor», που έδωσε χθες στη δημοσιότητα.

Η έκθεση του ΔΝΤ εστιάζει στη μείωση της ανισότητας, διαπιστώνοντας ότι, ενώ τις τελευταίες δεκαετίες αυτή μειώθηκε συνολικά στον πλανήτη, μέσα στις ίδιες τις χώρες αυξήθηκε.

Ειδικά στις ανεπτυγμένες οικονομίες, όπου το πιο πλούσιο 10% κατέχει σήμερα το 50% του συνολικού πλούτου.

Το ΔΝΤ υπογραμμίζει ότι οι κυβερνήσεις έχουν σήμερα την ευκαιρία να αμβλύνουν αυτήν την ανισορροπία, υιοθετώντας ένα μίγμα κατάλληλων πολιτικών και μεταρρυθμίσεων στα δημοσιονομικά τους.

Το «Fiscal Monitor» εστιάζει σε τρεις πολιτικές που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν προς αυτή την κατεύθυνση:

α) την προοδευτική φορολόγηση,
β) το καθολικό βασικό εισόδημα και
γ) τις δημόσιες δαπάνες για την Παιδεία και την Υγεία.

1. Προοδευτική φορολόγηση

Η έκθεση σημειώνει ότι, παραδοσιακά, τα φορολογικά συστήματα εστίαζαν στο να καταστήσουν τις κοινωνίες λιγότερο άνισες, επιβάλλοντας υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές στα εισοδήματα των πλουσίων και χρησιμοποιώντας τα έσοδα για να βοηθήσουν τους φτωχότερους – είτε άμεσα είτε μέσω των δημοσίων υπηρεσιών. Αυτή η προοδευτικότητα στη φορολόγηση συρρικνώθηκε όμως δραστικά στις δεκαετίες του 1980 και του 1990, ενώ παρέμεινε σταθερή στη συνέχεια.

Στις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ η μέση φορολόγηση των υψηλότερων εισοδημάτων υποχώρησε από 62% το 1981 σε 35% το 2015.

Επιπροσθέτως, τα φορολογικά συστήματα είναι λιγότερο προοδευτικά από ό,τι δείχνουν οι ισχύοντες συντελεστές, καθώς οι πλούσιοι ευνοούνται περισσότερο από τις φοροπαλλαγές.

Το Ταμείο διαπιστώνει όμως στην ανάλυσή του ότι αρκετές ανεπτυγμένες οικονομίες μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα ενισχύοντας το σύστημα προοδευτικής φορολόγησης, χωρίς από την άλλη πλευρά να ζημιώσουν την ανάπτυξη.

Η διαπίστωση αυτή αποτελεί χαστούκι για τον Τραμπ και τους οπαδούς της «Trickle-Down», της απίστευτης θεωρίας που υποστηρίζει ότι οι πολιτικές που ωφελούν τους πλουσίους βοηθούν στο τέλος και όλους τους υπόλοιπους στην κοινωνία. (Για την ιστορία, ένας συντηρητικός πολιτικός των ΗΠΑ, ο πατήρ Τζορτζ Μπους, ήταν αυτός που αναφώνησε αυθόρμητα πρώτος όταν του περιέγραψαν τα οικονομικά της προσφοράς –τον ισχυρισμό δηλαδή ότι η μείωση της φορολόγησης των πλουσίων θα δημιουργήσει οικονομικό θαύμα και άνοδο των κρατικών εσόδων– ότι αυτά είναι οικονομικά βουντού»!)

2. Καθολικό βασικό εισόδημα

Η κουβέντα για τη χορήγηση ένος βασικού εισοδήματος σε όλους τους πολίτες μιας χώρας κρατά μεταξύ των οικονομολόγων εδώ και δεκαετίες.

Το ενδιαφέρον έχει ενισχυθεί περαιτέρω σήμερα λόγω των επιπτώσεων που επιφέρουν στην εργασία η τεχνολογία, η τεχνητή νοημοσύνη, η οικονομία του διαδικτύου.

Το «Fiscal Monitor» δεν τάσσεται υπέρ ή κατά τoυ καθολικού βασικού εισοδήματος απλά επιχειρεί να συνεισφέρει στη δημόσια συζήτηση. Τονίζει όμως ότι αυτό μπορεί να επιδράσει στη μείωση της ανισότητας και της φτώχειας καθώς ωφελεί κυρίως τα άτομα που βρίσκονται στον πάτο της εισοδηματικής πυραμίδας.

Από την άλλη πλευρά όμως σημειώνει ότι η καθολικότητα σημαίνει ότι είναι ακριβό. Εκτιμά ότι το μέσο κόστος για τη χορήγηση καθολικού βασικού εισοδήματος ίσου με το 25% του μέσου κατά κεφαλήν εισοδήματος σε μια αναπτυγμένη οικονομία αγγίζει το 6,5% του ΑΕΠ.

Κατά συνέπεια η υιοθέτηση δεν θα πρέπει να αποσυνδεθεί από το ζήτημα της χρηματοδότησής του και άλλες δημοσιονομικές προτεραιότητες όπως οι επενδύσεις σε υποδομές, Παιδεία ή Υγεία.

3. Δαπάνες για την Υγεία και την Παιδεία

H έκθεση διαπιστώνει ότι, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, υπάρχει ακόμη σημαντικό χάσμα στην πρόσβαση διαφορετικών εισοδηματικών ομάδων στην ποιοτική εκπαίδευση και τις υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Στις ανεπτυγμένες οικονομίες, για παράδειγμα, οι άνδρες που έχουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση ζουν έως και 14 χρόνια περισσότερο από αυτούς που έχουν δευτεροβάθμια ή και χαμηλότερη.

Η μεταφορά κρατικών δαπανών από τους πλούσιους στους φτωχούς μπορεί να βοηθήσει και να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής, τονίζει το ΔΝΤ.