Το καλό παράδειγμα και η αποσταθεροποιητική ισχύς

Ποιο μπορεί να είναι το μέτρο με το οποίο αποτιμάται η αποτυχία ή η επιτυχία στην πολιτική; Οι αριθμοί, θα απαντήσουν κάποιοι. Η απόσταση που χωρίζει τις υποσχέσεις από την πραγματικότητα, θα πουν κάποιοι άλλοι. Ο Τζο Μπάιντεν έδωσε τη δική του απάντηση αντιπαραβάλλοντας τη λέξη «παράδειγμα» με τη λέξη «ισχύς». «Η διακυβέρνησή μου θα διαπνέεται από το “παράδειγμα” και όχι από την “ισχύ”», δήλωσε πρόσφατα.

Αν κρίνουμε από τη μέχρι σήμερα πορεία της, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει επιλέξει να επενδύσει στην «ισχύ» καθώς κρίνει ότι η «πειθώ» που επιβάλλει η πυγμή είναι αποτελεσματικότερη από την αφοσίωση στο πρότυπο του παραδείγματος. Ισως τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της συνειδητής επιλογής είναι το κοντράστ ανάμεσα στην εικόνα της Πάρνηθας και των δηλώσεων του κ. Χρυσοχοΐδη για τις «έρημες πόλεις» τις νύκτες των εορτών, οι επιλογές που έχει κάνει στη διαχείριση της πανδημίας και των εμβολιασμών και οι αποφάσεις για την παιδεία, την εργασία και την κοινωνική ασφάλιση, με τις οποίες όχι μόνο διατηρεί τις ανισότητες αλλά εξασφαλίζει και το... μέλλον τους.

Για την κυβέρνηση, όσοι πιστεύουν ότι οι δημοκρατίες πρέπει να αξιοποιούν τις αξίες τους ως το κύριο ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα και ότι οι αξίες αυτές είναι η μοναδική πηγή ισχύος, δεν είναι παρά ονειροπόλοι. Με τη στάση, τις αποφάσεις και τις επιλογές της έχει κάνει φανερό ότι γι’ αυτήν οι αξίες είναι χρήσιμες μόνο αν ταυτίζονται με τις δικές της πεποιθήσεις για το αναγκαίο, το δέον, το πρέπον και το αρμόζον. Γι’ αυτό προσπαθεί να τις επιβάλει, αξιοποιώντας την ισχύ που της εξασφαλίζει ο έλεγχος στα ΜΜΕ, σφετεριζόμενη τη σιωπή της πλειοψηφίας και προσφεύγοντας με αξιοπρόσεκτη ευκολία στην πειθώ της... ράβδου.

Ουσιαστικά, στην πράξη έχει καταργήσει την αρχή που υπαγορεύει ότι σε μια κοινωνία που διαπνέεται από τη δημοκρατική διακυβέρνηση, οι λαοί καθορίζουν την ατζέντα της κυβέρνησης και όχι το αντίστροφο. Αντ’ αυτού πολιτεύεται διατηρώντας τον αυστηρό έλεγχο των πολιτικών θεσμών, προφανώς επειδή θεωρεί την ανοικτή και την εποικοδομητική συζήτηση ως οιονεί απειλή. Αντιμετωπίζει την ατζέντα ως κτήμα της και την επιβολή της ως συνακόλουθο της εντολής των εκλογών. Και εδώ ανακύπτει ένα μείζονος σημασίας θέμα: τι περιλαμβάνει η ατζέντα και ποιες θα είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της;

Είναι σαφές ότι όλες οι μέχρι στιγμής πολιτικές της έχουν ως κοινό παρονομαστή την υπονόμευση της μεσαίας τάξης και των πιο ευάλωτων, υπέρ μιας προνομιούχου ομάδας, αποκομμένης από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, στην οποία προσφέρει προνόμια, ευκαιρίες και μπόνους. Με τον τρόπο αυτόν, εξασφαλίζει αφενός την ακόμα μεγαλύτερη συσσώρευση κερδών και ωφελειών για την ομάδα και αφετέρου παγιώνει τον ρόλο της ως του μοναδικού ρυθμιστή της ζωής των ανθρώπων του τόπου.

Οι πολιτικές για την εργασία, για παράδειγμα. Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι η πολυπόθητη ανάπτυξη θα έλθει με πολύ λιγότερη και πολύ φτηνότερη εργασία σε σύγκριση με ό,τι ίσχυε πριν από την κρίση. Οι εμπορικές και οι φορολογικές πολιτικές που εφαρμόζει είναι η επιτομή της διεύρυνσης της ανισότητας. Στην παιδεία, τα σχολεία για εύπορους εκτοπίζουν τη δημόσια εκπαίδευση, η οποία συνειδητά υποβαθμίζεται μέχρι να εκφυλιστεί.

Στην υγεία, οι πόροι περιορίζονται για να διευκολυνθεί η σχεδιαζόμενη επέλαση των «δυνάμεων της αγοράς». Το περίφημο αναπτυξιακό όραμα δεν είναι τίποτα άλλο παρά η συστηματική υποβάθμιση της μικρής και μεσαίας επιχειρηματικότητας και η απαξίωση της μικρής και της μεσαίας ιδιοκτησίας, ώστε να διευκολυνθεί η επέλαση των «επενδυτών». Ολες οι επιλογές της διαπνέονται από την επιθυμία να κλείσει τις εξόδους διαφυγής των ευπρόσβλητων, για να γίνει ευκολότερο το κούρσο.

Σήμερα μπορεί να «απολαμβάνουμε» το 5G και τα κοινωνικά δίκτυα, αλλά ο αριθμός των ανθρώπων που δεν μπορούν να συντηρήσουν το σπίτι τους, που εξαρτώνται από την πρόνοια για να εξασφαλίσουν υγειονομική περίθαλψη και που δεν διαθέτουν τα μέσα για να αποτρέψουν την αρπαγή της περιουσίας τους μεγαλώνει. Και η κυβέρνηση, αντί να δώσει το παράδειγμα της κοινωνικής ευαισθησίας, επιλέγει να ακολουθήσει τις «εμπνεύσεις» Πισσαρίδη, που διαπνέονται από απροκάλυπτη ταύτιση με την ισχύ του πλούτου.

Η ιστορία προσφέρει πολλά παραδείγματα για την κατάληξη που έχει η πολιτική διαχείριση με την αξιοποίηση της... ισχύος. Σε όλα οι ευάλωτοι καταλήγουν απελπισμένοι να αναζητούν προστασία στην πλανερή αγκαλιά των χειρότερων εχθρών τους. Και αυτή είναι μία αλήθεια που κανείς δεν πρέπει να αγνοεί.

* δημοσιογράφος, συγγραφέας