Εμπλουτίζοντας την εκπαίδευση με συμμετοχικότητα

Πορείες με χιλιάδες φοιτητές να διαμαρτύρονται, 30 σχολές να τελούν υπό κατάληψη, ενώ στην άλλη όχθη του ποταμού μια Υπουργός δογματική, Ματ με πολιτικές καταστολής και τα ΜΜΕ να τορπιλίζουν την κοινή γνώμη με χαρακτηρισμούς όπως «μπαχαλάκηδες και αιώνιοι φοιτητές». 

Το ποτήρι ξεχείλισε και κάθε στοιχείο που προσάπτεται στην Δημοκρατία φαίνεται να πήρε το πρώτο τραίνο για τον αγύριστο. Τα αίτια; Σίγουρα δεν εξαντλούνται σε μια ρύθμιση του τύπου Ν+2, ούτε στην κατάργηση του ασύλου. Το μείζον πρόβλημα είναι η έλλειψη διαλόγου και κατά συνέπεια αλληλοκατανόησης.

Τα φαινόμενα αυτά δεν είναι σίγουρα πρωτόγνωρα και ούτε αποτελούν απόρροια της προσωπικότητας της εν ενεργεία υπουργού. Παρόμοια περιστατικά σημειώθηκαν και με τις μεταρρυθμίσεις επί υπουργίας Γαβρόγλου, Αρβανιτόπουλου και πάει λέγοντας… Το ζήτημα επί του ασφαλούς δεν είναι ιδεολογικό ούτε κομματικό, αλλά εντάσσεται στην προβληματική φύση των θεσμών. Είναι δυνατόν σε σύγχρονο αναπτυγμένο δημοκρατικό κράτος να μην υπάρχει πρόβλεψη αλληλεπίδρασης μεταξύ των αρχόντων και των αρχόμενων σε θέματα που σχετίζονται με την παιδεία; Με πιο απλά λόγια, πως δικαιολογείται τόσα χρόνια να υφίσταται μονομερής υιοθέτηση πολιτικών από την πλευρά της εκτελεστικής εξουσίας(ενός υπουργείου στο πλαίσιο μιας κυβέρνησης), χωρίς να διατυπώνονται και να εισακούονται οι απόψεις των άμεσα ενδιαφερόμενων(φοιτητών-μαθητών-καθηγητών). Δεν δύναται ένας υπουργός να αποφασίζει για το μέλλον χιλιάδων ,μόνο επειδή θέλει να αφήσει το στίγμα του, ενώ συγχρόνως να παινεύεται ότι κάτι έκανε. Πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι τραγελαφικά ανούσιες μεταρρυθμίσεις των τελευταίων δεκαετιών στον χώρο των πανελληνίων που δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να εντείνουν την αγωνία των μαθητών.

Επειδή όμως κριτική δίχως πρόταση αποτελεί μια τρύπα στο νερό ,ας μιλήσουμε επί του πρακτέου. Ενδείκνυται η δημιουργία μιας αντιπροσωπευτικής επιτροπής, ικανής να επαναφέρει στο επίκεντρο τον διάλογο και την συναινετικότητα αλλά και να υπερασπιστεί παράλληλα τα δικαιώματα αυτών που αντιπροσωπεύει:

Ποια η σύνθεση της; Πολύ απλό, ας πάρουμε ως παράδειγμα την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ένα συνονθύλευμα 15 ανθρώπων αποτελούμενων από 12 φοιτητές 2 ακαδημαϊκούς και έναν διοικητικό. Η επιτροπή αυτή θα ανανεώνεται σε κάθε νομοσχέδιο που θα αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Πως θα επιλέγονται αυτοί; Αρχικά καλό είναι να αποκλείσουμε την ύπαρξη εκλογικής διαδικασίας ως πηγή ρουσφετιού, κομματοποίησης και εξυπηρέτησης ιδιωτικών συμφερόντων. Μια διαδικασία στηριζόμενη στην κλήρωση θα εξυπηρετούσε καλύτερα τον σκοπό ενός αχρωμάτιστου θεσμού, πάντα υπό το πρίσμα μιας ακέραιας και αμερόληπτης διαδικασίας. Σύμφωνα με αυτή την λογική, κατά την αρχή κάθε έτους θα διαμορφώνεται μια λίστα με τα ονόματα όλων όσων επιθυμούν να συμμετάσχουν στον θεσμό αυτό και κατά την έναρξη των συζητήσεων για ένα σχετικό νομοσχέδιο θα κληρώνεται η 15μελής επιτροπή πρόσκαιρης διάρκειας μόνο μέχρι την ψήφιση του. Η ίδια διαδικασία θα επαναλαμβάνεται με κλήρωση διαφορετικών προσώπων από την λίστα που ήδη έχει κατατεθεί για κάθε ξεχωριστό νομοσχέδιο, προωθώντας έτσι την πολυσυλλεκτικότητα.

Ποια η λειτουργική σημασία; Όπως φανερώνει και η ονομασία του, απώτερος σκοπός του μορφώματος αυτού είναι ενσωμάτωση των άμεσα ενδιαφερόμενων στην λήψη αποφάσεων. Η ύπαρξη της επιτροπή έγκειται να επαναφέρει την ουσία της Δημοκρατίας στο προσκήνιο. Διοικών και διοικούμενος θα έρθουν πιο κοντά. Οι άμεσα ενδιαφερόμενοι θα έχουν την ευκαιρία να προβάλλουν τις ιδέες τους, τους προβληματισμούς τους αλλά και τις αντιρρήσεις τους επί του θέματος. Από την άλλη πλευρά η κυβέρνηση θα έχει την ευκαιρία να πληροφορηθεί από πρώτο χέρι για το επίμαχο ζήτημα και να σχηματίσει μια ολοκληρωμένη άποψη. Η αρμοδιότητα της επιτροπής προφανώς θα είναι γνωμοδοτική, όμως η πλήρης αντίθεση της πάνω σε μια ιδέα που έπειτα θα υλοποιηθεί, θα αποδείξει τον αυταρχικό χαρακτήρα της παρθείσας απόφασης και την απροθυμία συνεργασίας και ουσιαστικής επίλυσης προβλημάτων.

Το ίδιο μοτίβο θα ακολουθηθεί, ώστε να σχηματιστούν ανάλογες επιτροπές στην δευτεροβάθμια και πρωτοβάθμια εκπαίδευση προσαρμοσμένες όμως στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες της σχολικής κοινότητας. Ήρθε η ώρα να μεριμνήσουμε σαν κοινωνία, αποτρέποντας την διαιώνιση ενός χάσματος που προξενεί διενέξεις και συγκρούσεις και να το αντικαταστήσουμε με μια γέφυρα συμφιλίωσης, προκρίνοντας το κοινό συμφέρον και φτιάχνοντας μια εκπαίδευση θεμελιωμένη στην συγκατάθεση. Πυρήνας της δημοκρατίας πρέπει να είναι η συμμετοχή, ενώ οι ενστάσεις περί ουτοπικότητας δεν αποτελούν τίποτα παρά πομφόλυγες. Ήρθε η ώρα να πέσουν οι μάσκες και να φανεί ποιοι απλώς εξυπηρετούν συμφέροντα, ποιοί ξέρουν μόνο να μιλάνε και ποιοι είναι πρόθυμοι να ακούσουν και να συνεργαστούν.