Είναι ο Λεξ προφήτης ή σωτήρας;

Αργά μέσα στη νύχτα κουβεντιάζαμε για το πλήθος στη συναυλία του Λεξ, ποιοι ήταν, αν ήταν οι σιωπηλοί «από κάτω», τι ακούνε στο ραπ για τσόγλανους, αν προσδοκούν κάτι σ’ αυτή την πλημμυρική συνεύρεση. Προσδοκούν κάτι πράγματι; Η όλο τελειώνει στην «επιτέλεση», είναι απλώς μια συνεύρεση βουβών φυλών με στοιχεία αλληλοαναγνώρισης;

Οι διανοούμενοι μπούμερ αδυνατούν να κατανοήσουν, μάλλον να συναισθανθουν, τα υπόγεια ρεύματα που οδηγούν 50-60 χιλιάδες κόσμο να απλωθούν σε μια πλατεία και να βλέπουν γιγαντοοθόνες. Μπορούμε όμως να ανασυνθέσουμε: δεν είναι η πρώτη φορά δα που τα πλήθη αναζητούν τη φωνή τους σε έναν καλλιτέχνη, έναν τραγουδοποιό. Είναι φαινόμενο σύμφυτο με τη λαϊκή μουσική, ιδίως την ποπ, την ηχογραφημένη λαϊκή μουσική. Και μπορούμε επίσης να σκεφτούμε τι καλείται να κουβαλήσει στον ώμο του ο Λέξ, ποιες λαχτάρες υπαρξιακές, ποιες προσδοκίες κοινωνικές, ποια ανείπωτα και ανέκφραστα. Πώς κάθε φορά ένας τραγουδιστής καλείται να γίνει προφήτης ή μεσσίας.

Triumph Tiger 100

Καθώς χωρίζαμε, η μοτοσικλέτα του Χάρη έλαμψε σαν φάρος: ήταν μια Triumph Tiger, μοντέρνα λαμπερή. Αστραπιαία μου θύμισε την κλασική Triumph Tiger 100, τη μοτοσικλέτα με την οποία είχε το σοβαρό τροχαίο ο Μπομπ Ντίλαν, στις 29 Ιουλίου 1966 (εξήντα χρόνια μακριά!), το τροχαίο που τον έκανε να αναδιπλωθεί, να αποσυρθεί από τις συναυλίες και να γράψει τα καλύτερα τραγούδια του.

Το τροχαίο με την Triumph Tiger τον απέσπασε από τους προβολείς, από την αβάσταχτη πια γι’ αυτόν δημοσιότητα. Είχε στερηθεί την ιδιωτική του ζωή, οι δημοσιογράφοι και φωτογράφοι τον καταδίωκαν στο σπίτι του στο Γούντστοκ, σκαρφάλωναν στη στέγη, όλη η Αμερική των θερμών 60s περίμενε από τον ποιητή του «Like a Rollin’ Stone» και του «Times they are changin’» να τους δείξει πού να βαδίσουν.

Προφήτης ή σωτήρας

Ο Ντίλαν τα αρνήθηκε όλα. Είπε ότι δεν μπορεί να κουβαλήσει την Αμερική στους ώμους του, αυτός ήταν απλώς ένας τραγουδοποιός. Διαδοχικά, έσπαγε την τσιγκούνικη σιωπή του, και μιλούσε για τη σχέση του με το κοινό, με τα κοινά. Μας βοηθούν να κατανοήσουμε το πλαίσιο της ποπ:

«Δεν παίζω για να με αγαπάει ένα πλήθος 30-50 χιλιάδων σε ένα στάδιο. Εχω αρκετή αγάπη από τους ανθρώπους του κοντινού περιβάλλοντός μου. Δεν παίζω μουσική για να με αγαπάνε. Παίζω γιατί είναι η δουλειά μου, και την κάνω καλά». «Δεν με γνωρίζουν και δεν τους γνωρίζω. Κάποια τραγούδια μου τους έχουν κολλήσει το μυαλό, και νομίζουν ότι με έμαθαν. Ομως δεν με ξέρουν, και δεν τους ξέρω».

Το κλειδί:

«Δεν με έβλεπαν σαν τραγουδοποιό ή σαν τραγουδιστή. Ενιωθα σαν να βρισκόμουν μέσα σε διήγημα του Εντγκαρ Αλαν Πόε: Δεν είσαι το πρόσωπο που όλοι νομίζουν ότι είσαι, μα το νομίζουν διαρκώς, και σε αποκαλούν Προφήτη ή Σωτήρα. Ποτέ μου δεν σκέφτηκα ότι θα γίνω προφήτης ή σωτήρας. Ο Ελβις, πιθανόν… Ναι, θα μπορούσα εύκολα να σκεφτώ να γίνω Ελβις. Αλλά προφήτης; Οχι».

Μίκης, Μάνος, Διονύσης, Θανάσης

Ο Μίκης Θεοδωράκης ανταποκρίθηκε στην κλήση του Προφήτη και του Σωτήρα, μπήκε στο διήγημα του Πόε, άνοιγε τις φτερούγες του στα στάδια, τον συνέπαιρνε το πλήθος, ήθελε να τον λατρεύει και να τον ακολουθεί το πλήθος.

Ο Μάνος Χατζιδάκις το αρνήθηκε, επιδέξια ξεγλίστρησε, σαν τον Ντίλαν, συχνά έγινε δυσάρεστος για την κοινή ευαισθησία, χτυπήθηκε. Ο Σαββόπουλος δέχτηκε να είναι ο διδάχος του έθνους, άλλοτε αντισυμβατικά κι άλλοτε ασμένως συμβιβασμένα. Το πλήρωσε.

Αργότερα κλήθηκαν να παίξουν τον σωτήρα λαϊκοί τραγουδιστές. Ο Καζαντζίδης σχεδόν παρεφρόνησε. Ο Νταλάρας χτυπήθηκε και όταν ανταποκρινόταν και όταν αρνιόταν. Τη Χαρούλα την έσκισαν όταν σήκωσε τη γροθιά με το γάντι της καθαρίστριας.

Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου ισορρόπησε στην κόψη, ήταν ώριμος διανοούμενος όταν έγινε σταρ, ήταν «Βραχνός προφήτης», μπόρεσε να οικονομήσει την εκρηκτικότητα των λάιβ και τις προσδοκίες, δεν φόρεσε το στέμμα του σωτήρα.

Το σύνορο της «αγάπης»

Ο Λεξ δεν είναι Θανάσης, δεν είναι Χατζιδάκις, δεν είναι καν αμφίβουλος Σαββόπουλος. Η σκευή του είναι μια περιεκτική Συνοικία, αυτό αφηγείται, την Ελλάδα σαν νταρκ συνοικία. Μα οι προσδοκίες, η καχυποψία, οι απαιτήσεις του πλήθους και της ποπ, σε μια ιστορική στιγμή που η χώρα βουλιάζει μες στην ενδόρρηξή της, αυτά όλα είναι γιγάντια και θα τον πιέζουν, θα τα βρίσκει μπροστά του. Τα βρίσκει ήδη.

Η «παράδοξη» επιτυχία του ήδη τον πιέζει, όλοι περιμένουν τι θα πει, είτε για τη Γάζα είτε για τα Τέμπη είτε οτιδήποτε άλλο αργότερα. Στην αχανή Καλογρέζα με τις γιγαντοοθόνες διάβηκε το σύνορο της «αγάπης», μπήκε στην επικράτεια του ποπ καταναγκασμού, στο πλήθος. Ο Ντίλαν απάντησε «Δεν με ξέρουν, και δεν τους ξέρω».