Η Βιόλα και το Στελλάκι

Πίσω από ένα βλέμμα λαμπερό, ένα πρόσωπο πομπό συναισθημάτων, βρίσκεται ασφαλώς μια ψυχή, το πνεύμα του κατόχου. Μα σκέφτομαι πάντα πως υπάρχει κι ένα κουκούλι αγάπης, μέσα στο οποίο γεννιέται αυτή η ακτινοβολία, αυτή η ήρεμη αυτοπεποίθηση. Ετσι σκεφτόμουν καθώς κοίταζα το ακτινοβόλο πρόσωπο Αλεξάνδρα Σταματοπούλου, χρυσή ολυμπιονίκη, πολλάκις πρωταθλήτρια, την 38χρονη κολυμβήτρια με τα παράλυτα πόδια, τη λογοθεραπεύτρια, τη λαμπερή γυναίκα που δίνει φωνή και υπόσταση σε χιλιάδες συμπολίτες μας. Εβλεπα την αυτοπεποίθησή της, την πίστη της, τη δύναμή της και στο φόντο σαν να διέκρινα την αγάπη και τη συμπαράσταση που έχει λάβει από γονείς, προσφιλείς, συντρόφους. Σκεφτόμουν ότι άνευ αυτών, ουδέν.

Η αγάπη είναι αμφίδρομη, δίνεται και λαμβάνεται. Τρέφει και τρέφεται. Καμιά φορά φαίνεται μονόδρομη, αλλά δεν είναι.

Σκέφτομαι πάντα τον «Γάμο του Καραχμέτη», το περίφημο διήγημα-σπουδή του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, πάνω στην ακερδή, τη θυσιαστική αγάπη, την προσφορά. Η άκληρη Σεραϊνώ εγκαταλείπεται βάναυσα από τον μεσόκοπο σύζυγό της Κουμπή-Καραχμέτη, που παντρεύεται την πολύ νεότερη Λελούδω για να αποκτήσει παιδιά. Η Σεραϊνώ αποκρίνεται σκορπώντας στοργή στη Λελούδω, μεγαλώνοντας τα οκτώ παιδιά της. Η Λελούδω λαμβάνει την προσφορά και η Σεραϊνώ σταδιακά περνά στην αγιότητα: κατά την ανακομιδή των οστών της, ο συναξαριστής των παθών Παπαδιαμάντης ολοκληρώνει λέγων «τα κόκκαλά της είχον ευωδιάσει».

Υπερκόσμιος έρως

Η αγάπη. Μπορεί να είναι και αμφίδρομη. Τυχαία, ανακαλώ μια ιστορία μεγάλου έρωτα, απέραντης αγάπης, που αποσπασματικά αναδυόταν σε ομιλίες και διηγήσεις της γενέθλιας γειτονιάς. Ο υπερκόσμιος έρως της Βιόλας και του Στελλάκη.

Είναι μετά τον πόλεμο, καθώς ξαναχτίζεται μια χώρα. Τα τραγούδια είναι απόκοσμα γλυκά και νταλκαδιάρικα, υμνούν τη ζωή που ξανανθίζει. Οι άνθρωποι, ταπεινωμένοι από το τόσο θανατικό, ξανανθίζουν κι αυτοί, σε μια άλλη ζωή, πιο ελεύθερη, πιο πλήρη, πιο αισθαντική. Η Βιόλα είναι κορυφαία νοσοκόμα («σπουδαγμένη στον Ευαγγελισμό»), νταρντάνα, δυναμική, αυστηρή, εμπνέει σεβασμό σε άντρες και γυναίκες όταν φοράει τη στολή με την μπέρτα, είναι ξετρεχούσα, στις σχόλες της σπεύδει σε αυλές και χαμοκέλες, γιατροπορεύει άπορους και εμπερίστατους.

Την επιβλητική Βιόλα την έχουν πάρει τα χρόνια, είναι σαρανταφεύγα, γεροντοκόρη για την εποχή, την έχουν για τελειωμένη. Ο Στελλάκης είναι καμιά εικοσαριά χρόνια νεότερος. Κοντούλης, λιανός, σβέλτος, με ψιλό μουστακάκι πένσιλ και το ίσιο μαλλί του πάντα χτενισμένο πίσω. Ορφανός, μεγάλωσε σε ίδρυμα, έφηβο τον βάλανε στα υπερωκεάνια και τα κρουαζιερόπλοια καμαροτάκι, έμαθε την τέχνη του σερβίρειν, του υπηρετείν, του μειδιάματος, της υπομονής. Στη δουλειά φορά πάντα λευκό σμόκιν και γραβάτα. Περνά από τα λουξ ξενοδοχεία, αλλά στα κοσμικά κέντρα με μπουζούκια βρίσκει το καλύτερο μεροκάματο.

Τι τραγούδι ακουγόταν;

Σε ένα τέτοιο κέντρο τον αντικρίζει μια βραδιά η Βιόλα. Κεραυνοβολείται απ’ τον λιανό, σβέλτο, σεμνό Στελλάκη, ηλικιακά και σωματικά σχεδόν γιο της. [Τι τραγούδι να ακουγόταν τη μαγική στιγμή; Ποιος να κεντούσε το ταξίμι του έρωτά τους;] Το Στελλάκι ανταποκρίνεται πολλαπλασίως, μεταμορφώνεται σε γίγαντα, στη Βιόλα βρίσκει την ερωμένη, τη συμβία και τη στοργή που ποτέ δεν έλαβε, αλλά και τη διψασμένη μεγαλόκορμη δρυ που θα ποτίσει με την αξόδευτη αγάπη του.

Το σμίξιμό τους, μια σύντηξη όλων των πυρήνων έρωτος, αγάπης, μιτοχονδριακή διείσδυση και σύνθεση DNA, σμίξιμο ατυπικό ή και ανίερο για τη σκληρή εποχή, σύντομα γίνεται αντικείμενο ζήλιας από την κρίνουσα κοινότητα και σταδιακά ανυπόκριτου θαυμασμού. Η Βιόλα και το Στελλάκι.

Το σπάνιο θαύμα

Θα ζήσουν μαζί σαράντα χρόνια. Θα κάνουν έναν γιο όμοιό τους, πλάσμα καλοσύνης και πραότητας, θα τον καμαρώσουν αεροπόρο με στολή, ο Ονησιφόρος, λιανοκόκαλος σαν τον πατέρα του «με λίγο μπόι απ’ τη μάνα του».

Η σπουδαία νοσοκόμα Βιόλα θα καταπέσει σαν βασιλική δρυς, κεραυνοβολημένη από αλλεπάλληλα εγκεφαλικά. Για σχεδόν είκοσι χρόνια («ότι κι είχε πάει στη Σχολή ο μικρός… Τι μισή ζωή τους τη γιατροπόρευε…») ο Στελλάκης, μαΐστορας του υπηρετείν, της υπομονής, πρωταθλητής της αγάπης, θα είναι η νοσοκόμα της κατάκοιτης δρυός Βιόλας. Σταδιακά θα αφήσει τα κοσμικά κέντρα με το παχύ μεροκάματο, για μειωμένη σύνταξη («αυτή είχε μεγάλη σύνταξη…») και τα γλυκά απογεύματα θα τη βγάζει βόλτα στο καροτσάκι, λουσμένη, χτενισμένη, με γαρδένιες στο καρέ, με χιονάτη εσάρπα, ο Στελλάκης με φρέσκο πουκαμισάκι, με το μουστάκι πένσιλ γκρίζο, σβέλτος, θα κερνιούνται παγωτό κασάτο και θα τιτιβίζουν, η Βιόλα με δυσκολία, τα μάτια τους θα αγκαλιάζουν τη ζωή. Κι όλος ο κόσμος στην πλατεία, στο quai, στα δρομάκια τούς κοιτά, αντικρίζουν το θαύμα. Το σπάνιο θαύμα της αγάπης.