Τα άλογά μας που χάνονται

Υπάρχουν βιβλία που μοιάζουν με το κρασί: όσο περνάνε τα χρόνια από την πρώτη έκδοσή τους τόσο πιο όμορφα -και ενδιαφέροντα- γίνονται. Εκανα αυτή τη σκέψη (ξανά) διαβάζοντας το θαυμάσιο βιβλίο-έρευνα της δημοσιογράφου-συγγραφέως Κατερίνας Πλασσαρά «Τα ελληνικά ζώα χάνονται - άλογα, σκύλοι, αγροτικά» (Εκδόσεις Ζήτρος, Αθήνα 2003).

Βιβλίο που μου είχε χαρίσει η συγγραφέας με μια θερμή αφιέρωση και που το είχα τότε παρουσιάσει από τη σελίδα μου στην «Ελευθεροτυπία». Σήμερα, 19 χρόνια μετά, θέλω να παρουσιάσω, με περισσότερες λεπτομέρειες, ένα από τα κεφάλαιά του, εκείνο που αναφέρεται στα ελληνικά άλογα.

Πιστεύοντας ότι εκείνο το βιβλίο θα μπορούσε -ίσως θα έπρεπε- να επανεκδοθεί και να έχει, έτσι, μια νέα «καριέρα». Ισως και σαν αναγνώριση των αγώνων εκείνων των λίγων «πεισματάρηδων» οι οποίοι νοιάζονται για τα ελληνικά ζώα που απειλούνται με εξαφάνιση.

Απόγονοι του Βουκεφάλα

Ξεκινάμε με τη θεσσαλική φυλή (ύψος, απ’ τον ώμο, 1,25-1,35 μ.), που προέρχεται από το άλλοτε φοβερό και τρομερό θεσσαλικό ιππικό. Ξεκίνησε από τον Θεσσαλικό κάμπο και, χάρη στον Αλέξανδρο και τις εκστρατείες του, διαδόθηκε σ’ όλη την Ελλάδα και στον τότε γνωστό κόσμο. Ο Φίλιππος ο Β΄ το αγόρασε στο Λιμναίο, κοντά στα Τρίκαλα, και δώρισε στον ξακουστό του γιο τον πανέμορφο Βουκεφάλα, το πιστό και θρυλικό άλογο του Μεγαλέξανδρου.

Δυστυχώς, μια κακή απόφαση του κράτους, κατά τον Μεσοπόλεμο, αφάνισε τη φυλή αυτή, φέρνοντας στη θέση των θεσσαλικών αλόγων άλλες, πιο μεγαλόσωμες φυλές, ως πιο κατάλληλες για τις αγροτικές εργασίες. Σήμερα ελάχιστα θεσσαλικά άλογα έχουν απομείνει.

Τα άλογα της Πίνδου

Είναι πιο μικρόσωμα (1,15-1,25 μ.) και, ζώντας στα ορεινά, έχουν αποφύγει τις προσμίξεις με άλλες φυλές. Πλούσια χαίτη, μακριά ουρά, γεροδεμένο σώμα, δυνατά πόδια, κατάλληλα για μεταφορά φορτίων σε δύσβατες περιοχές.

Τα περίεργα άλογα της Μεσσαράς

Ισως η αρχαιότερη φυλή της Ευρώπης, αναπτύχθηκε στον νομό Ηρακλείου και διαδόθηκε σ’ όλη την Κρήτη. Σχετικά ψηλό (1,35-1,45 μ.), έχει ως χαρακτηριστικό του τον σπάνιο «πλαγιοτροχασμό» (ραβγάνι): τα δύο αριστερά και τα δύο δεξιά πόδια του πάνε μαζί και έτσι ο αναβάτης δεν «ανεβοκατεβαίνει», όπως συμβαίνει με τον «τροχασμό» των άλλων αλόγων.

Η φυλή Πηνείας

Κατάγεται από τα ορεινά της Ηλείας (περιοχή Εφύρας) και οι πρόγονοί του έτρεχαν στις ιπποδρομίες των πρώτων Ολυμπιάδων. Σ’ ένα ποσοστό περίπου 50% παρουσιάζουν κι αυτά τον «πλαγιοτροχασμό». Είναι άλογα νευρικά, λιτοδίαιτα και μεγάλης αντοχής.

Το «horse» της Ανδραβίδας

Είναι η μοναδική φυλή που ανήκει στην κατηγορία «horse» - τα υπόλοιπα ανήκουν στην κατηγορία των pony. Eχουν ύψος 1,50-1,60 μ., ίσως διότι διασταυρώθηκαν με ευρωπαϊκά άλογα των ιπποτών επί Φραγκοκρατίας, όταν η Ανδραβίδα ήταν η πρωτεύουσα του φραγκικού κράτους στην Πελοπόννησο.

Τα Σκυριανά

Μαζί με τα Σέτλαντ (από την ονομασία νησιών στη Β. Σκοτία), τα Σκυριανά αλογάκια (πόνυ) είναι τα δύο πιο μικρόσωμα αλογάκια στον κόσμο! Ζουν εδώ και χιλιάδες χρόνια στη Σκύρο, της οποίας η χαμηλή βλάστηση δεν επέτρεψε στα πιο μεγαλόσωμα άτομα να επιβιώσουν. Εχουν ύψος 0,90-1,10 και είναι καθαρόαιμα, χωρίς προσμίξεις. Παλιότερα ζούσαν σε ημιάγρια κατάσταση: τον Μάιο τα έπιαναν και τα χρησιμοποιούσαν σε αγροτικές δουλειές, τον δε Οκτώβριο τα άφηναν ελεύθερα. Από τις χιλιάδες που υπήρχαν πριν έρθουν τα αγροτικά αυτοκίνητα, τώρα απέμειναν ελάχιστα...