Οίτη, μαγικό βουνό

Καθώς απλώνει τη μακρόστενη κορμοστασιά του ανάμεσα στην πεδιάδα του Σπερχειού και τους βαλτότοπους του Μαλιακού Κόλπου, μοιραία καθορίζει με τον εντυπωσιακό του όγκο την τοπιογραφία της ανατολικής Ρούμελης.

Διαθέτει περισσότερες από πέντε κορυφές που ξεπερνούν σε ύψος τα 2.000 μέτρα, όμως δεν χαρακτηρίζεται βουνό με αλπικό παρουσιαστικό, όπως είναι τα γειτονικά Βαρδούσια ή η Γκιόνα.

Το σίγουρο είναι ότι η Οίτη θα αποτυπωθεί στη μνήμη σας για την πολύχρωμη, ζωηρή της φύση, τα εκτεταμένα ελατοδάση της, τα σιωπηλά αλπικά λιβάδια και τα άφθονα κελαρυστά νερά της που σχηματίζουν κρυστάλλινα ορεινά ποτάμια!

Η ευρύτερη περιοχή, καθώς διαθέτει εύκολη οδική πρόσβαση, ενδείκνυται για αξέχαστες αποδράσεις αφού συνδυάζει την ποικιλομορφία της ορεινής τοπιογραφίας με τον πολιτιστικό πλούτο, ο οποίος εντοπίζεται σε σημαντικά ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία.

Οι «Νέαι Πάτραι» και τα Λουτρά του Πατρατζίκ

Τα Λουτρά και η πολίχνη της Υπάτης απέχουν δυόμισι ώρες από την Αθήνα (230 χιλιόμετρα, εκ των οποίων τα 200 στον κλειστό αυτοκινητόδρομο) και μόλις 20 λεπτά από τη Λαμία (22 χιλιόμετρα).

Σύμφωνα με τον αρχαίο Ελληνα γεωγράφο Στράβωνα, οι πηγές της Υπάτης αναπήδησαν από τα σπλάχνα της γης το έτος 427 π.Χ. έπειτα από έναν τρομερό σεισμό.

Η περιοχή αφιερώθηκε στη θεά Αφροδίτη και γρήγορα έγινε πασίγνωστη για τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών νερών της.

Επί Τουρκοκρατίας τα Λουτρά της Υπάτης, γνωστά ως Λουτρά του Πατρατζίκ, ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή καθώς τα επισκέπτονταν ασθενείς από όλη τη Βαλκανική Χερσόνησο και τη Μικρά Ασία.

Στις αρχές του 19ου αιώνα ξεκίνησαν οι πρώτες ενέργειες συστηματικής οργάνωσης των ιαματικών νερών, ώστε να εξυπηρετούνται οι όλο και αυξανόμενοι επισκέπτες.

Σήμερα το Υδροθεραπευτήριο Υπάτης θεωρείται ένα από τα πλέον σύγχρονα του είδους. Πληροφορίες στα τηλέφωνα 22310-59526, 59528.

Σε απόσταση αναπνοής από τα Λουτρά, σε ύψος 400 μέτρων συναντάμε την κωμόπολη της Υπάτης χτισμένη στη θέση της αρχαίας πόλης Υπατα.

Τον Μεσαίωνα οι «Νέαι Πάτραι», όπως ονομαζόταν τότε η πόλη με το ισχυρό της κάστρο, ήταν έδρα του Καταλανικού Δουκάτου Αθηνών και Νέων Πατρών.

Αν και την Υπάτη την πυρπόλησαν οι Γερμανοί και ελάχιστα από τα παλιά πέτρινα αρχοντικά διασώζονται, το ενδιαφέρον εστιάζεται στους σπουδαίους βυζαντινούς ναούς, τα σπάνιας τέχνης ψηφιδωτά, στο επισκέψιμο κάστρο και στο νεοσύστατο Βυζαντινό Μουσείο που στεγάζεται σε πέτρινο στρατώνα της βαυαροκρατίας, κτίσμα του 1836.

Αντάρτες παπάδες και σαμποτάζ

Από την Υπάτη θα προσεγγίσετε τη Μονή Αγάθωνος (8 χλμ.), που σύμφωνα με την προφορική παράδοση ιδρύθηκε τον 15ο αιώνα από τον μοναχό Αγάθωνα.

Πασίγνωστη στην περιοχή επί Τουρκοκρατίας ήταν η Σχολή Γραμμάτων που λειτουργούσε μέσα στη μονή. Ηγούμενος υπήρξε μέχρι τον θάνατό του, το 2004, ο αρχιμανδρίτης Γερμανός, κατά κόσμον Γεώργιος Δημάκος, γνωστός και ως «παπα-Ανυπόμονος», που βρέθηκε στο πλάι του πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ Αρη Βελουχιώτη από τις πρώτες ημέρες του ένοπλου αγώνα.

Αξιόλογο είναι το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που λειτουργεί εδώ και αρκετά χρόνια στον εσωτερικό της χώρο και είναι ανοιχτό 10 π.μ. με 2 μ.μ.

Από την άλλη πλευρά της Οίτης εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η οδική διαδρομή Λουτρά Υπάτης- Κομποτάδες-Γοργοπόταμος (16 χλμ. από Λουτρά) που διατρέχει τις νοτιοανατολικές παρυφές του βουνού.

Στην πλατεία του χωριού Κομποτάδες θα δείτε «τα αδέλφια», δηλαδή τα επτά υπεραιωνόβια πλατάνια που έχουν χαρακτηριστεί Μνημείο της Φύσης.

Στη σκιά τους οι οπλαρχηγοί της Ρούμελης Αθανάσιος Διάκος, Γιάννης Δυοβουνιώτης και Πανουργιάς πήραν την απόφαση να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους στην Αλαμάνα.

Φτάνοντας στον Γοργοπόταμο θα σας εντυπωσιάσει το άφθονο νερό που κατεβάζει το μικρό, θορυβώδες και γρήγορο ποτάμι, δικαιολογώντας απόλυτα την ονομασία του.

Από εδώ εύκολα θα επισκεφθείτε το Μνημείο Εθνικής Αντίστασης που έχει στηθεί κοντά στις όχθες και στη σιδηροδρομική γέφυρα για να θυμίζει σε όλους την 25η Νοεμβρίου του 1942, την ημέρα που οι ενωμένες αντιστασιακές δυνάμεις του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, με την καθοδήγηση του Αρη Βελουχιώτη και τη συνδρομή Βρετανών σαμποτέρ, ανατίναξαν τη γέφυρα.

Το γεγονός αυτό έχει καταγραφεί ως μία από τις πλέον σημαντικές πράξεις σαμποτάζ στην κατεχόμενη από τα στρατεύματα του Αξονα Ευρώπη.

Η ανατίναξη της σιδηροδρομικής γέφυρας αποδείχτηκε σημαντική για την εξέλιξη των μαχών στο μέτωπο της Β. Αφρικής, αφού με αυτόν τον τρόπο διακόπηκε για μεγάλο διάστημα η ομαλή τροφοδοσία των δυνάμεων του Ρόμελ!

Ψηλότερα από το χωριό, ο δρόμος οδηγεί προς το σημείο όπου μέσα σε στενό, σκιερό φαράγγι και σε μια πανδαισία βλάστησης αναβλύζουν οι πηγές του Γοργοπόταμου.

Ειδικές διαδρομές

Μόνο εφόσον έχετε όχημα κατάλληλο για χωματόδρομους ή αντίστοιχη μοτοσικλέτα, μπορείτε από το χωριό Καστανιά (15 χλμ. από την Υπάτη) να ακολουθήσετε τον χωμάτινο δρόμο που σκαρφαλώνει στα υψίπεδα του βουνού και αφού διατρέξει κατά μήκος την ορεινή του ραχοκοκαλιά, καταλήγει στην Παύλιανη.

Στη διάρκεια της πορείας θα πρέπει να σταθούμε στο οροπέδιο Λιβαδιές με τις αλπικές λιμνούλες που βρίσκεται κάτω από την κορφή Γρεβενό (2.114 μ.) στην τοποθεσία Καταβόθρες, που δεσπόζει πάνω από την Παύλιανη.

Με σύντομη παρέκκλιση από την αρχική πορεία θα επισκεφθείτε τη θέση Πυρά του Ηρακλέους, όπου έχουν εντοπιστεί υπολείμματα βωμού και λατρευτικών χώρων αφιερωμένων στον Ηρακλή.

Συνολικά να υπολογίζετε Καστανιά - Παύλιανη 21 χλμ. δασικού και αυτή την εποχή λασπωμένου χωματόδρομου.

Ενας χάρτης σε κλίμακα τουλάχιστον 1/50.000 (ποιοτικοί χάρτες υπάρχουν από τις εκδόσεις Ανάβαση), σε συνδυασμό με τη χρήση GPS, θα διευκολύνει τις περιπλανήσεις σας -πεζοπορικές ή οδικές- στον ευρύτερο ορεινό όγκο της Οίτης.

Πεζοπορικές διαδρομές

 Στην Αρσαλή: Από την Υπάτη θα ζητήσετε να σας δείξουν το μονοπάτι που οδηγεί προς τον σπηλαιώδη Ναό της Αγίας Ιερουσαλήμ (Αρσαλή). Η διαδρομή, αν και δύσκολη λόγω ανηφόρας, θα σας αποκαλύψει υπέροχα τοπία και από τον ναό που φωλιάζει στο κοίλωμα βράχου μια θαυμάσια θέα.

 Το μονοπάτι των Φαρμακίδων: Ξεκινά έξω από την Υπάτη (με κατεύθυνση προς τη Μονή Αγάθωνος) από το ύψος της τσιμεντένιας γέφυρας. Στην αρχή η πορεία διατρέχει το φαράγγι Ροδόκαλο. Στη συνέχεια το μονοπάτι ανηφορίζει ανάμεσα σε βράχια και μετά από 30 λεπτά καταλήγει σε έναν μικρό αλλά πανέμορφο καταρράκτη. Πεζογέφυρες και σχοινιά που έχουν τοποθετηθεί στα δύσκολα σημεία διευκολύνουν τους πεζοπόρους. Οι βράχινες ορθοπλαγιές του καταρράκτη αποτελούν ιδανικό πεδίο για αναρρίχηση.

 Μονοπάτι Ελλέβορος: Είναι σημαδεμένο και συνιστάται σε πεζοπόρους με καλή φυσική κατάσταση. Ξεκινά από την Υπάτη από υψόμετρο 400 μέτρων και ανηφορίζει την πλαγιά του βουνού. Στην πορεία θα παρατηρήσετε όλα τα είδη βλάστησης, εκτός από αυτά της αλπικής ζώνης. Η διαδρομή, αφού πραγματοποιήσει έναν μεγάλο κύκλο σχεδόν 16 χιλιομέτρων γύρω από τα χωριά Καπνοχώρι και Καστανιά (μέγιστο υψόμετρο 1.100 μέτρα), καταλήγει πάλι στην Υπάτη μετά από 5 ώρες έντονης πορείας.

 Μονοπάτι των τσοπάνηδων: Ξεκινά από το ψηλότερο χωριό της Φθιώτιδας που είναι το Νεοχώρι (υψόμ. 1.240) και καταλήγει στον Πύργο, την ψηλότερη κορφή του βουνού που δεσπόζει στα 2.152 μέτρα ύψος. Θεωρείται ένα από τα πιο όμορφα μονοπάτια της Στέρεας Ελλάδας λόγω της μεγάλης εναλλαγής του τοπίου, αλλά και των αμέτρητων αγριολούλουδων που φύονται εδώ από τον Μάιο και μετά.

Για ασφαλείς πεζοπορικές – φυσιολατρικές εξορμήσεις στην περιοχή του Εθνικού Δρυμού Οίτης θα απευθυνθείτε στον πιστοποιημένο από την ΕΟΟΑ (Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας Αναρρίχησης) βοηθό εκπαιδευτή αναρρίχησης Λουκά Πρατίλα που με έδρα τη Λαμία δραστηριοποιείται στην περιοχή της Φθιώτιδας (τηλ. 6931171106).

Εθνικός Δρυμός Οίτης

Το 1966 δημιουργήθηκε Εθνικός Δρυμός Οίτης με σκοπό την προστασία της πλούσιας σε ενδημικά είδη χλωρίδας, αλλά και του σπάνιου αγριόγιδου που επιβιώνει ακόμα σε μικρούς απομονωμένους πληθυσμούς στην Οίτη, στην Γκιόνα, στον Ολυμπο και στον Σμόλικα.

Επιπλέον στην Οίτη ζουν όλα τα μεγάλα θηλαστικά των ελληνικών βουνών, όπως είναι ο λύκος, το ζαρκάδι, το αγριογούρουνο, ενώ επανεμφανίστηκαν μεμονωμένα άτομα αρκούδας.

Δυστυχώς εδώ, όπως εξάλλου και σε όλα τα εθνικά πάρκα και δρυμούς της Ελλάδας, ενώ το νομικό πλαίσιο προστασίας θεωρείται πλέον επαρκές, υστερεί στην πράξη η εφαρμογή του.

Κατά συνέπεια δεν γίνεται ουσιαστική φύλαξη του φυσικού πλούτου και μην εκπλαγείτε αν συναντήσετε λαθροθήρες να αλωνίζουν απροκάλυπτα ακόμη και στον πυρήνα του δρυμού!

Επίσης, έντονες είναι οι υπόλοιπες ανθρωπογενείς πιέσεις που δέχεται το σπάνιο αυτό οικοσύστημα, όπως τα λατομεία, οι συνεχείς διανοίξεις δρόμων, η παράνομη υλοτομία. Δείτε εδώ πληροφορίες για τον Εθνικό Δρυμό.

 Διαμονή

Υπάτη

• «Αρχοντικό του Ζιάκα», τηλ. 22310 98080-82 

Λουτρά Υπάτης

• «Αλεξάκης», τηλ. 22310 59380 

• «Lux», τηλ. 22310 59551

• «Πριγκιπικόν», τηλ. 22310 59312 

Γοργοπόταμος

«Τεμπέλης», τηλ. 22310 81326

 Κείμενο - φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης / viewsofgreece.gr