Ερωτικό κρεσέντο

Στο έκτο πεζογραφικό βιβλίο της με τον τίτλο «Γεννιέται ο κόσμος», η Βάσια Τζανακάρη συνθέτει μια ασθματική εξομολόγηση για τον έρωτα, ανατρέποντας στερεότυπα και φέρνοντας στο προσκήνιο τη γυναικεία οπτική. Σε αντίθεση με την παραδοσιακή προσέγγιση όπου κυριαρχεί η ανδρική φωνή, το έργο σπάει τις καθιερωμένες φόρμες του είδους, αποδίδοντας στη γυναικεία επιθυμία τον κεντρικό ρόλο και παρακινώντας την αφηγήτρια να επαναπροσδιοριστεί, μέσα από μια κατάσταση που δεν είναι μόνο σαρκική αλλά και υπερβατική∙ στοιχείο που μαρτυρεί τη σύνθετη φύση του πάθους που τη διακατέχει. Η αφηγήτριά της, ενώ αποδέχεται ότι αυτά που νιώθει για έναν άντρα δεν παύουν να επηρεάζονται και να διαμορφώνονται από τη σωματική έλξη και τον κοινωνικό και πολιτισμικό περίγυρο, ταυτόχρονα, χάρη στην επίδραση αυτής της έλξης μπορεί και επιστρέφει στην παραμυθητική διάσταση του παιδιού που υπήρξε, εκεί όπου η φαντασία και η αθωότητα λειτουργούσαν ως καταφύγιο. Και είναι αυτή η διττή επίδραση και διάσταση που οδηγεί την αφήγησή της στη μετατόπιση από έναν λόγο συμπαγή και μονομερή σε μια ατμοσφαιρική και θρυμματισμένη σύνθεση∙ μια σύνθεση η οποία φαίνεται να αντλεί τις εμπνεύσεις της από την ίδια την πολυπλοκότητα της θεματικής της.

Το βιβλίο ξεκινά με τις κοινές στιγμές των δύο εραστών, είτε στα ταξίδια και τις εξορμήσεις τους είτε στις ιδιωτικές τους στιγμές στο σπίτι. Ωστόσο, πίσω από αυτό το απλό σκηνικό αναδύεται ένας βαθύτερος στοχασμός, με τη ροή της ιστορίας να ακολουθεί τις τέσσερις εποχές του έτους, σε μια συμβολική αντανάκλαση και συμπόρευση με την έναρξη, τη διαρκή αναγέννηση και την κυκλική φύση του έρωτα: «Και κάπως έτσι, στα σαράντα δύο μας, ξαφνιαζόμαστε που μια ταπεινή νύχτα, παραμονές Χριστουγέννων, εσύ σκύβεις από πάνω μου, εγώ σηκώνομαι στις μύτες και γεννιέται ο κόσμος» (σελ. 65).

Μέσα από τη σύνδεση αυτή, η πορεία των συναισθημάτων αποκτά μια μουσικότητα που παραπέμπει στις «Τέσσερις εποχές» του Βιβάλντι, ενώ το φυσικό τοπίο –βουνά, θάλασσες και πεδιάδες– αντικατοπτρίζει την εσωτερική κατάσταση των χαρακτήρων. Τα τοπία δεν είναι απλώς φόντο, αλλά λειτουργούν ως αντικατοπτρισμοί της πίστης και της αμφιβολίας που συνοδεύουν την ερωτική εμπειρία, ενώ και τα γεγονότα, οι σκέψεις και τα συναισθήματα, παρ’ όλο που φαίνεται να καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο, παρασύρουν τον αναγνώστη σε ένα σύμπαν, όπου κάθε λέξη, κάθε εικόνα και κάθε συναίσθημα έχει τον δικό του χωρόχρονο και τη δική του ιδιαιτερότητα. Μια ιδιαιτερότητα που μεταχειρίζεται την υπερβολή ως αναπόσπαστο στοιχείο του έρωτα∙ ενός έρωτα που, αντί να τα υπονομεύσει, τα αγκαλιάζει γεμάτος μαγεία, διορατικότητα και μεγαλοπρέπεια.

Η γραφή της Τζανακάρη είναι άμεση, αφηγηματικά άρτια, ενώ συχνά εμπλουτίζεται από έναν ιδιότυπο λυρισμό. Οι εικόνες της, πλούσιες σε συνειρμούς, αποτυπώνουν τόσο την καθημερινότητα όσο και την ονειρική διάσταση, ενώ η εναλλαγή ανάμεσα στον ρεαλισμό και τον υπερρεαλισμό γίνεται αβίαστα, επιτρέποντας την είσοδο σε έναν κόσμο όπου κάθε στιγμή αποκτά τη δική της ταυτότητα και μια απολύτως προσωπική και μοναδική σημασία. Ωστόσο, παρά τον έκδηλο ρομαντισμό που διαπνέει το κείμενο, δεν λείπουν ο πραγματισμός και η λεπτή ειρωνική διάθεση, υπογραμμίζοντας ότι το ερωτικό πάθος, όσο συναρπαστικό και αν είναι, δεν μπορεί ποτέ να φτάσει την τελειότητα. Ομως, η ίδια αυτή ατέλεια είναι που το καθιστά ανθρώπινο και γοητευτικό.

Το «Γεννιέται ο κόσμος» είναι ένα πεζογράφημα με ποιητικές αποχρώσεις, που ισορροπεί εξαίσια ανάμεσα στο γήινο και το φανταστικό. Δεν φιλοδοξεί να επιβάλει απόψεις για τον έρωτα ούτε να δώσει οριστικές απαντήσεις. Εστιάζοντας στις λεπτομέρειες, φωτίζει τις μικρές στιγμές που συχνά προσπερνάμε, αναδεικνύοντας την αξία και τη βαρύτητα που κρύβονται μέσα τους. Αποφεύγοντας τις ρητορείες επιλέγει να αφήσει τον αναγνώστη να ανακαλύψει τη δική του αλήθεια. Σε μια εποχή όπου ο έρωτας αμφισβητείται, λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι ένα έργο δεν χρειάζεται να είναι μεγαλόσχημο για να είναι ουσιαστικό.