Θαυμάσια εκδοτική πρωτοβουλία η συμπερίληψη τριών διηγημάτων τριών σημαντικών Γερμανών συγγραφέων στις Αλλόκοτες συναντήσεις με φαντάσματα, ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε λίγο πριν από την εκπνοή του 2024. Πρόκειται για την «Πολεμική ιστορία» του Ούγκο φον Χόφμανσταλ, το «Ερμάριο» του Τόμας Μαν και το «Ημερολόγιο της Ρεδεγόνδας» του Αρτουρ Σνίτσλερ.
Για τα τρία αυτά διηγήματα είχε γίνει αναφορά το 1994 σε μια μελέτη του Γερμανού φιλόλογου Γκέρο Φον Βίλπερτ, η οποία είχε ως θέμα τη γερμανική ιστορία των φαντασμάτων, όπως πληροφορούμαστε από το εξαιρετικά κατατοπιστικό επίμετρο. Στην εν λόγω μελέτη σχολιάζει ο Φον Βίλπερτ για τα τρία αυτά διηγήματα: «Και για τα τρία είναι χαρακτηριστικό πως επιτρέπουν να εισβάλει κάτι ανοίκειο σε ένα περιβάλλον το οποίο περιγράφεται κατά τα λοιπά ως ρεαλιστικό, κάτι που ούτε ο αφηγητής ούτε ο αναγνώστης είναι σε θέση να εξηγήσουν και το οποίο επιφέρει μια αβεβαιότητα ως προς τα δεδομένα του βίου, μια αβεβαιότητα που οι εμπλεκόμενοι δεν είναι σε θέση να ξεπεράσουν».
Στην «Πολεμική ιστορία», η οποία διαδραματίζεται τον Ιούλιο του 1848, μια ίλη θωρακοφόρων διεξάγει νικηφόρες μάχες διασχίζοντας την πόλη του Μιλάνου. Πριν βγουν από την τελευταία πύλη της πόλης, ο επιλοχίας Αντον Λερχ αναγνωρίζει ένα γυναικείο πρόσωπο σε ένα παράθυρο ενός σπιτιού. Ξεστρατίζει και επισκέπτεται το σπίτι με τη γνώριμη γυναικεία μορφή. Μετά από μια έντονη, αισθησιακά φορτισμένη σκηνή ανάμεσα στον επιλοχία και τη γυναίκα, εκείνος της ανακοινώνει ότι σε λίγες μέρες που θα επιστρέψουν θα εγκατασταθεί στο σπίτι της.
Τις επόμενες μέρες ο άντρας θα περάσει από ένα ερημωμένο χωριό όπου θα γίνει μάρτυρας δυσοίωνων σκηνών: μια παράξενη γυναικεία μορφή που κυκλοφορεί με κουρελιασμένα ρούχα, αρουραίοι που επιτίθενται ο ένας στον άλλο, αδυνατισμένα και λερά σκυλιά που εμποδίζουν το διάβα του αλόγου του, μια αγελάδα που οδηγείται σε σφαγείο, όλα προμηνύματα θανάτου που κατακλύζουν ανεπίγνωστα αλλά άκρως υποβλητικά τη συνείδηση του αναγνώστη.
Στο διήγημα με τίτλο «Το ερμάριο» και υπότιτλο: «Μια ιστορία γεμάτη αινίγματα» πρωταγωνιστεί ο ταξιδιώτης Αλμπερτ βαν ντερ Κβάλεν, ο οποίος καταφτάνει με το τρένο σε κάποια άγνωστη ευρωπαϊκή πόλη. Στην αρχή του διηγήματος η άφιξη του τρένου στον σταθμό συνοδεύεται από το ξύπνημα του ήρωα. Στη συνέχεια διασχίζει την πόλη και βρίσκεται σε μια εξοχική περιοχή, όπου καταλύει σε ένα σπίτι με ενοικιαζόμενα δωμάτια. Εκεί θα συναντήσει μια μυστηριώδη γυναικεία μορφή, η οποία θα ξεπροβάλλει ολόγυμνη μέσα από ένα ερμάριο και θα του αφηγηθεί διάφορες θλιβερές ιστορίες.
Στο «Ημερολόγιο της Ρεδεγόνδας» ένας κύριος, ονόματι δόκτωρ Βέβαλντ, πλευρίζει τον αφηγητή, που κάθεται σ’ ένα παγκάκι, κι αρχίζει να του εξιστορεί την ερωτική του περιπέτεια με μια εκπάγλου καλλονής παντρεμένη γυναίκα, τη Ρεδεγόνδα. Μαζί της έζησε, στη φαντασία του, μια ερωτική περιπέτεια και την ίδια περιέργως βίωσε και κατέγραψε στο ημερολόγιό της ως πραγματική το αντικείμενο του πόθου του. Το ημερολόγιο έπεσε στα χέρια του άντρα της, ο οποίος αναζήτησε εκδίκηση.
Και στα τρία υποδειγματικά αυτά διηγήματα οι ήρωες διασχίζουν το σταθερό έδαφος της πραγματικότητας για να βρεθούν ξάφνου στην κινούμενη άμμο του φανταστικού, παρασύροντας μαζί τους και τον αναγνώστη. Στη διάρκεια των περιπετειών τους διασταυρώνονται με πρόσωπα, ζώα ή πράγματα που φέρουν ιδιαίτερο συμβολικό βάρος, όπως για παράδειγμα οι αποστεωμένοι σκύλοι κατά την περιήγηση των στρατιωτών στο ερημωμένο χωριό στην «Πολεμική ιστορία».
Σύμβολο της μελαγχολίας ο σκύλος, σύμφωνα με τη δυτικοευρωπαϊκή παράδοση, εδώ προοιωνίζεται και τον θάνατο. Αλλωστε ο θάνατος σκιάζει με την παρουσία του, συμβολική ή πραγματική, και τα τρία διηγήματα και συνδιαλέγεται με τον έρωτα με τρόπο δυσοίωνο και σκοτεινό. Από αυτή τη συνδιαλλαγή, αυτή τη συνάντηση του θανάτου με τον έρωτα, γεννιούνται τα «φαντάσματα» για τα οποία κάνει λόγο ο τίτλος του βιβλίου.
Τη μετάφραση στην «Πολεμική ιστορία» υπογράφει ο Αλέξανδρος Σινιόσογλου, ενώ στο «Ερμάριο» και στο «Ημερολόγιο της Ρεδεγόνδας» ο Γιάννης Κοιλής. Πρόκειται για ακριβοζυγισμένες και λεπταίσθητες μεταφράσεις που ταιριάζουν μεταξύ τους και υπηρετούν μια ενιαία οπτική και αισθητική.
Το επίμετρο μάλιστα του Γ. Κοιλή δεν συμπληρώνει απλώς την απόλαυση που προκαλεί η ανάγνωση, αλλά αποτελεί απαραίτητο και άκρως βοηθητικό εργαλείο κατανόησης, φωτίζοντας τα σύμβολα των ιστοριών, ανιχνεύοντας συνδέσεις της λογοτεχνίας των «φαντασμάτων» με την αναδυόμενη τότε ψυχανάλυση και τον κινηματογράφο και σχολιάζοντας το φάσμα του ανοίκειου στο οποίο εγγράφονται τα εν λόγω διηγήματα.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας