Μπορεί η λογοτεχνία ως δημιουργία να λειτουργήσει παρηγορητικά, να αποφορτίσει το βάρος μιας ψυχής; «Το γράψιμο με βοήθησε να βγει από μέσα μου εκείνο το γκριζόμαυρο που βίωσα στον τόπο όπου άνθησε η τρυφερή μου ηλικία. Να φύγει αυτή η βαριά πέτρα, που από τα παιδικάτα μου με πλάκωνε στο στήθος» διαβάζουμε την απάντηση στον πρόλογο του πρόσφατου βιβλίου της Δέσποινας Στίκα Γκρίζα πόλη (σ. 9). Και πιο κάτω «Οταν τέλειωσα τη συγγραφή του βιβλίου αυτού, έφυγε η ταφόπλακα που επί χρόνια πίεζε τα μέσα μου θαμμένα» (σ. 14).
Ενα από τα πιο απάνθρωπα ομαδικά εγκλήματα πολέμου είναι η σφαγή των Καλαβρύτων από τους ναζί, στις 13 Δεκεμβρίου 1943. Σκοτώθηκαν οκτακόσιοι και πλέον άνθρωποι «παιδιά, μπαμπάδες, θείοι, αδέλφια και ξαδέλφια... δάσκαλοι, τραπεζικοί, τεχνίτες, υπάλληλοι, ιερείς, αγρότες και τσοπάνηδες, εργάτες... Ολοι μέσα σ’ ένα λεπτό... με μια ριπή οπλοπολυβόλου» (σ. 11). Η Δέσποινα Στίκα, παιδί δεύτερης γενιάς στη μαρτυρική πόλη, με την έμμεση, ιδιότυπη, αυτοβιογραφία της, στο καινούργιο της βιβλίο, Γκρίζα πόλη, διαχειρίζεται με πολλή αγάπη, τρυφερότητα και σεβασμό ένα βαθύ και ανεπούλωτο τραύμα.
Οπως μας πληροφορεί η συγγραφέας προς το τέλος του βιβλίου «Μιλώ για τη δική μου τη γενιά, που έζησε την τραγικότητα του δράματος μέσα απ’ το θρήνο εκείνων. Το βλέπω, είναι ιεροσυλία να μιλώ για τα αισθήματα αυτών που βίωσαν το ομαδικό έγκλημα ως μαυροφόρες μάνες, ως παιδιά ορφανά, ως σύντροφοι χωρίς το ταίρι τους, ως αδελφές χαροκαμένες... Αισθάνομαι το χρέος να μιλήσω εκ μέρους των παιδιών που μεγαλώσαμε δίπλα στον μέγα θρήνο, που ακούγαμε τα μοιρολόγια τα μακρόσυρτα, που περπατήσαμε και παίξαμε πλάι σε μνήματα και αποκαΐδια. Που βλέπαμε τον λόφο-τάφο να ποτίζει θαμνολούλουδα με ξεραμένο αίμα μαρτύρων» (σ. 143-144).
Το βιβλίο αρθρώνεται σε επτά κεφάλαια και έναν πρόλογο κατατοπιστικό. Μετά τον πρόλογο ακολουθεί το «Γκρίζα πόλη», και ύστερα πρόσωπα συγγενικά μέσα από τη ζωή των οποίων περνά η ζωή της αφηγήτριας: «Ο παππούλης μου», «Τα ετεροθαλή αδέλφια του πατέρα μου», «Τα γονικά μου και το πατρικό σπίτι στο χωριό», «Η γιαγιά Αγγελική», «Ζωή στην ομίχλη» και το καταληκτικό «Ζωή μετά». Γλώσσα δουλεμένη με ποιητικούς ανασασμούς. Ανασύρει από την ανεξάντλητη δεξαμενή της γλώσσας λέξεις και φράσεις ξεχασμένες (λύθηκε στα κλάματα, τα παιδικάτα, η νερένια γκριζάδα, έχει κλείσει ο καιρός, ο ουρανός έπεσε κάτω, οι ξενομπάτες, κ.λπ...).
Είναι πολλές οι στιγμές που απογειώνεται η αντοχή του ανθρώπου. Οπως η γυναίκα που αναγνώρισε από το παλτό, ακέφαλο, το δωδεκάχρονο παιδί της, τον μικρότερο εκτελεσμένο: «Είδα ένα κακό όνειρο. [...] Είδα ένα μαύρο άλογο που όρμησε πάνω στον Περικλή μου και του έκοψε το κεφάλι... Τον είδα, έτσι ακριβώς όπως τον βρήκα στο σωρό των σκοτωμένων δίχως το κεφάλι του. Απ’ το παλτό που φόραγε τον γνώρισα, κι έτσι ακέφαλο τον έχωσα στη γης» (σ.15). Ή τότε που οι χήρες της μαρτυρικής πόλης «όταν έφτασε κλιμάκιο του Ερυθρού Σταυρού – σαν έφυγαν οι Ούννοι δολοφόνοι – και τις ρώτησαν τι θα ήθελαν ως πρώτη βοήθεια, ζήτησαν μαύρη μπογιά να βάψουνε τα ρούχα τους...» (σ. 13).
Η Δέσποινα Στίκα, νηπιαγωγός στο επάγγελμα, καταξιωμένη κυρίως ως συγγραφέας και εικονογράφος παιδικών βιβλίων –αλλά και με ένα μυθιστόρημα για ενηλίκους που έχει τίτλο Μπλε σιδερόπορτα–, πρωτοπόρος σε θέματα προσχολικής αγωγής, μεταφρασμένη και στο εξωτερικό, αποδεικνύει με το καινούργιο της πόνημα Γκρίζα πόλη τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζει και τη ζωή και τη λογοτεχνία.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας