Αθήνα, 7°C
Αθήνα
Σποραδικές νεφώσεις
7°C
7.6° 5.8°
2 BF
72%
Θεσσαλονίκη
Αυξημένες νεφώσεις
4°C
5.1° 2.9°
1 BF
70%
Πάτρα
Αίθριος καιρός
7°C
7.1° 5.4°
4 BF
54%
Ιωάννινα
Αυξημένες νεφώσεις
2°C
1.9° 1.9°
1 BF
60%
Αλεξανδρούπολη
Ελαφρές νεφώσεις
1°C
1.3° 0.9°
3 BF
60%
Βέροια
Αραιές νεφώσεις
3°C
3.5° 2.0°
1 BF
83%
Κοζάνη
Αυξημένες νεφώσεις
-2°C
-0.2° -1.6°
1 BF
93%
Αγρίνιο
Αίθριος καιρός
5°C
4.6° 4.6°
1 BF
80%
Ηράκλειο
Ασθενείς βροχοπτώσεις
10°C
9.8° 6.1°
5 BF
71%
Μυτιλήνη
Αίθριος καιρός
5°C
5.4° 4.0°
2 BF
65%
Ερμούπολη
Αυξημένες νεφώσεις
9°C
9.4° 8.3°
6 BF
61%
Σκόπελος
Αραιές νεφώσεις
5°C
5.1° 5.1°
5 BF
59%
Κεφαλονιά
Αίθριος καιρός
8°C
7.8° 7.8°
4 BF
67%
Λάρισα
Αραιές νεφώσεις
3°C
3.5° 3.4°
1 BF
73%
Λαμία
Αραιές νεφώσεις
5°C
5.1° 3.9°
1 BF
88%
Ρόδος
Αίθριος καιρός
9°C
9.8° 9.3°
3 BF
41%
Χαλκίδα
Αραιές νεφώσεις
6°C
7.1° 6.0°
4 BF
62%
Καβάλα
Αίθριος καιρός
2°C
1.6° 1.6°
2 BF
66%
Κατερίνη
Αυξημένες νεφώσεις
4°C
4.2° 3.3°
1 BF
88%
Καστοριά
Αυξημένες νεφώσεις
0°C
0.2° 0.2°
0 BF
86%
ΜΕΝΟΥ
Σάββατο, 08 Φεβρουαρίου, 2025
vivlio-xartomatsidis
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
Χρήστος Χαρτοματσίδης: Ρίο Γκράντε, Μυθιστόρημα, Σελ. 304, Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2024

Αγριος βαλκανικός ρεαλισμός

Πρόκειται για ένα περιβάλλον με έντονο το βαλκανικό στοιχείο και μια κοινωνία όπου τα κυρίαρχα μέλη συμπεριφέρονται κυνικά και σκληρά απέναντι στα πιο αδύναμα.

Στο μυθιστόρημα που φέρει τον τίτλο Ρίο Γκράντε –δάνειο από τον ομώνυμο ποταμό στα σύνορα του Μεξικού με τις ΗΠΑ και σύμβολο για την επικίνδυνη αλλά και πιθανόν σωτήρια διαφυγή του κατατρεγμένου πρωταγωνιστή του (και κατ’ επέκταση, για κάθε καταδιωκόμενο και απόκληρο)– ο Χαρτοματσίδης πιάνει το νήμα από εκεί που το είχε αφήσει στο Είναι κάπου αλλού η γιορτή –το μυθιστόρημα που είχε κυκλοφορήσει το 2011– και μέσ’ από μια αυτόνομη και πολυπλόκαμη αφήγηση μας συστήνει εκ νέου τους ήρωές του, όχι πλέον όπως ήταν στα νιάτα τους, με φόντο τους Αμπελοκήπους και τις δυτικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης της δεκαετίας του 1980, αλλά όπως πρόκειται να τους συναντήσει ξανά μετά από δύο δεκαετίες, στους ίδιους δρόμους και τόπους.

Εδώ, βλέπουμε σε ώριμη ηλικία τον Μπίλη, τον δεκαοχτάχρονο νεαρό στο Είναι κάπου αλλού η γιορτή, που ντυμένος Αϊ­-Βασίλης είχε μπουκάρει στο ζαχαροπλαστείο του Πιτ Καλαβάθη∙ την Ανθούλα, καθηγήτρια Θρησκευτικών με πάθος για τη ρώσικη λογοτεχνία και τάσεις μαζοχισμού – εξ ου και το σύνδρομο «Πουτάνας-Παναγίας» που κάνει τον Μπίλη να τη φαντασιώνεται σαν τη Σόνια του Ρασκόλνικοφ στη Σιβηρία∙ τον τρομερό θείο Νάσο από τον κόσμο της νύχτας και ιδιοκτήτη του περίφημου «Κοπακαμπάνα»∙ τον σκοτεινό αστυνόμο Βαλέγκα, που θα προβιβαστεί σε ταξίαρχο∙ τη Βάσια, πρώην ερωμένη του Νάσου, του Βαλέγκα και του Μπίλη, καθηγήτρια μουσικής με καλή φωνή, που αποζητά την ποιότητα και κυνηγά το πολιτικό τραγούδι αλλά για λόγους επιβίωσης αναγκάζεται να τραγουδά σε παρακμιακά μπαρ και σκυλάδικα∙ τον Μέτσο, τον μπράβο του Νάσου, υπάκουο «γίγαντα» από το Μέτσοβο και τον Δάκο τον Τζιγέρη, τον πιο νταή μπάτσο των Αμπελοκήπων, με το καταϊδρωμένο φανελάκι Police∙ πρόσωπα που, στην πλειονότητά τους, νιώθοντας ασφυκτικά μέσα σε ένα κλειστό και μίζερο περιβάλλον, αντιδρούν άλλοτε υποτακτικά κι άλλοτε βίαια κι άλλα που, έχοντας ενεργή συμμετοχή σε πισώπλατα μαχαιρώματα, λυκοφιλίες και ρευστές συμμαχίες της νύχτας ή ερωτικής φύσεως παράτυπες διασταυρώσεις και παλινδρομήσεις, συνεχίζουν να περιφέρονται ανερμάτιστα, οργισμένα και περιδεή.

Πρόκειται για ένα περιβάλλον με έντονο το βαλκανικό στοιχείο και μια κοινωνία όπου τα κυρίαρχα μέλη συμπεριφέρονται κυνικά και σκληρά απέναντι στα πιο αδύναμα, ενώ το ίδιο κυνικά και σκληρά εμφανίζονται και τα τελευταία, τόσο στις συναλλαγές τους με τα αφεντικά τους όσο και στις μεταξύ τους φανερές ή κρυφές δοσοληψίες. Από το πρώτο κεφάλαιο του Ρίο Γκράντε, σε μια χρονική αναστροφή, παρακολουθούμε τη χυδαία, κακοποιητική συμπεριφορά του Μπίλη απέναντι στην Ανθούλα, όταν η τελευταία τον επισκέπτεται στη φυλακή, καθώς και την μπερδεμένη, άρρωστη σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ τους μετά από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και έναν εσπευσμένο γάμο, με το προπέτασμα της υποταγής, του ρομαντισμού και της αυτοθυσίας από τη μεριά της Ανθούλας να μεγιστοποιεί τον χλευασμό και την υποτίμηση, τόσο από τον άντρα της όσο και από τα πεθερικά της.

Χρήστος Χαρτοματσίδης

Στο Ρίο Γκράντε, ο εκ Κομοτηνής συγγραφέας φαίνεται να απομακρύνεται από τα χιουμοριστικά επινοήματα της ιλαροτραγωδίας, την απομυθοποιητική σάτιρα, τον μαγικό ρεαλισμό ή το έντονα φαρσικό στοιχείο και τη διακωμώδηση∙ στοιχεία που σφράγιζαν και έκαναν διακριτά πολλά από τα προηγούμενα έργα του (δες: Μπαρ «Οι νεράιδες» κ.ά.). Στις τριακόσιες σελίδες αυτής της περιπετειώδους εξιστόρησης, η μυθοπλασία αντικατοπτρίζει πιστά την πραγματικότητα, χωρίς να φτωχαίνει την εικόνα της ή να ακυρώνει τους «μύθους» της, ενώ επιλέγει συνειδητά –όπως στο Είναι κάπου αλλού η γιορτή– να αφήσει ανοιχτό το τέλος για τους ήρωές της.

Με έναν καταιγιστικό ρυθμό κι ένα σκηνικό αμιγώς κινηματογραφικό και θεατρογενές, με ζωντανούς και κοφτούς διαλόγους και μια γλώσσα άμεση και ιδιοσυγκρασιακή, απόλυτα προσγειωμένη και συμβατή με το υλικό της, ο έμπειρος συγγραφέας αποδίδει με δεινότητα τον παρορμητισμό, την ανειλικρίνεια, την απροσδόκητη αλλαγή πλεύσης και την έλλειψη σταθερότητας στις σκέψεις και τις πράξεις των –κατά τα φαινόμενα– απλών ή και απλοϊκών ηρώων του, καθώς και τις ήττες που τους επιφυλάσσει η μοίρα στην προσπάθειά τους να πραγματοποιήσουν τα όνειρα και τις επιθυμίες τους και να ανέλθουν κοινωνικά∙ ήττες που οι περισσότεροι χρεώνουν σχεδόν αποκλειστικά στη χαμηλή ταξική προέλευσή τους.

Google News ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS
Αγριος βαλκανικός ρεαλισμός

ΣΧΕΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.

Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.

Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.

Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.

Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας