Οταν φυσάει ο χρόνος

Ο συγγραφέας, πολυσχιδής άνθρωπος των γραμμάτων, πολυβραβευμένος ποιητής, μεταφραστής, δοκιμιογράφος, διευθυντής του ηλεκτρονικού περιοδικού «Φρέαρ» και συνδιευθυντής του περιοδικού «Ανθίβολα», μεταφέρει στα ημερολόγιά του το αποτύπωμα του πολύπτυχου βίου του.

Μια από τις παλαιότερες ημερολογιακές του εγγραφές ανάγεται στα προεφηβικά του χρόνια, έχει ημερομηνία Πέμπτη 10 Νοεμβρίου 1983 και μεταφέρει την εξής σκηνή: ο πατέρας του δεκάχρονου Δημήτρη ακούει από τις φοιτητικές του μαγνητοταινίες το «Αξιον Εστί». Το παιδί ακούει αλλά μετά από λίγο βαριέται και ζητά να πάει στο δωμάτιό του. «[…] θα περάσουν δέκα χρόνια για να καταλάβω τη σημασία αυτού του δίσκου» δηλώνει ο γράφων, ο οποίος και σε επόμενες χρονολογικά καταγραφές αποτυπώνει τις επιρροές του, όσα τον καθόρισαν και χάραξαν τη μετέπειτα πορεία του. Μαθαίνουμε για τις σπουδές του στη Θεολογία, τη ζύμωσή του με το περιοδικό «Νέα Ευθύνη», του οποίου διετέλεσε και διευθυντής, την επαγγελματική του ενασχόληση με την εκπαίδευση, τις δημοσιευμένες θέσεις του για το πολυτονικό, τις απόψεις του για διάφορα σύγχρονα πολιτικά ζητήματα, τις εκλεκτικές του λογοτεχνικές και καλλιτεχνικές συγγένειες.

Ο Δημήτρης Αγγελής, με τα διαφορετικά πρόσωπα-προσωπεία που του φορά ο χρόνος καθώς κυλά, παρατηρεί, στοχάζεται, θυμάται. Καταγράφει εντυπώσεις από φεστιβάλ ποίησης στο εξωτερικό, περιγράφει στιγμές ευωχίας γύρω από ένα τραπέζι με κρασί, γνέφει σε φίλους που έχουν περάσει στην άλλη πλευρά, περιηγείται την σύγχρονη λογοτεχνική ζωή της πόλης, εγκιβωτίζει ποιήματά του στη ροή των ημερών, φτιάχνει «σκίτσα» των δρόμων όπου βάδισε μόνος ή συντροφευμένος, καθώς και απόψεις του «ουρανού» έτσι όπως τον ατένισε, προβάλλοντας ελπίδες κι όνειρα.

Τα όνειρα, όπως δηλώνει κι ο υπότιτλος «Σημειώσεις - Ονειρα - Στίχοι», αποτελούν σημαντικό κομμάτι των Ημερολογίων καθώς προσφέρουν πρόσβαση στον εσωτερικό κόσμο του γράφοντος και μάλιστα στο κομμάτι εκείνο το πλέον υποφωτισμένο, που εδώ ο συγγραφέας το φέρνει στο φως ως ατόφιο κομμάτι τέχνης, μιας τέχνης του υποσυνείδητου που όμως κοινωνείται από τη γλώσσα, το κύριο μέλημα του ποιητή.

Η επαφή με τις τέχνες γίνεται αισθητή σε πλείστα αποσπάσματα όπου είτε γίνεται αναφορά σε πίνακες ζωγραφικής, σε ταινίες, σε καλλιτεχνικά ρεύματα, σε δημιουργούς, Ελληνες και ξένους, είτε τα ίδια τα αποσπάσματα αποκτούν έναν χαρακτήρα εικαστικό, γίνονται «σκίτσα», πίνακες, φωτογραφίες. «Σημερινή επέλαση νεφών. Κατά περιόδους χιόνι. Τίναζες απ’ το παλτό τη σιωπή του και δεν έφευγε. Διακοσμούσε μόνο τα πληγωμένα σου πλευρά. Ισως και να έλαμπες, ποιος όμως υπήρχε για να το δει; Μόνο ένα πεινασμένο φεγγάρι».

Πολλές από τις ημερολογιακές καταγραφές είναι γραμμένες σε δεύτερο πρόσωπο, απευθύνονται κάπου. Η συναισθηματική, ερωτική, οικογενειακή ζωή του γράφοντος, κυλάει αόρατη αλλά αισθητή μέσα από τις σελίδες. Η έκθεση γίνεται με διακριτικότητα, με συστολή, με μέτρο. Το ημερολόγιο δεν είναι μια κλειδαρότρυπα προς τα ενδότερα και τα ανομολόγητα της ιδιωτικής ζωής. Εφόσον δημοσιευτεί, δεν διαφέρει από ένα οποιοδήποτε άλλο λογοτεχνικό έργο: υπάρχει για να επικοινωνήσει με τον αναγνώστη μέσω της ιδιαίτερης μορφής του. Υπάρχει για να αποκαλύψει όχι τα μυστικά των ημερών του συγγραφέα αλλά τα μυστικά του ίδιου του χρόνου που κυλά ανεπιστρεπτί. «Δεν μπορώ να γυρίσω πίσω το χρόνο, κόβεται έξαφνα η επικοινωνία.

Τίποτα πια δεν έχει σημασία, κανένα ύστατο βλέμμα, καμιά ετυμηγορία, κανένας ανακεφαλαιωτικός αποχαιρετισμός. Είμαστε δυο γέρικα, αμνησιακά σχεδόν ποταμόπλοια που αγνοούν το ένα την ύπαρξη του άλλου, αφημένα σ’ ένα ποτάμι που μας παρασέρνει αργά προς τη θάλασσα. Κυλάμε ήσυχα, σχεδόν παραιτημένα, αφήνοντας πίσω μας μια λευκή γραμμή αφρού. Και παραδόξως, ορίζοντας δεν υπάρχει».

Ας σημειωθεί μια από τις πλέον καίριες επιλογές του συγγραφέα: η συνήθης γραμμική σειρά των ημερολογιακών καταγραφών έχει ανατραπεί. Αν φανταστούμε το ημερολόγιο σαν ένα φυτό με πυκνό φύλλωμα, ο βοριάς-χρόνος έχει ξεριζώσει τα φύλλα του, τα έχει ρίξει κάτω και τα έχει ανακατέψει. Ετσι, σοφά ανακατεμένα, μας τα παρουσιάζει ο Δημήτρης Αγγελής σε αυτό το υποδόρια συγκινητικό βιβλίο του.