Θεσσαλονίκη - ραπ - Αλκης

Κάθε γενιά έχει τη δική της μουσική, το δικό της μουσικό στιλ, για να εκφραστεί και να αισθητοποιήσει ό,τι την απασχολεί. Η λογοτεχνία από την άλλη αξιοποιεί τα μουσικά ύφη και συνδέει συχνά τις καλλιτεχνικές μόδες με την (κοινωνική και πολιτική) ατμόσφαιρα της εποχής που θέλει να αποδώσει. Ενδεικτικά: ο Γιάννης Μπασκόζος στην «Μπαλάντα των ανίδεων και καλών» (Μεταίχμιο, 2023) αναφέρεται στη γενιά του Πολυτεχνείου με κυρίαρχο το ροκ, ο Θανάσης Σκρουμπέλος στο «Σα μαγεμένο το μυαλό μου» (Τόπος, 2023) καλύπτει την εποχή από τον Μεσοπόλεμο ώς τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες με τα λαϊκά και ρεμπέτικα τραγούδια, ενώ η Σοφία Νικολαΐδου στα «Δικά μας παιδιά» μιλάει για τους έφηβους του 2010, που ραπάρουν για να εκφράσουν το ρευστό τοπίο στο οποίο μεγαλώνουν.

Ωστόσο, κέντρο του τελευταίου αυτού μυθιστορήματος δεν είναι η μουσική, μολονότι ραψωδείται παντού, όσο η γενιά Αλφα (γεννημένη μέσα στον 21ο αιώνα) –σε σχέση και σε αντίστιξη με τους μεγαλύτερους της γενιάς Υψιλον (Millennials)–, μια γενιά που στιγματίζεται από τη δολοφονία του «Μίλτου» (διάβαζε Αλκη), οπαδού των Θεσσαλονικέων Κιτρίνων (διάβαζε Αρειανών) από οπαδούς άλλης ομάδας (διάβαζε ΠΑΟΚ).

Το βασικό μήνυμα του έργου προσεγγίζεται παραγωγικά, αφού το μυθιστόρημα ξεκινά από τον τρόπο με τον οποίο ζουν οι σημερινοί νέοι (ο οποίος έλκει την καταγωγή του από τον τρόπο με τον οποίο μεγάλωσαν οι γονείς τους στα τέλη του 20ού αιώνα) και καταλήγει στη δολοφονία του νεαρού φιλάθλου από συνομηλίκους του για οπαδικούς λόγους. Ο Αλκης Καμπανός κι ο άδικος, αδόκητος, φόνος του μυθιστορηματοποιείται εδώ, για να αναδείξει το ευρύτερο πλαίσιο ζωής και κοσμοαντίληψης της νεολαίας, που ψάχνει το στίγμα της, οικοδομεί στα ψαχτά την ταυτότητά της, επιδιώκει να αποστασιοποιηθεί από την προηγούμενη γενιά, αλλά συνάμα να διαφοροποιηθεί από όσους συνομήλικούς της καλύπτονται πίσω από την αδιαφάνεια και τη ρουσφετολογία της προηγούμενης γενιάς, με την οποία θεωρητικά δεν θέλει να έχει σχέσεις. Κι από εκεί επαγωγικά αναγόμαστε πάλι στο γενικό, στη νοοτροπία της νεολαίας, πώς μεγάλωσε, πώς αντιδρά, πώς ζει, πώς έχει διαμορφώσει μια ψυχολογία ήπιας ή άγριας επανάστασης, που άλλοτε εξωτερικεύεται στη μουσική, άλλοτε εκφράζεται με αυτοκαταστροφικές τάσεις κι άλλοτε εκδηλώνεται με φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας.

Για να σκιαγραφήσει το ψυχολογικό και κοινωνικό προφίλ τόσο αυτών των νέων όσο και των μεγαλύτερων, η συγγραφέας δομεί ένα πολυεστιακό μυθιστόρημα, το οποίο σαν παζλ συμπληρώνεται ψηφίδα ψηφίδα. Από τον νεαρό Κωστή, που φτάχνει μπάρες για ραπ, και τους φίλους του Μάκη και Τζίνα, μέχρι τους γονείς όλων αυτών, τη μαχήτρια στην οικονομική αρένα της μικροεπιχείρησης Βάλια μέχρι τον αστυνόμο Ιορδάνη κ.λπ. Καθένας από τους (δυνητικά) έξι γονείς, άλλος λιγότερο κι άλλος περισσότερο, έχει χαράξει τη δική του ζωή, προς ποικίλες κατευθύνσεις σε μια αρκετά ανομοιογενή ελληνική κοινωνία, και μαζί έχει προχαράξει, συνειδητά ή ασύνειδα, την πορεία των παιδιών του. Και στο περιθώριο, που γρήγορα γίνεται κέντρο, τοποθετούνται ο Φώτης, πρωτοστάτης στο ενδοσχολικό bullying, και η Βουλγάρα μετανάστρια μητέρα του.

Η φράση «Δικά μας παιδιά», όπως ονομάζεται το τριμελές συγκρότημα ραπ που ιδρύουν ο Κωστής, ο Μάκης και η Τζίνα, αποκτά δύο ακόμα σημασίες. Αφενός, αυτοί είναι τα δικά μας παιδιά, η επόμενη γενιά δηλαδή, αίμα και θρέμμα της γενιάς Υψιλον. Αφετέρου, η φράση παραπέμπει στην (πολιτική και ποδοσφαιρική) ρήση για τους ημέτερους, που, ακριβώς επειδή είναι δικοί μας, πρέπει να τους προστατεύσουμε, ακόμα και με πλάγια μέσα. Είναι ο λαϊκισμός των πολιτικών, που ευνοούν τους ομοϊδεάτες τους, και των παραγόντων του ποδοσφαίρου, που σπεύδουν να καλύψουν τα έκτροπα των δικών τους χούλιγκαν.

Η Σοφία Νικολαΐδου καταφέρνει κάτι πολύ ιδιαίτερο. Μπαίνει στο πετσί των εφήβων της εποχής μας, από το πώς μιλάνε μέχρι το πώς τραγουδούν, μυείται στην ψυχοσύνθεσή τους και μετατρέπει όλη αυτή τη συγγραφική ταύτιση σε έκδηλη λογοτεχνική ατμόσφαιρα. Ο αναγνώστης, που δεν ανήκει στη γενιά Αλφα, συνειδητοποιεί νοοτροπίες και ηλικιακά γούστα, τρόπους επανάστασης και τρόπους συμβιβασμού, μπαίνει πλησίστιος στο κλίμα του 21ου αιώνα, όπως τον αντιλαμβάνονται οι νεαροί ένοικοί του, και θαυμάζει (με απορία και δέος μαζί) το σύμπαν στο οποίο ξεναγείται.