Αβαρής και άψυχος, «μια διάχυτη ομίχλη συνείδησης που κόχλαζε κι έτρεμε μέσα σε μια απέραντη έκταση σκοταδιού», χωρίς κανένα απολύτως συναίσθημα, ένα πλάσμα αναίσθητο, ένας πραγματικά ξένος για τον ίδιο και τους άλλους είναι ο εικοσιπεντάχρονος Αρθουρ Μάξλεϊ, ο ήρωας του πρώτου μυθιστορήματος του Αμερικανού συγγραφέα Τζον Γουίλιαμς (Κλάρκσβιλ Τέξας, 1922 - Φέιγετβιλ Αρκανσο, 1994), Μόνο η νύχτα (μτφρ.: Ορφέας Απέργης, Gutenberg, 2023).
Ο συγγραφέας –γνωστός και αγαπημένος χάρη στα μυθιστορήματα με τίτλο Ο Στόουνερ, (μτφρ.: Αθηνά Δημητριάδου, Gutenberg, 2017), Αύγουστος (μτφρ.: Τόνια Καβαλένκο, Gutenberg, 2017) και Το πέρασμα του Μακελάρη (μτφρ.: Αθηνά Δημητριάδου, Gutenberg, 2021)– γράφει το Μόνο η νύχτα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ενώ αναρρώνει, έχοντας διασωθεί τραυματισμένος από αεροπορικό δυστύχημα. Το μυθιστόρημα δημοσιεύτηκε το 1948 από τις εκδόσεις Swallow Press. Εξήντα χρόνια μετά επανεκτιμήθηκε εκδοτικά και προστέθηκε στον κατάλογο των σημαντικών έργων του συγγραφέα.
Ο Αρθουρ έχει εγκαταλείψει τις σπουδές του και ζει απομονωμένος σε ένα ξενοδοχείο με τα χρήματα που του στέλνει τακτικά ο πατέρας του, με τον οποίο, ωστόσο, αποφεύγει να επικοινωνεί συχνά. Η νύχτα με το σκοτάδι της, η απόλυτη μοναξιά και το άφθονο αλκοόλ συνθέτουν την καθημερινότητα του ήρωα, ο οποίος στοιχειώνεται από ένα παιδικό τραύμα που σχετίζεται με τον θάνατο της μητέρας του – τις τραγικές συνθήκες θα τις αποκαλύψει στο τέλος του μυθιστορήματος.
Ο αφηγηματικός χρόνος του μυθιστορήματος εκτείνεται στη διάρκεια ενός μερόνυχτου. Ο Αρθουρ περιπλανιέται στην πόλη, συναντιέται με έναν φίλο του και το βράδυ της ίδιας μέρας θα δειπνήσει με τον πατέρα του. Μετά τη συνάντησή τους, η οποία λήγει άδοξα, αναζητά καταφύγιο σε ένα κλαμπ, όπου θα γνωρίσει την όμορφη Κλερ αλλά και την αινιγματική, αλλόκοσμη Βολίτα. Το τέλος της ημέρας βρίσκει τον Αρθουρ να ταλαντεύεται ζαλισμένος, παραπαίοντας, όχι μόνο από το ποτό, αλλά και τα άγρια και δυνατά γρονθοκοπήματα ενός μεγαλόσωμου άντρα που τον τιμωρεί για τον απάνθρωπο τρόπο με τον οποίο θα συμπεριφερθεί στην Κλερ.
Ο Τζον Γουίλιαμς στο Μόνο η νύχτα με δωρική πλοκή και περίτεχνο, έως και στομφώδες, πλούσιο σε περιγραφές και επίθετα, ύφος –που αποδίδει με εξαιρετική ακρίβεια και επιμέλεια ο μεταφραστής του βιβλίου– συνθέτει το ψυχογράφημα ενός μελαγχολικού ανθρώπου, που έχει λυγίσει κάτω από το βάρος ενός απρόβλεπτου και εξαιρετικά οδυνηρού παιδικού τραύματος.
Ο ταραγμένος κόσμος του ήρωα κυριαρχείται από τον μαύρο ήλιο της μελαγχολίας, αποτέλεσμα ενός απαρήγορου πένθους, που ευθύνεται για την απώλεια όχι μόνο της ατομικότητας και της αξιοπρέπειας, αλλά και της ανθρωπιάς του. Ο βίαιος θάνατος της μητέρας του ήρωα, αυτού του τόσο απαραίτητου γι’ αυτόν όντος, συνεχίζει να του στερεί το πιο πολύτιμο κομμάτι του ίδιου του εαυτού του, την επίγνωση αυτού.
Ο Αρθουρ, καθηλωμένος στο παρελθόν, παλινδρομεί στην κόλαση της αξεπέραστης εμπειρίας. Ο χρόνος αποκτά δική του θέληση, γίνεται ένα με τη νοσταλγία, που βρίσκει διέξοδο σε ένα κομμάτι χαρτί, σε μια φωτογραφία «τυλιγμένη σε μετάξι, ασφαλής από τα μάτια του, στο κάτω κάτω συρτάρι» της σιφονιέρας. Ο ήρωας συνειδητά αγνοεί τη θύμηση της εικονιζόμενης στη φωτογραφία μορφής, έως τη στιγμή που η συνάντηση με τον πατέρα και την Κλερ θα φέρουν στην επιφάνεια, ακαριαία, όλα όσα επιμελώς έθαψε μέσα του τα τελευταία είκοσι χρόνια. Τότε είναι που η πληγή του πένθους για την απώλεια της μητέρας θα μετατραπεί σε οργή, με ανυπολόγιστες για τον ίδιο και τους άλλους συνέπειες.
Ο Τζον Γουίλιαμς στο Μόνο η νύχτα αποδίδει με παραστατικότητα και έντονα περιγραφική διάθεση το προσωπικό, ψυχικό μαρτύριο του λυπημένου, σκυθρωπού, ευέξαπτου, μελαγχολικού ήρωά του, μέσα από σκληρές εικόνες, που διαφοροποιούν το ανά χείρας μυθιστόρημα από όσα θα γράψει κατά τις δεκαετίες του ’60 και του ’70.
Ωστόσο, ήδη στο Μόνο η νύχτα αναδεικνύεται ένα από τα θεμελιώδη, οργανικά στοιχεία των μυθιστορημάτων του Γουίλιαμς, η γραφή του οποίου σκηνοθετεί τα ανθρώπινα συναισθήματα στο φέγγος της νύχτας, εκεί που «μόνο η νύχτα υπάρχει», θέτοντας το τραύμα ως θεμέλιο της ψυχοσύνθεσης των ηρώων, οι οποίοι αναζητούν, άλλοτε εναγώνια και άλλοτε πειθαρχημένα, την ηρεμία και την αυτοσυνείδηση.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας