Τα αποστάγματα ενός ταξιδιού διαρκείας

Το «Εκεί», το ένατο βιβλίο του Γιώργου Βέη στην κατηγορία των ταξιδιωτικών μαρτυριών του, έρχεται να ενισχύσει ένα διακριτό πλέον συγγραφικό στίγμα του που, παράλληλα, κρινόμενο από αισθητική σκοπιά, είναι τουλάχιστον εφάμιλλο εκείνου της ποίησής του.

Με το «Εκεί» συμπληρώνονται είκοσι χρόνια από την εμφάνιση του πρώτου βιβλίου ταξιδιωτικών μαρτυριών, «Ασία, Ασία} (1999), κι έτσι συγκροτείται ένα κειμενικό corpus που περιμένει τη συστηματική συνανάγνωσή του με τα ποιήματα του Βέη, προκειμένου να αναδειχθούν οι πολύ στενές σχέσεις τους. Με άλλα λόγια, να φανεί πώς το ποιητικό και το ταξιδιωτικό έργο του πηγάζουν από την ίδια πηγή και λειτουργούν ως εκφράσεις της κοινής και στα δύο, βαθιάς και εκλεπτυσμένης, ευαισθησίας του.

Οι ταξιδιωτικές μαρτυρίες του Βέη δεν έχουν σχέση με την παράδοση της ελληνικής ταξιδιωτικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα, συγγραφέων όπως ο Καζαντζάκης, ο Ουράνης κι ο Παναγιωτόπουλος. Αρχικά, επειδή δεν ακολουθούν τη δομή του ταξιδιωτικού ημερολογίου. Στο «Εκεί» συμπαρατίθενται, ανισομήκεις στην κειμενική έκτασή τους, μαρτυρίες από το Βιετνάμ, την Ινδονησία, την Ιαπωνία, την Κίνα, το Καμερούν και τη Γερμανία.

Οι μαρτυρίες οργανώνονται σε μικρότερες ή μεγαλύτερες τιτλοφορημένες ενότητες όχι με άξονα τον περιηγητισμό, αλλά την ώσμωση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε ποικίλα ερεθίσματα που ο κάθε τόπος προσφέρει και τις αντιδράσεις που αυτά τα ερεθίσματα προκαλούν στις αισθήσεις, τη συνείδηση και την ευαισθησία του δέκτη τους.

Επίσης οι μαρτυρίες του Βέη φανερά δεν αποσκοπούν στην ενημέρωση του αναγνώστη, καθώς οι περιγραφές του δεν έχουν συστηματικό και πληροφοριακό χαρακτήρα. Αυτό που ενδιαφέρει τον ταξιδιώτη Βέη είναι το φιλτράρισμα της ταξιδιωτικής εμπειρίας σε πνευματικό βίωμα, η αναγωγή της σε πηγή στοχασμού γύρω από τη φύση του χώρου και του χρόνου, θεωρημένων μέσα από την αναπόδραστη συνθήκη του ανθρώπου να ζει μέσα στις περιορισμένες για τον ίδιο διαστάσεις τους, ενώ συνάμα αντιλαμβάνεται την άπειρη εμβέλειά τους.

Επίσης η ταξιδιωτική εμπειρία στα βιβλία του Βέη δεν περιχαρακώνεται σε έναν εξατομικευμένο εαυτό, με την έννοια ότι ο δέκτης της αφήνεται, στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, να έρθει σε επαφή και να αφομοιωθεί από τον τόπο που κάθε φορά επισκέπτεται, να επικοινωνήσει ουσιαστικά με τους ανθρώπους του τόπου, προσπαθώντας έτσι να μειώσει ή και να άρει την απόσταση ανάμεσα στο οικείο και το αλλότριο, να γίνει, όσο μπορεί, μέρος του κάθε τόπου. Γι’ αυτό και στις ταξιδιωτικές μαρτυρίες του Βέη, απόρροια μιας ζωής με απανωτά και μακρόχρονα ταξίδια, λειτουργεί ένας βαθύς και γνήσιος κοσμοπολιτισμός.

Η συνειδησιακή ματιά του επάνω στους τόπους και τους ανθρώπους τους δεν χαρακτηρίζεται από οποιαδήποτε πολιτισμικά στερεότυπα ή προκαταλήψεις, όπως του Ελληνα ή του δυτικού ανθρώπου. Αντιθέτως, η ταξιδιωτική εμπειρία του λειτουργεί ως σημείο συνάντησης και συγκερασμού των τόπων και των τοπίων τους, αστικών και υπαίθριων, ως πόλος έλξης των διαφορετικών γλωσσών και των ανθρώπινων πολιτισμών τους σε ένα αδιαίρετο όλο. Αυτό το αδιαίρετο όλο συνιστά μιαν οικουμενική αντίληψη ή μια παγκοσμιότητα, όχι εκείνη της περιλάλητης παγκοσμιοποίησης, αλλά της κοινής ανθρώπινης μοίρας να μοιραζόμαστε τον κόσμο, τον μικρό, τον μέγα, μέσα από τη διαφορετικότητά μας.

Οι ταξιδιωτικές μαρτυρίες τού «Εκεί» διανθίζονται πολύ συχνά από κείμενα. Ετσι υφαίνεται ο ιστός μιας ουσιαστικής συνομιλίας του συγγραφέα με τα, ομοιόθεμα ή συγγενικά στην καταγωγή τους, γραπτά άλλων συγγραφέων, εκείνα που γέννησε σε άλλους ανθρώπους η εμπειρία του ίδιου τόπου.

Τέλος, ο τεμαχισμός των μαρτυριών σε σύντομα μέρη χαλαρά συνδεδεμένα μεταξύ τους, ο ενδοσκοπικός χαρακτήρας της περιγραφής, η εστίαση της παρατήρησης σε σημαίνουσες και αδιόρατες λεπτομέρειες, η συμπύκνωση και η αφαιρετικότητα του λόγου κάνουν τις ταξιδιωτικές μαρτυρίες του Βέη να γειτνιάζουν πολύ με πεζά ποιήματα. Εν τέλει, τα κείμενα του Εκεί είναι τα ποιητικά αποστάγματα ενός ταξιδιού διαρκείας.