Η Γενναιοδωρία της γοργόνας, η τελευταία συλλογή διηγημάτων του Αμερικανού συγγραφέα Ντένις Τζόνσον, κυκλοφόρησε το 2018, έναν χρόνο μετά τον θάνατό του. Αποτελείται από πέντε εκτενή διηγήματα, ένα εκ των οποίων κλείνει με αυτά τα λόγια: «Καταλαβαίνετε προφανώς ότι, την ώρα που τα γράφω αυτά, δεν έχω πεθάνει. Μπορεί όμως να έχω μέχρι να τα διαβάσετε». Πρόκειται για το διήγημα με τίτλο «Θρίαμβος επί του τάφου», όπου ο αφηγητής, υιοθετώντας ένα αυτοβιογραφικό στιλ, μιλάει για τον θάνατο και τη συγγραφή, δυο θέματα που διασταυρώνουν τις ράγες τους στα περισσότερα διηγήματα της συλλογής.
Το εν λόγω ξεκινάει με την εξής σκηνή: Τρώγοντας πρωινό σε ένα εστιατόριο του Σαν Φρανσίσκο, ο αφηγητής βλέπει –μέσα από την αντανάκλασή της στον καθρέφτη– μια γυναίκα που του θυμίζει μια φίλη του. Στη συνέχεια, καλεί τη φίλη του στο τηλέφωνο και μαθαίνει ότι ο άντρας της μόλις πέθανε. Η είδηση αυτή τον κλονίζει και, παρατώντας το πρωινό του στη μέση, επιστρέφει στο νοσοκομείο όπου ένας φίλος του, ο Λινκ, που βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο του καρκίνου, είχε πάει για εξετάσεις. Περιμένοντας στην αίθουσα αναμονής, αρχίζει να γράφει το διήγημα το οποίο εμείς τώρα διαβάζουμε. Σε αυτό το σημείο, πλοκή και πραγματικότητα αρχίζουν να συνυφαίνονται, σχολιάζοντας η μία την άλλη, όπως στο παρακάτω απόσπασμα, όπου απομυθοποιεί τη δουλειά του συγγραφέα:
«Το γράψιμο. Είναι εύκολη δουλειά. […] Δεν χρειάζεται να είσαι και πολύ λειτουργικός ή μάλλον, κατά βάση, δεν χρειάζεται να είσαι καθόλου λειτουργικός. Αν μπορούσα να πίνω χωρίς να είμαι πιωμένος όλη μέρα, θα έπινα αρκετά ώστε να είμαι πιωμένος τη μισή μέρα, και δεν θα ήμουν λιγότερο παραγωγικός. […] Ο,τι και να σου συμβεί το γράφεις στο χαρτί, του δίνεις σχήμα, το φωτίζεις κάπως. Δεν είναι και τόσο διαφορετικό, εδώ που τα λέμε, από το να κινηματογραφείς τα σύννεφα να παρελαύνουν στον ουρανό και να το βαφτίζεις ταινία – αν και πρέπει να παραδεχτώ μπορεί να κατέβουν στη γη, να σε σηκώσουν, να σε πάνε όπου να ’ναι, κάποτε σε μέρη τρομερά, και να μην μπορείς να γυρίσεις πίσω για χρόνια και χρόνια».
Η ανατρεπτική εισβολή του τυχαίου στις ζωές των ανθρώπων, το γαϊτανάκι της μνήμης, η ροή της συνείδησης του αφηγητή που πηδάει από κάποιο συμβάν ή πρόσωπο σ’ ένα άλλο ακολουθώντας το κομποσκοίνι των συνειρμών, η κωμικοτραγωδία του έρωτα και της μνήμης (λίγο πριν πεθάνει ο Λινκ, έρχεται να τον δει στο νοσοκομείο η πρώην γυναίκα του, η οποία πάσχει από Αλτσχάιμερ, και τον αποχαιρετά με μια ομολογία αγάπης ενώ μετά στρέφεται προς τον επί 25 χρόνια σύζυγό της λέγοντάς του «Γεια σου, ξένε»), ο παραμορφωτικός φακός των ουσιών, το σύμπαν της ασθένειας, του εγκλεισμού, της τρέλας και η συγκινητική απόγνωση των κατοίκων του, αποτελούν χαρακτηριστικά μοτίβα που βρίσκουμε διάσπαρτα και στα υπόλοιπα διηγήματα της συλλογής.
Ως μαθητής του Αμερικανού μετρ του διηγήματος, Ρέιμοντ Κάρβερ, ο Τζόνσον υιοθετεί κι αυτός την αμεσότητα του προφορικού λόγου, απαλλαγμένου από φόρτο ρητορικών σχημάτων, αρκετά ευέλικτου όμως ώστε να μπορεί, όταν το απαιτεί η περίσταση, να τεθεί στην υπηρεσία μιας πιο περίτεχνης γλώσσας, όπως στο εξαιρετικό εμβόλιμο αφήγημα με τίτλο «Η εξέταση στο δεξί μου γόνατο», όπου ο αφηγητής, για να αντέξει μια επώδυνη εξέταση, έχει πάρει LSD. Η ολιγοσέλιδη εγκιβωτισμένη αυτή αφήγηση αποτελεί αριστούργημα ψυχεδελικής γραφής.
Εχοντας και ο ίδιος ο συγγραφέας εμπειρία από τον κόσμο του αλκοόλ και των ουσιών, όποτε χρειάζεται να δανείσει τη φωνή του σε κάποιον χρήστη, μπορεί να κινηθεί από τις πλέον χιουμοριστικές μέχρι τις πιο σπαρακτικές νότες, όπως στο διήγημα «Αστροφεγγιά στο Αϊνταχο», όπου ο αφηγητής είναι τρόφιμος μιας κλινικής απεξάρτησης. Η ειρωνική, αυτοσαρκαστική ματιά δεν χάνεται ακόμα κι όταν η πλοκή μεταφέρεται στο ασφυκτικό περιβάλλον μιας φυλακής («Μπομπ ο Στραγγαλιστής») όπου οι ήρωες σαν πεπτωκότες άγγελοι έχουν συντριβεί από την πρόσκρουση με την πραγματικότητα.
Θύματα πρόσκρουσης εξάλλου είναι και οι συγγραφείς σε αυτή τη συλλογή, είτε μεσήλικοι σε κρίση, είτε πολλά υποσχόμενοι νεαροί, όπως στο τελευταίο με τίτλο «Doppelganger, Poltregeist» (Ο σωσίας, ο δίδυμος), όπου ο πλέον ταλαντούχος μαθητής του αφηγητή/δασκάλου δημιουργικής γραφής γίνεται οπαδός μιας θεωρίας συνωμοσίας σχετικά με τον Ελβις Πρίσλεϊ, φλερτάροντας επικίνδυνα με την τρέλα. Ο Τζόνσον, πάντως, συμπάσχει με τους ήρωές του είτε αυτοί είναι χτυπημένοι από τη μοίρα είτε από τις επιλογές τους, χωρίς να παύει να γελάει με τα παθήματά τους, αντλώντας δύναμη από τη γενναιοδωρία της μυθοπλασίας που μεταμορφώνει τα τυχαία σχήματα των σύννεφων σε μορφές που μας καθρεφτίζουν.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας