Η ζωή και ο θάνατος του Βέρνον Σάλιβαν

Ολα ξεκίνησαν από ένα στοίχημα. Ηταν τότε που ο πολλαπλά ευφυής Μπορίς Βιάν, εξαντλημένος από τις συνεχόμενες αποτυχίες ή μέτριες επιτυχίες του σε πολλαπλά επίπεδα (μυθιστόρημα, ποίηση, τζαζ, θέατρο), αποφάσισε πως μπορεί να γράψει ένα μυθιστόρημα σε 15 ημέρες, ένα μυθιστόρημα που θα γινόταν αμέσως εμπορική επιτυχία. Δεν είμαστε σίγουροι από πού άντλησε αυτή την αισιοδοξία ο υποτιμημένος και παραγνωρισμένος, μέχρι τότε, συγγραφέας αλλά σίγουρα τα κατάφερε. Το «Θα φτύσω στους τάφους σας» έγινε σκάνδαλο, επιτυχία και τελικά εμπορικό και καλλιτεχνικό φαινόμενο. Το μόνο πρόβλημα είναι πως το βιβλίο αυτό δεν ήταν ένα βιβλίο του Μπορίς Βιάν. Ηταν ένα βιβλίο του Βέρνον Σάλιβαν.

Βλέπετε, για να λειτουργήσει το βιβλίο έπρεπε το στιλ του να υποστηριχτεί και από ένα βιογραφικό. Ετσι ώστε τα στεγνά γεγονότα που περιέγραφε να γίνουν αντιληπτά ως πραγματικά. Η ιστορία για έναν Αφροαμερικανό με λευκό δέρμα που ζητά εκδίκηση σκορπώντας τη βία δεν θα λειτουργούσε άμα είχε γραφτεί από κάποιον νεαρό μποέμ του Παρισιού. Ετσι ο Βιάν προτίμησε να δημιουργήσει τον Βέρνον Σάλιβαν, έναν φανταστικό Αμερικανό συγγραφέα. Ο ίδιος κράτησε για τον εαυτό του απλώς τον ρόλο του μεταφραστή. Ο Βιάν κατάφερε την επιτυχία που τόσο πολύ επιθυμούσε. Αλλά δεν ήταν μια δική του επιτυχία.

Από τη στιγμή αυτή και μετά, οι δυο τους θα συνεχίσουν να υπάρχουν παράλληλα, να συνυπάρχουν, να συγκατοικούν. Και ενώ δεν είναι ακριβώς καταγεγραμμένη η σχέση τους, παρ’ όλα αυτά μπορούμε με ευκολία να συμπεράνουμε πως σίγουρα θα χαρακτηριζόταν από ένταση. Βλέπετε, ο Βέρνον Σάλιβαν συνέχισε τον θρίαμβό του. Εγραψε ακόμα τρία βιβλία τα επόμενα 4 χρόνια και όλα τους σημείωσαν επιτυχία: «Ολα τα πτώματα έχουν το ίδιο χρώμα», «Και να καθαρίσουμε τους κακομούτσουνους», «Εχουν μαύρα μεσάνυχτα». Αντίθετα ο Μπορίς έμεινε το ίδιο άσημος με πριν, ένας βασιλιάς της νύχτας του Παρισιού, γνωστός σε λίγους κύκλους για το εύρος της προσωπικότητάς του, τα άπειρα ταλέντα του, την ιδιαίτερη πολιτιστική του πρόταση. Περισσότερο γνωστός ως τραγουδοποιός παρά ως συγγραφέας, ο Βιάν συνέχιζε να δημιουργεί πεισματικά μέχρι τον θάνατό του.

Μιλώ εδώ για αυτή τη δύσκολη συγκατοίκηση. Για τη συνύπαρξή μας με ένα κομμάτι του εαυτού μας το οποίο μπορεί να είναι πραγματικό, με τον ίδιο τρόπο που και εμείς είμαστε πραγματικοί. Με ένα κομμάτι αγαπητό και αποδεκτό από τους πολλούς, σε αντίθεση με εμάς που ως πιο πραγματικοί είμαστε αντιφατικοί και περίπλοκοι, συχνά λίγοι, συχνά άδικοι, άξιοι να μισηθούμε όπως και να αγαπηθούμε. Και όμως βλέπουμε αυτό το κομμάτι αποσχισμένο να θριαμβεύει. Το βλέπουμε να μεγαλώνει. Τόσο που τελικά αποκτά αυτοτέλεια. Τόσο που γίνεται μεγαλύτερο από το ίδιο το σύνολό μας. Και μας σκεπάζει με ανωνυμία ενώ συνεχίζει να αποτελεί κομμάτι του εαυτού μας. Πώς είναι η αίσθηση αυτή; Οταν κλείνουν τα φώτα και οι δύο εαυτοί, το απόσπασμα και το σύνολο, ο πραγματικός και ο επινοημένος, ο Βιάν και ο Σάλιβαν υπάρχουν μαζί μέσα στο σκοτάδι; Τι συμβαίνει όταν στην απόλυτη σιωπή της αμηχανίας τα δύο βλέμματα διασταυρωθούν; Πού οδηγεί όλο αυτό;

Λοιπόν, στη δική μας ιστορία οδηγεί στον θάνατο. Το «Θα φτύσω στους τάφους σας» απέκτησε τέτοια διασημότητα που έγινε τελικά ταινία. Οταν το 1959 ο Βιάν (μαζί του και ο Σάλιβαν υποθέτουμε) είδε την ταινία, αηδίασε σε τέτοιο βαθμό με αποτέλεσμα να πάθει καρδιακή ανακοπή και να πεθάνει στο κάθισμα του κινηματογράφου. Αυτό είναι και το τέλος της ιστορίας μας. Το δημιούργημα είχε σκοτώσει τον δημιουργό. Ο Σάλιβαν είχε σκοτώσει τον Βιάν. Επιβεβαιώνοντας τη ρήση εκείνου του ποιητή που έλεγε: «Απ’ όλα μας τα παιδιά αυτά που μας μίσησαν περισσότερο είναι τα φανταστικά».