Η χώρα στα γόνατα

Είναι αυτή η αίσθηση, αυτό το μάγκωμα, που σε κατακλύζει συνολικά. Με τρόπο που δεν μπορείς να αποφύγεις. Αυτό το συναίσθημα που σε συγκροτεί. Που σε κάνει να αντιλαμβάνεσαι ποιος είσαι και τι νιώθεις, πού πατάς και με ποιους είσαι.

Ετυχε να παρατηρώ την τελευταία εβδομάδα τα γεγονότα από μακριά σε ένα ταξίδι με αρκετό τρέξιμο. Να κοιτώ αποσπασματικά, σε διαλείμματα, ψηφίδες πληροφοριών, κουβέντες και γνώμες. Να βλέπω τις διαδηλώσεις, την απόγνωση, την οργή χωρίς να μπορώ αντικειμενικά να συμμετέχω. Αλλά να εμπλέκομαι συνολικά σαν να αναζητώ από τον εαυτό μου μια επιβεβαίωση πως και εγώ αποτελώ μέρος αυτού του μακρινού συνόλου, πως αυτή η ενοχή που φέρνει η απόσταση δεν είναι παράλογη αλλά απόδειξη για κάτι. Πως δεν υπάρχει απόσταση όταν η εμπλοκή είναι άμεση και αντανακλαστική. Πως όπου και να ’σαι θα ’σαι πάντοτε εκεί.

Να κοιτάς την εικόνα. Και η εικόνα να είναι συντριπτική. Το συναίσθημα που σου δημιουργείται όταν βλέπεις απομακρυσμένος τη συνολική εικόνα είναι αποκαρδιωτικό. Μια χώρα παρατημένη στις φτηνές δικαιολογίες, στη συγκροτημένη ευθυνοφοβία, στην προσχηματική διαχείριση. Μια χώρα παρατημένη. Και στους δρόμους της να ξεχειλίζει η οργή.

Μια κάστα απογόνων κυνική, με εξυπνακίστικα επιχειρήματα πάνω από ερείπια που η ίδια δημιούργησε, πάνω στα εγκλήματα που η ίδια έπραξε με ακρίβεια χειρουργικού ξεπουλήματος. Ολη η αποφορά της μπίζνας και του κέρδους να ίπταται πάνω από τους δρόμους της πόλης, προϊόν της πεινασμένης εξαλλοσύνης μιας περίκλειστης τάξης.

Σκέφτομαι την τελευταία τετραετία. Το πόσο άλλαξε η κοινωνία, η προοπτική, ο ορίζοντας. Το συναίσθημα αυτό που κυριαρχεί όταν περπατάς τους δρόμους της πόλης, όταν αναπνέεις τον αέρα της. Μέσα στην κρίση μάθαμε πολλά. Κυρίως να αποφεύγουμε τις βεβαιότητες. Και μαζί τούς μακρόπνοους σχεδιασμούς, τα στοιχήματα, την εμπιστοσύνη στην τύχη μας.

Αλλά αυτό που ζούμε τα τελευταία χρόνια είναι διαφορετικό. Δεν θυμίζει τίποτα που προηγήθηκε. Δεν θυμίζει τίποτα γενικά. Ισως τις συνθήκες σε διάφορα καθεστώτα της Λατινικής Αμερικής, όπου η ακραία καταστολή συμβαδίζει αγκαλιαστά με την πιο άγρια οικονομική εκμετάλλευση. Μια περιφρόνηση των κοινωνιών, της δημοκρατίας, της ίδιας της ανθρώπινης υπόστασης.

Το έγκλημα στα Τέμπη και μαζί η διαχείρισή του συμπυκνώνουν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο όλα όσα ζήσαμε τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Την εγκληματική ανευθυνότητα και την απόσυρση του κράτους στο όνομα του ξεπουλήματος. Την προσεκτικά σχεδιασμένη διάχυση της πιο χοντροκομμένης προπαγάνδας και της πιο απαράδεκτης επιχειρηματολογίας στο όνομα της διαχείρισης της ζημιάς. Την πιο άγρια καταστολή όπου το κλομπ και η μπότα αποτελούν τη μόνη απάντηση στο πένθος.

Είναι αυτή η αίσθηση που σε κατακλύζει συνολικά. Η βεβαιότητα πως δεν είναι πια καιρός για μελαγχολία, απόγνωση, κουβέντες. Με τον πιο βίαιο τρόπο μπήκαμε σε μια εποχή πράξεων, δεσμεύσεων, απαιτήσεων. Ισως όχι με στόχο συγκεκριμένα αποτελέσματα. Αλλά πρωτίστως με την ανάγκη να διατυπωθεί ένα ηθικό αίτημα ή -πιο καλά- μια ηθική επιταγή: η κανονικότητα του γκρεμού δεν μπορεί να είναι η δική μας κανονικότητα. Η κανονικότητα των δολοφονημένων δεν μπορεί να είναι η δική μας κανονικότητα. Η κανονικότητα των εγκληματιών δεν μπορεί να είναι η δική μας κανονικότητα.

Στους δρόμους και στις πορείες δεν διακυβεύεται μόνο μια πολιτική αλλαγή. Είναι η ίδια η κοινωνία που διεκδικεί εκ νέου την αξιοπρέπεια και την προοπτική της. Είναι η κοινωνία που αναζητάει την ψυχή της.