Το γλυπτό της τωρινής ψηφιακής εποχής είναι μάλλον αυτό της φωτογραφίας, στο Aμστερνταμ. Να ξεκαθαρίσω: Ζω από την τεχνολογία, δουλεύω από το smartphone, δεν είμαι τεχνοφοβικός, ελπίζω στα επιτεύγματα της λογισμικής τεχνικής για τον άνθρωπο και την κοινωνία. Το μείζον όμως σήμερα είναι αυτό που απεικονίζει ο γλύπτης στην Ολλανδία: σώματα διπλανά, σώματα χωρίς επαφή, σκυμμένα, βυθισμένα στους κόσμους της οθόνης τους.
Είμαστε δίπλα, κοντά, αλλά δυστυχώς παραχωρούμε (ή μάλλον «εκχωρούμε») τον εαυτό μας στα δίκτυα και καθόλου στον διπλανό μας (στο παιδί, στον γονιό, στον φίλο). Ο εθισμός είναι ανεκτός και μάλιστα αυξανόμενος επειδή γίνεται μαζικός μέσα από την πλασματική εξατομίκευση των social media και των περιηγήσεων σε πλατφόρμες.
«Ας μείνομε και λίγο ανεξάρτητοι, δίχως να σκλαβωθούμε ούτε σε μιαν αλήθεια ούτε σε κάποια πλάνη»
Κοσμάς Πολίτης
Πέρα από την εργασιακή απασχόληση, πέρα από την τεράστια ταχύτητα επίλυσης προβλημάτων, αύξησης αποτελεσματικότητας, συμβολής σε θέματα ατομικής υγείας και δημόσιας ασφάλειας, το smartphone είναι εργοστάσιο που κατέβασε ο καπιταλισμός στην παλάμη μας.
Και όταν δεν βγάζουμε εμείς λεφτά μέσω αυτού, όταν δεν επικοινωνούμε με τον συνάνθρωπο ή δεν συμμετέχουμε σε μια κοινότητα, όταν απλά σερφάρουμε και αφήνουμε ψηφιακά ίχνη, τότε μας αποσπούν υπεραξία άλλοι.
Το ψυχοπαθολογικό υπόβαθρο όμως του εθισμού στην εμβύθιση στα δίκτυα είναι άξιο αναφοράς. Κρυβόμαστε, χανόμαστε ή ξεφεύγουμε άραγε από την πραγματικότητα όταν χαζεύουμε στα μέσα σαν να κάνουμε μπανιστήρι;
Αρκετοί «έφυγαν» από την κοινωνία και «μετακόμισαν» στο smartphone. Εχετε αναλογιστεί, υποθέτω, πόσοι και πόσες «δεν ζουν» τη στιγμή αλλά την απαθανατίζουν ώστε να την κάνουν story στο instagram ή post στο facebook.
Στο παγκάκι του γλυπτού απεικονίζεται το κρυφό δράμα της ανθρωπότητας: η μαζική απόδρασή της στο συμβολικό ώστε να μη δυσφορεί στο πραγματικό (της οικονομίας, του πολέμου, του θανάτου). Σκυμμένος στην οθόνη «ανήκεις» στην ίδια τάξη με όλους. Ανήκεις στην κοινότητα της δήθεν ακηδεμόνευτης ψηφιακής κοινότητας που εσύ (δήθεν) επιλέγεις να ανήκεις. Τα σώματα και οι ψυχές των ανθρώπων, ολοένα και πιο παγωμένα όπως στο παγκάκι του γλύπτη στο Aμστερνταμ, θα παραμείνουν απομονωμένα αν και διπλανά. Θα ζούμε μόνοι δίπλα στους άλλους, καθυποταγμένοι στη βιοπολιτική της υπερπληροφόρησης, της ελεύθερης δήθεν πρόσβασης στα πάντα και με τα πάντα.
Μόνο που οι τάξεις δεν καταργούνται με το σκύψιμο στις οθόνες. Ο σερβιτόρος πληκτρολογεί την παραγγελία και ο τραπεζίτης την πώληση των ομολόγων: ο καπιταλισμός έφτασε στο σημείο να κάνει να συμβαίνουν αυτά στον ίδιο παραγωγικό συντελεστή, στην ίδια οθόνη.
Το μόνο που μένει αν θέλουμε να μην ακουμπήσει όλο τον βίο μας αυτή η «άσκοπη εμβύθιση», έξω και πέρα από τη χρήση της τεχνολογίας επαγγελματικά και βιοποριστικά, είναι να θυμηθούμε τον Καβάφη:
Πρόσθεσις
«Αν ευτυχής ή δυστυχής είμαι δεν εξετάζω.
Πλην ένα πράγμα με χαράν στον νου μου πάντα βάζω -
που στην μεγάλη πρόσθεσι (την πρόσθεσί των που μισώ)
που έχει τόσους αριθμούς, δεν είμ’ εγώ εκεί
απ’ τες πολλές μονάδες μια. Μες στ’ ολικό ποσό
δεν αριθμήθηκα. Κι αυτή η χαρά μ’ αρκεί»
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας