Μια ακόμη άσκηση «περισυλλογής»...

Οταν αναδημοσιεύονται παλαιότερα, μικρότερα κείμενα, σε ενιαίο πια τόμο, εκείνο που ενδιαφέρει περισσότερο είναι το νέο κείμενο που τα εισάγει. Ο,τι δηλαδή εξηγεί τη σχέση παρελθόντος και παρόντος, με την πρόταξη της μεθοδολογικής σκευής που συνέχει τα επιμέρους κείμενα, τα οποία δεν έχουν απλώς ιστορική αξία αλλά εξακολουθούν ακόμη να ενδιαφέρουν. Επιπλέον, αν πρόκειται για κείμενα πολιτικού προσανατολισμού αυτή η μεθοδολογική συνιστώσα αφορά τον τρόπο άσκησης μιας ερευνητικής πολιτικής: στο πώς πραγματοποιήθηκε, σε ποια συγκυρία, με ποιο «πρόγραμμα» και με ποια αποτελέσματα. Στην αναστοχαστική μάλιστα αντιμετώπιση τέτοιων αναδημοσιευόμενων κειμένων το πρώτο ερώτημα που επιβάλλεται να τεθεί είναι ο τρόπος κατανόησης, από τον συγγραφέα τους, των μορφών σύζευξης «ενδογενών» και «εξωγενών» παραγόντων κατά την εκδίπλωση ενός συγγραφικού «προγράμματος».

Υπολειτουργούν ή όχι τα «φιλοσοφεία»; Οσο λειτουργούν ακόμη τα «ιδεολογεία» έχουν αρκετή δουλειά να κάνουν όσοι ασκούν τη –θεσμικά ή όχι οργανωμένη– φιλοσοφική σπουδή ως παραγωγή νέας θεωρητικής γνώσης για τους κόσμους μας και κριτική εξέταση της παλαιάς. Εννοώ τους απομυθοποιούς και όχι τους νομιμοποιούς της πραγματικότητας που μας περιβάλλει. Ο στόχος πάντως των πρώτων παραμένει η επίτευξη της αυτοδυναμίας όσων μετέχουν στο (εκ)παιδευτικό γίγνεσθαι, διδάσκοντες και διδασκόμενοι, και επομένως η επαρκώς τεκμηριωμένη κίνηση προς τη χειραφέτηση. Για τούτο οι πτυχώσεις αυτής της μαθητείας, την οποία εξακολουθεί να εννοιολογεί ο ελληνικός όρος «φιλοσοφία», καλύπτουν το σύνολο της πραγματικότητας και των ενδεχόμενων κόσμων της, χωρίς να εξαντλείται στους εκπαιδευτικούς μηχανισμούς.

Ας περιοριστούμε σε ό,τι ονομάστηκε «πρώτη φορά Αριστερά»:

Βράδυ της 30ής Νοεμβρίου 2015, λίγες ώρες πριν από την αναχώρησή μας, επίσκεψη στο γραφείο του πρωθυπουργού. Ο Alejandro, μετά τη δίωρη συνομιλία μας και με βάση τα κείμενα που εδώ προτάσσονται, συμφωνεί να δημοσιοποιήσουμε τις δύο τελευταίες αναφορές. Ετσι, ως προς το κοινωνικό γίγνεσθαι επαναλαμβάνω ότι το 70% των πολιτικών επιλογών μένει το ίδιο, το 25% αποτελεί θέμα οπτικής γωνίας και το 5% εμφανίζεται εντελώς «διαφορετικό». Για να προσθέσει ο ίδιος: κατά την πορεία της τετραετίας που διανοίγεται θα προσπαθήσουμε να «αναδιατάξουμε» τα ποσοστά, για να μην πω θα τα «ανατρέψουμε». Με δυο στίχους που θα μπορούσαμε να τους «σταθμίσουμε» σε άλλη συνάντηση:

«Γι’ αυτό σου λέω, μην κοιμάσαι: είναι επικίνδυνο.

Μην ξυπνάς: θα μετανιώσεις»...

Πολλά λέγονται και πολλά γράφονται. Μένω μόνο σε ένα άρθρο σου στην εφημερίδα Autogestiόn για να συλλέξω ό,τι τεκμηριώνει την «πολιτική στατιστική» που μόλις σημείωσα. Ξεκινώ από το 70%, όπως «ηθικά και συμβολικά» εμπεριέχεται ρητά στο κείμενό σου: «Η ίδια η Ευρώπη», «κοινά αποφασισμένη πολιτική», «ανόητοι» είναι όσοι «επιμένουν να θεωρούν εχθρό της Ευρώπης την Αριστερά», η χώρα να «αναδειχθεί σαν Δύναμη Δημοκρατίας», οι «προοδευτικές δυνάμεις ολόκληρης της Ευρώπης» δεν έχουν σχέση με τη «υπερσυντηρητική αναδίπλωσή» της, «προοδευτική ευρωπαϊκή πρωτοπορία», δίνουμε τη «μάχη του ανθρωπισμού και της αλληλεγγύης», «σύγκρουση με τα συμφέροντα της διαπλοκής», «για δικαιοσύνη, δημοκρατία, ισονομία», για «κοινωνική συνοχή», «για σταδιακή έξοδο από την κρίση», «με αναδιανομή και νέες θέσεις αξιοπρεπούς εργασίας», «προοδευτικές συμμαχίες στην Ευρώπη», «διασφάλιση της ειρήνης», «προοδευτικές δυνάμεις ολόκληρης της Ευρώπης»...

Συνεχίζω με το 25% της «τακτικής» (έστω κι αν βαφτίζεται «στρατηγική») της τετραετίας που ξεκίνησε με κατεύθυνση την «ανασυγκρότηση» (και όχι την «ανατροπή») της χώρας: «ο οριστικός απεγκλωβισμός» της χώρας «από τη θηλιά της λιτότητας» αποτελεί τον «τελικό στόχο», με ειδικότερες στιγμές τη «μάχη για την προστασία των συντάξεων», την «υπεράσπιση των πιο αδύναμων», «για το δικαίωμα στην εργασία», «για την αποκατάσταση της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας». Θα πρόκειται για «μάχη» «μαζί με την κοινωνία» και «με τις προοδευτικές δυνάμεις ολόκληρης της Ευρώπης».

Και κλείνω με το 5%, λαμβάνοντας επακριβώς υπόψη την πρόβλεψη του προϋπολογισμού για το 2016: εξελίσσεται μια «σύνθετη άσκηση αναδιανομής», σε «πολύ στενό πλαίσιο λιτότητας», ό,τι δηλαδή «επιβάλλεται» από τη «Συμφωνία δημοσιονομικών στόχων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων». Ειδικότερα, αναμένεται να ενισχυθούν οι «πόροι για την κοινωνική πολιτική» κατά 820 εκατομμύρια, για νοσοκομεία κατά 300, για το Πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων κατά 350. Αν προστεθούν τα κονδύλια για τις «αναγκαίες προσλήψεις στην Παιδεία» και ό,τι θα προϋποθέτει η δημιουργία «νέων θέσεων απασχόλησης», συνολικά δεν υπερβαίνουν οι οικείες δαπάνες το 3% των δαπανών του προϋπολογισμού.

Τέλος φθινοπώρου σ’ εμάς, τέλος άνοιξης σ’ εσάς που πράγματι δεν βρίσκεστε σε «θέσεις ευθύνης για τα εύκολα». Για όλους μας έρχεται χρόνος δίσεχτος, δηλαδή με μία μέρα παραπάνω. Σε αποχαιρετώ με δικούς μου στίχους που συγκροτούν την «Αντίστιξη» («Contrapuntuatiόn»):

«Mucha veces yo canté y libertad no vi,
contresto deshojaba
la maryaita»...
Ητοι: «Πολλές φορές τραγούδησα και λευτεριά δεν είδα,
αντιφώνησε αμάδητη
η μαργαρίτα»...

Γιατί όχι, και τώρα «αμάδητη» («deshojaba») είναι. Buen viaje! Επιστρέφουμε, μέσω Λισαβώνας και Μαδρίτης, στην Αθήνα... Ποια είναι η χώρα που μετονομάστηκε «Ισημερινός» και ποιος πρωθυπουργός της Alejandro Dorado; Βλ. «Αριστερά» και «στίβος», Αθήνα 2016, 382-384, 385-386.

*Ομότιμος καθηγητής Κοινωνικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας του Παν/μίου Ιωαννίνων