Τα γυναικεία σώματα βρίσκονται διαχρονικά κάτω από τον εποπτικό κοινωνικό έλεγχο της βιοεξουσίας, συλλογισμός δανεικός από τον Μισέλ Φουκό. Ενδεχομένως, κατά περιόδους και κατά τόπους με τρόπο πιο συγκαλυμμένο. Οι γυναικείες αναπαραστάσεις επικεντρώνονται πάντα είτε στον ρόλο της μητέρας είτε στον ρόλο του σεξουαλικού αντικειμένου, με αποτέλεσμα οι γυναίκες να παραμένουν εγκλωβισμένες τόσο στην αναπαραγωγική τους λειτουργία όσο και στη βιοπολιτική της λίμπιντο, ενώ η αυτοεικόνα τους διαμορφώνεται και ενίοτε να θρυμματίζεται βάσει του τρόπου που την αντιλαμβάνονται οι άλλοι. Αυτές ήταν κάποιες από τις σκέψεις που διέτρεξαν τον νου μου παρακολουθώντας την παράσταση «Στο σώμα της», στο Εθνικό Θέατρο, ένα πολυφωνικό έργο για τις κατακτήσεις και, κυρίως, για τις καταπιέσεις που έχει υποστεί το γυναικείο σώμα μέσα στον χρόνο και στον χώρο.
Πόσο ελεύθερα μιλάμε για τον οργασμό, την περίοδο, την εγκυμοσύνη και την εμμηνόπαυση; Την έκτρωση και τη λοχεία; Τον αυνανισμό, τη φυλομετάβαση, το δικαίωμα στην ατεκνία; Σε αυτή τη φράση που αναγράφεται στο σημείωμα της παράστασης «Στο σώμα της» συνοψίζονται τα ανάλεκτα γύρω από τις οδύνες αλλά και τις ηδονές των θηλυκοτήτων μέσα από το πρίσμα του σώματος. Το έργο που συνυπογράφουν οι Ελένη Ευθυμίου, Σοφία Ευτυχιάδου και Νεφέλη Μαϊστράλη και πρωταγωνιστεί ένας θίασος δώδεκα γυναικών ηθοποιών, διαφορετικών ηλικιών και εμπειριών, μας δείχνει πως, όταν μιλάμε για το σώμα, δεν μπορούμε να το αντιληφθούμε, εάν δεν λάβουμε υπόψη την αναπαράστασή του, και πως η δυσφορία του πολιτισμού αποτυπώνεται ως γνωστόν πρωτίστως στο σώμα μας.
Η κατασκευή της γυναίκας ως δεύτερου φύλου παραμένει εμπεδωμένη στον ψυχισμό μας. Απόδειξη είναι πως σύγχρονες και φιλελεύθερες, παρά τη χειραφέτησή τους, πεθαίνουν ψυχικά και κοινωνικά, επειδή δεν υπηρετούν το αναπαραγωγικό πεπρωμένο τους, ενώ άλλες πεθαίνουν ψυχικά και κοινωνικά γιατί δεν συμβαδίζουν με τα κυρίαρχα πρότυπα ομορφιάς και νεότητας, γιατί κουβαλούν ένα σώμα που το νιώθουν ντροπιαστικό. Η ταυτότητά μας κατασκευάζεται, εξάλλου, όπως γράφει ο Αντονι Γκίντενς, μέσα από τα κυρίαρχα πρότυπα. Το ερώτημα είναι, συνεπώς, τι είδους εαυτούς κατασκευάζουμε ακόμα και σήμερα για τις γυναίκες της κοινωνίας μας.
Μέχρι πότε θα ντρεπόμαστε για αυτό που είμαστε; Πόσες γυναίκες που δεν θέλησαν να γίνουν μητέρες τόλμησαν να υπερασπιστούν το δικαίωμά τους στην ατεκνία; Πόσες γυναίκες που βίωσαν τη μητρότητα μιλούν ανοιχτά για τις αλλαγές που περνά το σώμα τους; Πόσες γυναίκες δεν έχουν υποταχθεί στην αποσιώπηση της εμμηνόπαυσης σαν να ήταν αρρώστια; Πόσες άλλες που έχασαν τα στήθη τους σε κάποιο χειρουργείο μιλούν για την πραγματικότητα της ασθένειάς τους δίχως ντροπή; Πόσο αποδεκτή είναι στα μάτια των άλλων μια ψυχοσυναισθηματικά διαταραγμένη γυναίκα από τις ορμόνες της εγκυμοσύνης, από τις ορμόνες των εξωσωματικών, από τις ορμόνες της φυλομετάβασης, η γυναίκα που μεγαλώνει, που γερνά, που αλλάζει; Οι δώδεκα γυναίκες της παράστασης, μέσα από τις προσωπικές τους ιστορίες, τα δικά τους σώματα και αφηγήσεις που μιλούν για τις γυναίκες άλλων εποχών και μακρινών χωρών, υπερασπίζονται το δικαίωμά τους να κατοικήσουν το σώμα τους σαν να μην είναι ξένη χώρα, ξένο χωράφι, σαν να μην είναι αποκομμένο από τις ίδιες και να είναι αποδεκτό και επιθυμητό όπως ακριβώς είναι, νεανικό ή γερασμένο, αδύνατο ή παχουλό, σφριγηλό ή ρυτιδιασμένο, με στήθη στητά ή με στήθη που χάθηκαν σε κάποια μαστεκτομή δίχως το άγχος να καταφύγουν στην πλαστική χειρουργική για να γίνουν αρεστά.
Μια γυναίκα παλεύει για το δικαίωμά της στην άμβλωση και καταφέρνει να αρθρώσει πως «δεν θέλει να γίνει μαμά», μια άλλη τολμά να πει ανερυθρίαστα τη λέξη «εμμηνόπαυση», μια γυναίκα με χρόνια στην πλάτη της μιλά για το στήθος της που νικήθηκε από τον νόμο της βαρύτητας, μια άλλη μιλά για την κλειτορίδα της και το δικαίωμά της στη σεξουαλική απόλαυση. Το διαρκώς μεταβαλλόμενο γυναικείο σώμα βρέθηκε κάτω από το δραματουργικό μικροσκόπιο των τριών γυναικείων συγγραφικών πενών, με μια γραφή ενσώματη, που θέλει να θέσει τέλος στην εποχή της ντροπής και της σιωπής.
Πότε θα έχουμε σώσει πραγματικά τα γυναικεία σώματα; Οταν θα πάψουμε να εσωτερικεύουμε νόρμες που διαμορφώνουν «ψεύτικους πανομοιότυπους ιδανικούς εαυτούς, όταν η γυναικεία αναπαραγωγική λειτουργία θα πάψει να είναι πεδίο βιοπολιτικών αναμετρήσεων και η μητρότητα δεν θα εξιδανικεύεται ως μονόδρομος, όταν η ζωή της γυναίκας δεν θα θεωρείται ασήμαντη και η σεξουαλικότητά της δεν θα ακυρώνεται, όταν η εμμηνόπαυση δεν θα εκλαμβάνεται ως ασθένεια, όταν το γυναικείο σώμα δεν θα θεωρείται κρατική ιδιοκτησία και θα αποσυνδεθεί εντελώς από τη μιαρότητα και την υποτέλεια και ο τρόπος εγγραφής των φύλων στο γλωσσικό σύστημα γύρω από τον άξονα της πατριαρχικής εξουσίας επιτέλους αλλάξει, αφού πάψουμε να παράγουμε και να επιβάλλουμε συγκεκριμένες εικόνες και να κάνουμε τα σώματα που παρεκκλίνουν να νιώθουν ντροπιασμένα, ένοχα, περιττά; Η ντροπή είναι, άλλωστε, για τον Ζακ Λακάν, η σκιά του απορρίμματος που πέφτει πάνω στο εγώ. Και αυτή η σκιά έχει πέσει βαριά πάνω στο γυναικείο σώμα.
Η παράσταση μοιάζει γυναικεία υπόθεση. Δεν είναι όμως. Το αντίθετο. Είναι υπόθεση όλων και πρωτίστως των ανδρών. Το θέατρο ήταν γεμάτο γυναίκες. Ωστόσο, όλοι οι άντρες που θα ήθελαν να κατανοήσουν τις οδύνες, τις ωδίνες και τις ηδονές της γυναίκας που τους έφερε στον κόσμο, της γυναίκας που τους συντροφεύει στη ζωή ή και της γυναίκας που θα φέρουν εκείνοι στη ζωή, θα έπρεπε να είναι εκεί. Για να πάψει το γυναικείο σώμα να αντιμετωπίζεται μειωτικά, για να κατανοηθεί και να αγαπηθεί, επιτέλους, για αυτό που ακριβώς είναι.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας