Ο σφετερισμός του ονόματος «δημοκρατία» από την ολιγαρχία

Ανατρέχοντας στην ιστορία και παρατηρώντας τον τρόπο που λειτούργησε και λειτουργεί η ετεροθεσμιζόμενη δημοκρατία, αυτή που σήμερα αποκαλούμε φιλελεύθερη, θα διαπιστώσουμε ότι το σώμα που κυβέρνησε με αυτόν τον τρόπο τα κράτη, από τη Ρώμη της Res Publica μέχρι τις μητροπόλεις του φιλελευθερισμού Μ. Βρετανία και ΗΠΑ, δεν είναι ο δήμος, ως βασικός παράγοντας της δημοκρατίας, αλλά ο μεγαλύτερος αντίπαλός του, η ολιγαρχία, η οποία οικειοποιήθηκε το όνομα δημοκρατία, ώστε να παραπλανά τον αφελή λαό και να την εμπιστεύεται. Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε την ειδοποιό διαφορά μεταξύ της συμμετοχικής (αυτοθεσμιζόμενης) και της λεγόμενης αντιπροσωπευτικής (ετεροθεσμιζόμενης) δημοκρατίας, η οποία δεν είναι άλλη από τον αποκλεισμό του λαού από τις αποφάσεις που τον αφορούν (οπότε το ουσιαστικό «δημοκρατία» υποτάσσεται στον επιθετικό του προσδιορισμό), αξίζει να αφήσουμε την πραγματική Ιστορία να μιλήσει για τον βίο και την πολιτεία ενός ήρωα υποτίθεται της Ρωμαϊκής «Δημοκρατίας», του διαβόητου Μarcus Junius Brutus, του γνωστού μας Βρούτου, θετού γιου του Ιούλιου Καίσαρα.

Ο Βρούτος, γόνος πλούσιας οικογένειας της Ρώμης, όπως μας διηγείται ο Κικέρων (Cic. Sest. 59-63: doc. 12.57), το 58 π.Χ., όταν συνόδευε τον θείο του, Κάτωνα, στην Κύπρο, βρήκε την ευκαιρία να κερδοσκοπήσει, δανείζοντας μια πόλη του νησιού, τη Σαλαμίνα, με ένα μεγάλο χρηματικό ποσό, με επιτόκιο 48% ετησίως, όταν το συμβατικό ήταν 12% και μάλιστα τη στιγμή που με βάση τη Lex Gabinia απαγορευόταν ο δανεισμός από Ρωμαίους πατρίκιους κατοίκων υποτελών στη Ρώμη επαρχιών. Γι’ αυτόν τον λόγο πήρε ειδική άδεια από τη Σύγκλητο, εμφανίζοντας δύο πράκτορές του, τους Σκάπτιο και Ματίνιο, ως δανειστές, οι οποίοι, όταν οι ταλαίπωροι Σαλαμίνιοι, το 51 π.Χ., σταμάτησαν να εξυπηρετούν το δάνειο, λόγω των δυσβάσταχτων όρων του, έστειλαν τις λεγεώνες και συνέλαβαν τους βουλευτές της Σαλαμίνας και τους φυλάκισαν, με αποτέλεσμα πέντε από αυτούς να πεθάνουν από πείνα (Cic. Att. 6.1.5-6: doc. 5.72).

Οταν, τον ίδιο χρόνο, ο Κικέρων, διοικητής της Κιλικίας, στην οποία υπαγόταν η Κύπρος, έμαθε για τη συμπεριφορά των δύο πρακτόρων του Βρούτου, καθώς και το ότι αυτοί ήταν αχυράνθρωποί του, ενώ επανέφερε για όλη την επαρχία το επιτόκιο δανεισμού στο κανονικό 12%, δεν άλλαξε τους όρους του δανείου των Σαλαμινίων, για χάρη της «φιλίας» του με τον Βρούτο. Αυτό το γεγονός αποδεικνύει ότι, όπως και στις μέρες μας, συνακόλουθα χαρακτηριστικά της Res Publica, εξαιτίας της ετεροθέσμισής της και της έλλειψης λογοδοσίας των εχόντων εξουσία, είναι ο νεποτισμός, η διαφθορά και η εκμετάλλευση των αδύναμων από τους ισχυρούς.

Αλλά, για να κατανοήσουμε, εκτός από ανάλγητη, πόσο υποκριτική είναι η συμπεριφορά των δήθεν δημοκρατών, ας δούμε τη συνέχεια της ιστορίας. Λίγο αργότερα, ο αμφιλεγόμενος Γάιος Ιούλιος Καίσαρ, θετός πατέρας του Βρούτου, ανεδείχθη το 44 π.Χ. dictator in perpetuo, δηλαδή δικτάτορας στο διηνεκές, ο οποίος, όταν περιόρισε τις εξουσίες της συγκλήτου, ήρθε σε σύγκρουση με τα συμφέροντα της ολιγαρχίας. Οπως αναφέρει ο Tom Holland στο βιβλίο του «Ρουβίκωνας, τα τελευταία χρόνια της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας» (London Anchor press, 2003), «ο Καίσαρ ήταν μια απίστευτα διχαστική φυσιογνωμία στη Ρώμη. Παρ’ όλο που οι περισσότεροι Ρωμαίοι τον αγαπούσαν με γνήσιο τρόπο, ήταν ιδιαίτερα αντιπαθής στην ελίτ της πόλης. Η τάξη των συγκλητικών και οι υποστηρικτές της ήταν πολύ καχύποπτοι απέναντί του. Ηταν μέλος του λαϊκού κόμματος και εξ αγχιστείας συγγενής του Μάριου (η θεία του Καίσαρα Ιουλία, ήταν σύζυγος του Μάριου), ο οποίος ήταν ο αγαπημένος του λαού».

Η αιτία που ο Καίσαρ ήταν λαοφιλής, όπως και ο Μάριος, δεν ήταν άλλη από το γεγονός ότι διέθεταν το κοινό γνώρισμα αντίστοιχων τυράννων που ήταν η σύγκρουση με τους μισητούς στον λαό ολιγάρχες, τους επονομαζόμενους πεδινούς, αριστοκράτες, πατρίκιους και, στη συνέχεια της Ιστορίας, βογιάρους, φεουδάρχες και σήμερα μεγιστάνες. Μία από τις μεταρρυθμίσεις του Καίσαρα είχε να κάνει με το fiscus, δηλαδή το Δημόσιο Ταμείο. Σύμφωνα με τη γνώμη του καθηγητή ΑHM Jones, το fiscus, την περίοδο της Res publica, σήμαινε τα ιδιωτικά περιουσιακά στοιχεία των πατρικίων, κατά την περίοδο της αυτοκρατορίας την περιουσία του Αυτοκράτορα αλλά και στις δύο περιπτώσεις σήμαινε το θησαυροφυλάκιο είτε των επαρχιών είτε των διαμερισμάτων του κράτους, όπου φυλάσσονταν δημόσια χρήματα (δες σχετικά το άρθρο του P.A. Burnt: «The fiscus and its development» The Journal of Roman studies Vol. 56. 1966). Με τον Καίσαρα, λοιπόν, αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά η πρόθεση των επιφανών προσώπων που φιλοδοξούσαν την περίοδο πριν από αυτόν να ελέγξουν την εξουσία στη Ρώμη (Κράσσος, Πομπήιος) και μαζί με αυτήν να ελέγξουν και το δημόσιο χρήμα, ειδικά αυτό που προερχόταν από φόρους, αφαιρώντας το από τον έλεγχο της ασύδοτης ολιγαρχίας. Ηταν φυσική συνέπεια, λοιπόν, από τη στιγμή που η ζυγαριά της έννοιας fiscus άρχισε να γέρνει προς την πλευρά που ήθελε τα δημόσια έσοδα να μην τα λυμαίνεται αποκλειστικά η ελίτ, τα πιο άπληστα μέλη της μεταξύ των οποίων ο φοροεισπράκτορας και τοκογλύφος Βρούτος, να αποστρέφονται τον Καίσαρα και να ψάχνουν την ευκαιρία να τον εξοντώσουν, όπως και τελικά το κατόρθωσαν στις Ειδούς του Μαρτίου του 44 π.Χ. Τώρα, η άποψη πολλών ιστορικών, ότι ο Βρούτος ήταν ένας από τους ανιδιοτελείς ήρωες τυραννοκτόνους, που έκαναν ό,τι έκαναν στο όνομα της δημοκρατίας, αποτελεί ένα ακόμα παράδειγμα επιφανειακής ανάγνωσης της Ιστορίας ή, πιο σωστά, του τρόπου να τη φέρνουμε στο μέτρο των μεθόδων τις οποίες χρησιμοποιεί, ώστε να δικαιολογείται για τις πράξεις της η ανέκαθεν συνωμοτούσα σε βάρος των λαών όλων σχεδόν των χωρών ασύδοτη ολιγαρχία.

Κάθε ομοιότητα των προσώπων τού τότε με τους πρωταγωνιστές της σημερινής παγκόσμιας πολιτικής σκηνής, οι οποίοι επίσης έχουν σφετερισθεί με βάναυσο τρόπο το όνομα «δημοκρατία», δεν είναι καθόλου τυχαία ούτε αποτελεί προϊόν της φαντασίας του γράφοντος.

*Nομικός, συγγραφέας