Ο τίτλος Περίπτερα πυρός του νέου ποιητικού βιβλίου του Αντώνη Μακρυδημήτρη είναι μια φράση παρμένη από το Ασμα ασμάτων, η οποία σημαίνει «σπινθήρες φωτιάς». Πρόκειται για το ερωτικό πυρ, από το οποίο τροφοδοτούνται τα εκατό ποιήματα που περιλαμβάνονται εδώ, όλα διαρθρωμένα σε τέσσερις στροφές των τριών στίχων και μοιρασμένα, ισόποσα, σε πέντε ενότητες. Ο τίτλος κάθε ενότητας συνοδεύεται από έναν μουσικό όρο, ο οποίος υπαγορεύει τον ρυθμό και το κλίμα. Η συλλογή, συνολικά, ακολουθεί τα στάδια μιας διαδικασίας από την ανάφλεξη της ερωτικής πυρκαγιάς, την έξαρσή της, μέχρι το βαθμιαίο σβήσιμο αλλά και την αναζωπύρωση και διατήρησή της στη διάσταση της ποίησης.
Ο Αντώνης Μακρυδημήτρης έπρεπε, όπως τόσοι άλλοι ποιητές οι οποίοι γράφουν για τον έρωτα, να υπερβεί μια τεράστια δυσκολία: να μιλήσει για αυτόν με τρόπο πρωτότυπο. Προκειμένου να το πετύχει, εγκαταστάθηκε εκεί όπου δεν θα σκέφτονταν να εγκατασταθούν οι περισσότεροι: στη σφαίρα του παρελθόντος. Αντιμετωπίζει τον έρωτα όχι ως ένα φαινόμενο που το συναντάς σήμερα αλλά ως μια εμπειρία η οποία ανήκει σε ανθρώπους μιας αλλοτινής εποχής. Ετσι, δημιουργεί μια απόσταση από τις συνήθεις επιδιώξεις και μεθόδους, η οποία μάλιστα μεγαλώνει, καθώς το ποιητικό υποκείμενο δεν υιοθετεί την οπτική ενός οποιουδήποτε ανθρώπου του παρελθόντος αλλά ενός ποιητή, για τον οποίο το ερωτικό φαινόμενο δεν συνιστά μόνο μια συναισθηματική και σωματική υπόθεση αλλά και –ή πρώτιστα– μια γλωσσική περιπέτεια. Και, για να τονιστεί το τελευταίο, η συλλογή προβάλλει τη διακειμενικότητα ως θεμελιώδη ιδιότητά της. Δεν είναι, απλώς, τα σεξπιρικά και τα άλλα μότο τα οποία βρίσκονται παντού. Το ίδιο το ύφος των ποιημάτων θα μπορούσε να ονομαστεί «κλασικό», αφού αποτελεί μια προέκταση της γραφής και της διάθεσης πολλών διαφορετικών δημιουργών, οι οποίοι καταλέγονται στον παγκόσμιο ποιητικό κανόνα του Λι Μπάι, του Δάντη, του Πετράρχη, του Μιχαήλ Αγγελου, του Τζον Κιτς, ακόμη και πιο μακρυνών, χρονολογικά, όπως ο ποιητής ή οι ποιητές του Ασματος ασμάτων.
Χάρη στην παραπάνω επιλογή, ο Αντώνης Μακρυδημήτρης κέρδισε το εξής πλεονέκτημα: η δυσκολία η οποία έγκειται στο να γράψεις για τον έρωτα αντικαταστάθηκε από το να γράφεις για τον δύσκολο έρωτα: Υιοθέτησε τον τρόπο των ποιητών του παρελθόντος, καθιστώντας, έτσι, τον έρωτα ιδανικό ή μεταβάλλοντάς τον στο τέλειο μαρτύριο. Αυτή η υιοθέτηση αποδεικνύεται καταλυτική και για το ποιητικό υποκείμενο, το οποίο, επειδή μιλά με το κλασικό ύφος όχι ενός αλλά πολλών διαφορετικών δημιουργών, μετατρέπεται σε ένα υπερ-υποκείμενο, σε ένα οξύμωρο εγώ, το οποίο, ουσιαστικά, απαλείφεται, ώστε απομένει μόνο η γραφή. Επομένως, τη θέση του ερωτευμένου ποιητή, ο οποίος, φαινομενικά, δεσπόζει στη συλλογή, παίρνει ένας λυρισμός χωρίς χρονολογική σήμανση. Ενας υπερχρονικός λυρισμός, σε τόνο εξαιρετικά οικείο, αφού διατρέχει, ακατάπαυστα και αμφίδρομα, την ερωτική γραφή αιώνων.
Τώρα, ανακύπτουν δύο ζητήματα. Μέσα σε αυτό το έντονα διακειμενικό και καθόλου, εν τέλει, υποκειμενικό ύφος, μπορεί να εντοπιστεί το προσωπικό, το αυτοβιογραφικό ίχνος; Δεύτερον, η συγκεκριμένη γραφή μπορεί να υπηρετήσει τα πάθη τα οποία προκαλούν οι σημερινές εκφάνσεις του έρωτα; Οσον αφορά το πρώτο ζήτημα παραθέτω το ποίημα υπ’ αριθμόν κε΄ (25):
Οι πειρασμοί είναι γύρω πολλοί / Ποιος δεν θα κινδύνευε να παγιδευτεί; / Απλώνουν σ’ εσένα τα χέρια λάγνοι θεοί // Η επιθυμία των άλλων παντού ακολουθεί / Την ωραιότητα ποιος δεν επιθυμεί να δοκιμάσει; / Γι’ αυτό με όλα τα μέσα την πολιορκεί // Θα μείνεις άπαρτο φρούριο; Για πόσο ακόμα; / Κι αυτό που ήταν το δικό μας παλάτι / Αλλοι άρχοντες θα κατακτήσουν και θα κατοικήσουν εκεί; // Ισως είναι από τη μοίρα γραμμένο – «frailty thy name…» / Ετσι, πέφτει κι εκείνο που φαινόταν απόρθητο κάστρο / Κι εμείς γινόμαστε θραύσματα ενός άλλου καιρού.
Τα πράγματα, παραπάνω, συμμορφώνονται σε ένα γνωστό μοτίβο. Πρόκειται για τους πειρασμούς από τους οποίους κινδυνεύει η ωραιότητα. Θα ενδώσει τελικά; Η απάντηση δίνεται στην τελευταία στροφή. Τη μεταφορά της ωραιότητας ως απόρθητου κάστρου τη διαδέχεται η εικόνα της πτώσης του. Εως εδώ όλα καλά και τυπικά. Ομως, ο καταληκτικός στίχος ξεφεύγει από το κανονικό πλαίσιο. Αυτονομείται και αναφέρεται τόσο σε έναν συλλογικά ανθρώπινο όσο και σε έναν προσωπικό κατακερματισμό. Με τέτοιες τεχνικές, λοιπόν, αναδύονται, στα ποιήματα της συλλογής, δείκτες οι οποίοι οδηγούν στον εντοπισμό του αυτοβιογραφικού ίχνους. Στα θραύσματα μιας ζωής, κατά την οποία ο έρωτας αντιμετωπίστηκε ως η απόλυτη πραγματικότητα.
Οσον αφορά το δεύτερο ζήτημα, εάν δηλαδή η συγκεκριμένη συλλογή μπορεί να ανταποκριθεί στις σημερινές εκφάνσεις του ερωτικού φαινομένου και στα πάθη που προκαλούν, η απάντηση είναι, επίσης, θετική. Γιατί τα ποιήματα δεν χαρακτηρίζονται από μία ορισμένη ιδιόλεκτο αλλά από μια Kunstsprache: Γλώσσα, δηλαδή, φτιαγμένη ειδικά για τις ανάγκες μιας ποίησης με καθολική ισχύ. Μιας υπερχρονικής και οικείας λυρικής γραφής, προορισμένης να συμπεριλάβει τα σημερινά ερωτικά πάθη.
*Φιλόλογος, κριτικός λογοτεχνίας, ποιητής
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας