«Το κράτος βαφτίζει τρομοκράτη όποια φωνή το ενοχλεί»

→ Μη λέμε ό,τι θέλουμε, δεν είναι δημοκρατία αυτή. Ζούμε σε έναν απίστευτα βαθύ κρατικισμό

→ Χέρι χέρι δεν πάνε το κράτος με τα ΜΜΕ, είτε δολοφονούν είτε φτωχοποιούν; Οτιδήποτε αρνητικό κάνει το κράτος δεν περνάει από το γραφείο Τύπου στους γνωστούς δημοσιογράφους για να συγκαλυφθεί και να υποστηριχτεί ότι αυτό ήταν το σωστό να γίνει;

Δεκέμβριος 1977. Ενας εξεγερμένος άνθρωπος, ύστερα από καταδίωξη της αστυνομίας, κλείνεται στο διαμέρισμά του μαζί με την οικογένειά του. Αρνείται να παραδοθεί και ανακηρύσσει το σπίτι του «Ανεξάρτητο Κράτος». Οκτώ μήνες αργότερα οι δυνάμεις καταστολής συνεχίζουν να τον πολιορκούν. Μια εφημερίδα δημοσιεύει ένα ανυπόγραφο μονόστηλο με τίτλο «Υπάρχει κράτος;». Τις επόμενες ώρες, ξημερώματα, έπειτα από εντολή του υπουργού Δημόσιας Τάξης λύεται η πολιορκία. Ο εξεγερμένος ανασύρεται νεκρός, με μια σφαίρα στο μέτωπο. «Αυτοκτονία» (ισχυρίζονται οι αρχές) ή κρατική δολοφονία; Πολύ δυστοπικό για να είναι αληθινό; Και όμως.

Αναφερόμαστε σε εποχές της άγριας καταστολής των μαζικών διεκδικήσεων που ακολούθησαν την πτώση της χούντας, με ένοπλες ομάδες Ακροδεξιάς και Ακροαριστεράς και την αστυνομία να ασχολείται με τις μολότοφ των δεύτερων αντί για τις βόμβες των πρώτων. Στη Ρώμη, μερικά χρόνια νωρίτερα, το 1969, συμβαίνει ο «Τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού», όπως έμελλε να γίνει γνωστή από τη γραφίδα του θεατρανθρώπου Ντάριο Φο η εκπαραθύρωση από το αστυνομικό τμήμα του αναρχικού Τζουζέπε Πινέλι που είχε συλληφθεί ως ύποπτος για τη σφαγή της Πιάτσα Φοντάνα: τις πολύνεκρες βομβιστικές επιθέσεις που δεκαετίες αργότερα αποδείχτηκαν ενέργειες φασιστικής ομάδας. To 1969 o ίδιος εξεγερμένος άνθρωπος διαπράττει αεροπειρατεία προκειμένου να διαφύγει από τη χουντοκρατούμενη χώρα του και να καταφύγει με την οικογένειά του στην Αλβανία.

Στο πιο πολιτικό έργο που μας παραδίδει το δίδυμο Αντώνη Τσιοτσιόπουλου και Γιώργου Παλούμπη, τα «Ανεξάρτητα κράτη», το πραγματικό περιστατικό της εξόντωσης του γιατρού Βασίλη Τσιρώνη και το ερώτημα που το ακολουθεί έκτοτε, γίνονται ο καμβάς πάνω στον οποίο ξετυλίγεται η ζωή μέσα σε μια εφημερίδα που πρωταγωνιστεί στην υπόθεση. Διαπλοκή, κρατικές και παρακρατικές υπηρεσίες που σκιάζουν την αλήθεια, διαφθορά που εμποδίζει την αναζήτησή της, η θέση της γυναίκας μέσα σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον: με όλα αυτά έχει να αναμετρηθεί η νεαρή δημοσιογράφος «Μαρία Θεοφίλου» που θέλει να ερευνήσει τις συνθήκες θανάτου του γιατρού.

Με τον ωμό ρεαλισμό, τη σκληρή γλώσσα και το αιχμηρό χιούμορ που διακρίνει τη δουλειά των Τσιοτσιόπουλου-Παλούμπη, το έργο εξελίσσεται σε ένα θρίλερ μετατρέποντας τα δημοσιογραφικά γραφεία του οργανισμού σε έναν χώρο όπου η αλήθεια και όχι μόνο δολοφονείται πολλαπλώς... Μιλήσαμε με τον Αντώνη Τσιοτσιόπουλο.

● Η ιστορία σας έρχεται ατόφια από τα μαύρα κατάστιχα της καταστολής στη χώρα μας. Τι σας προσέλκυσε σε αυτήν;

Ηταν μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση που μου την είχε αναφέρει ένας φίλος και την έψαξα. Ολα ξεκίνησαν από τότε που ο Τσιρώνης ήταν γιατρός στον Αη Στράτη και ήταν ο μόνος που κατήγγειλε επίσημα τις συνθήκες κράτησης των εξορίστων. Από τότε ξεκίνησε η εκδικητική δίωξή του από το κράτος. Ακολούθησε η αεροπειρατεία και στο τέλος ο εγκλεισμός του στο σπίτι του και η ανακήρυξή του σε ανεξάρτητο κράτος. Στην ιστορία του το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα είναι το δικαίωμα του ανθρώπου στην ελευθερία και την ανεξαρτησία του και πώς μπορεί το κράτος να φτάσει στο σημείο είτε να τον δολοφονήσει είτε να τον εξωθήσει στην αυτοκτονία. Στη δεύτερη περίπτωση, που λένε ότι είναι η επικρατέστερη, αυτουργός είναι το ίδιο το κράτος και ο τρόπος που μπορεί να εξοντώνει τους «ενοχλητικούς» γι’ αυτό.

● «Το κράτος είναι ο μόνος τρομοκράτης», που έλεγε ένα παλιό σύνθημα;

Δεν ξέρω αν είναι ο μόνος τρομοκράτης, αλλά το κράτος ορίζει ποιος είναι ο τρομοκράτης και βαφτίζει έτσι όποια φωνή το ενοχλεί.

● Συναυτουργός στην εξόντωσή του δεν είναι και η εφημερίδα;

Ηθικός. Οταν άρχισα να ψάχνω την ιστορία, αυτό που μου έκανε μεγάλη εντύπωση είναι ότι τις τελευταίες ημέρες οι εφημερίδες πίεζαν αντιπολιτευτικά την κυβέρνηση να παρέμβει. Το «Υπάρχει κράτος;» ήταν ένα ανώνυμο αρθράκι, μονόστηλο, ανάμεσα σε άλλα που πίεζαν να κάνει επιτέλους κάτι το κράτος. Ε, κι έκανε... Ελυσε τα χέρια της κυβέρνησης για την επέμβαση.

● Βλέπετε αναλογίες στο σήμερα ή η διαπλοκή Τύπου και κυβέρνησης σταμάτησε στα τέλη του ‘70;

Χέρι χέρι δεν πάνε το κράτος με τα ΜΜΕ, είτε δολοφονούν είτε φτωχοποιούν; Οτιδήποτε αρνητικό κάνει το κράτος δεν περνάει από το γραφείο Τύπου στους γνωστούς δημοσιογράφους για να συγκαλυφθεί και να υποστηριχτεί ότι αυτό ήταν το σωστό να γίνει; Οχι, ούτε η διαπλοκή ούτε η πατριαρχία ξεκίνησαν και τελείωσαν εκεί. Νομίζω ότι όλα τα θέματα που θίγονται στο έργο είναι διαχρονικά. Δεν είναι ότι λέμε κάτι πρωτότυπο, αλλά κάπως πρέπει να λέγονται τα πράγματα και μέσω της τέχνης του θεάτρου να τα θυμίζουμε, να τα βλέπουμε. Αν θέλουμε κάτι κάποια στιγμή να αλλάξει πρέπει να μιλάμε...

● Στις σχέσεις εξουσίας αντανακλάται και όλο το φάσμα του σεξισμού μέχρι την κακοποίηση και τις στρατηγικές επιβίωσης πάντως.

Δεν χρειάστηκε να κάνω τίποτε άλλο από το να φανταστώ ένα οποιοδήποτε ανδροκρατούμενο εργασιακό περιβάλλον. Και πολλοί μου έχουν πει πόσο κοντά σε αυτό που συμβαίνει είναι όλο αυτό... Είναι αυτή η νοοτροπία του αφεντικού: «Δεν με νοιάζει τι κάνεις, εγώ σε γουστάρω και μπορώ άμα θέλω να σε πηδήξω κιόλας και δεν έγινε και τίποτα». Αυτό που είχαμε στο κεφάλι μας όταν στήναμε το έργο, για τη θέση της γυναίκας στον εργασιακό χώρο, είναι να έχουμε τρεις γυναίκες: Τη φωτογράφο που για να επιβιώσει στον σκληρό αντρικό εργασιακό κόσμο μιμείται τη συμπεριφορά των αντρών για να τα καταφέρει.

Μη λέμε ό,τι θέλουμε, δεν είναι δημοκρατία αυτή. Ζούμε σε έναν απίστευτα βαθύ κρατικισμό

Την αστρολόγο η οποία για να επιβιώσει παντρεύτηκε τον βιαστή της και τη βάζει στη δουλειά και συμπορεύεται με τον αντρικό κόσμο. Και είναι και ένα φρέσκο κορίτσι που απλά δεν θέλει να δεχτεί αυτόν τον κόσμο, ούτε να τον μιμηθεί και προσπαθεί να κάνει τη δουλειά της, αλλά δεν την αφήνουν. Η εκδικητικότητα στο πρόσωπό της έχει να κάνει με το πολιτικό διακύβευμα, το ρεπορτάζ που ετοιμάζει και θα έβγαζε στη φόρα την εμπλοκή της εφημερίδας.

● Σημειώνετε ότι «τα πρόσωπα και οι καταστάσεις του έργου είναι προϊόν μυθοπλασίας και ίσως δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα», ωστόσο πρόκειται σχεδόν για θέατρο ντοκιμαντέρ. Γνωρίσατε την οικογένεια του γιατρού;

Δεν επιθυμούσαν καμία σχέση. Κατανοητό, όταν έχεις δει να βγάζουν νεκρό από το σπίτι τον άντρα σου και τον πατέρα σου... Και να μην ξεχνάμε και την τρομοκρατία που είχαν περάσει αυτοί οι άνθρωποι. Και μόνο που σκέφτομαι την αστυνομία έξω από το σπίτι για οκτώ μήνες και μετά τους ασφαλίτες να σε παρακολουθούν συνέχεια... Σε μεγάλο ποσοστό στηρίζεται σε έρευνα και γεγονότα το έργο και μόνο η ιστορία της δημοσιογράφου είναι καθαρά προϊόν μυθοπλασίας.

● Τόση εκδικητικότητα, πάει το μυαλό μου στον Ρωμανό...

Μη λέμε ό,τι θέλουμε, δεν είναι δημοκρατία αυτή. Ζούμε σε έναν απίστευτα βαθύ κρατικισμό. Ουσιαστικά εγώ δεν την έχω γνωρίσει τη δημοκρατία, δεν θυμάμαι να ζω σε δημοκρατικό καθεστώς. Θυμάμαι πάντα το κράτος να κάνει ό,τι θέλει και να το ψηφίζουμε μία φορά στα τέσσερα χρόνια. Δεν σημαίνει ότι αυτό το πράγμα που ζούμε είναι δημοκρατία.

● Πώς θα ήταν ένα δημοκρατικό καθεστώς κατά τη γνώμη σας;

Δεν ξέρω. Ισως να ψηφίζαμε μία φορά στα τέσσερα χρόνια, αλλά οι εκλεγμένοι να έκαναν ό,τι μπορούσαν για το κοινό καλό. Ενώ τώρα το μόνο που κάνουν είναι να κοιτάνε το συμφέρον τους. Μου είχε κάνει εντύπωση όταν διδασκόμασταν στο σχολείο το βιβλίο «Στοιχεία δημοκρατικού πολιτεύματος» ότι στον ορισμό του κόμματος έλεγε πως το κόμμα είναι ένας οργανισμός που κύριο μέλημά του είναι να φροντίζει για το συμφέρον των μελών του. Μας είχαν προειδοποιήσει, αλλά τότε δεν δίναμε και πολλή προσοχή σε αυτό το μάθημα...

♦ «Ανεξάρτητα κράτη»
Θέατρο Χώρα (Αμοργού 18-20, Κυψέλη)
Δευτέρες, Τρίτες 21.00
Κείμενο: Αντώνης Τσιοτσιόπουλος, Γιώργος Παλούμπης
Σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης
Σκηνογράφος-ενδυματολόγος: Νατάσσα Παπαστεργίου
Πρωτότυπη μουσική: Κώστας Νικολόπουλος
Σχεδιασμός φωτισμών: Βασίλης Κλωτσοτήρας
Σχεδιασμός ήχου: Ανδρέας Μιχόπουλος
Video design: Αποστόλης Κουτσιανικούλης
Ακούγονται οι μουσικοί:
Θάνος Καζαντζής-τύμπανα
Νίκος Παπαϊωάννου-μπάσο, analog synth
Κώστας Νικολόπουλος-κιθάρες
Παίζουν: Θάνος Αλεξίου, Στέλιος Δημόπουλος, Βασιλική Διαλυνά, Αλκηστις Ζιρώ, Ελεάνα Καυκαλά, Μάκης Παπαδημητράτος, Στάθης Σταμουλακάτος, Αντώνης Τσιοτσιόπουλος
Στο ραδιόφωνο ακούγεται η φωνή της Παναγιώτας Παπαδημητρίου.
Εισιτήρια 15-22€. Προπώληση more.com