Από τα δίχτυα-φαντάσματα σε κάλτσες από ανακυκλωμένο νήμα

Στη διάρκεια της δράσης «Ghost Farm Clean-up 2024» που πραγματοποιήθηκε από τον Μάιο μέχρι και τον Οκτώβριο σε θαλάσσιες περιοχές της Δυτικής Ελλάδας, συγκεντρώθηκαν συνολικά 171,2 τόνοι θαλάσσιων απορριμμάτων. Ποσότητα που για να μεταφερθεί χρειάστηκαν 65 μεγάλα κοντέινερ.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που μέλη της διεθνούς οργάνωσης Ηealthy Seas καθαρίζουν τον θαλάσσιο βυθό από απορρίμματα, κυρίως χρησιμοποιημένα δίχτυα, αλλά και κάθε είδους πλαστικά, που όχι μόνο ρυπαίνουν αλλά και προκαλούν σημαντικές ζημιές στη θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα και στο οικοσύστημα των περιοχών όπου εντοπίζονται.

Σημαντική πηγή θαλάσσιας ρύπανσης αποτελούν οι εγκαταλειμμένες ιχθυοκαλλιέργειες. Η οργάνωση έχει εντοπίσει 150 πιθανά σημεία με απορρίμματα ιχθυοκαλλιεργειών στον θαλάσσιο χώρο της Δυτικής Ελλάδας, μια περιοχή όπου έχουν αναπτυχθεί πολλές ιχθυοκαλλιέργειες, ορισμένες από τις οποίες έχουν εγκαταλειφθεί.

Το φαινόμενο των ιχθυοκαλλιεργειών-φαντάσματα ήρθε στην επιφάνεια το 2021 όταν κατά τη διάρκεια του κυκλώνα «Ιανός» ελευθερώθηκαν κλουβιά της χρεοκοπημένης μονάδας «Ιχθυοτροφεία Ιθάκης Α.Ε». Τα κατεστραμμένα κλουβιά έπλεαν στις παραλίες ρυπαίνοντας με φελιζόλ, πλαστικές σημαδούρες, σκουριασμένα κουτιά, δημιουργώντας σοβαρούς κινδύνους για το οικοσύστημα της περιοχής αλλά και τη ναυσιπλοΐα.

Η Healthy Seas σε συνεργασία με άλλες εθελοντικές οργανώσεις όπως η Ghost Diving Greece διοργάνωσαν τρεις μεγάλες επιχειρήσεις καθαρισμού μέσα στο 2024 με στόχο εγκαταλειμμένες ιχθυοκαλλιέργειες στη Δυτική Ελλάδα, την Ιθάκη, την Πάτρα και στον κόλπο του Αμβρακικού στο Μενίδι, ένα από τα πιο γνωστά ψαροχώρια στον οδικό άξονα Πάτρας-Ιωαννίνων.

Στη δράση καθαρισμού του Οκτωβρίου συγκεντρώθηκαν 128,5 τόνοι απορριμμάτων, κυρίως αλιευτικά δίχτυα (η συγκεκριμένη δράση διήρκεσε έξι ημέρες και πήραν μέρος σε αυτήν 35 άτομα συνολικά, όλοι εθελοντές).

Εκτός από αλιευτικά δίχτυα (93,6 τόνοι) ανασύρθηκαν 35 μεγάλοι σημαντήρες (σημαδούρες), 43 πλωτοί δακτύλιοι και πλαστικοί σωλήνες πολυμερών που φτιάχνονται από πετρέλαιο και αποτελούν τμήματα του εξοπλισμού των ιχθυοκαλλιεργειών, διάφορα αντικείμενα και ένα μισοβυθισμένο σκάφος συντήρησης.

Σε σχετική ανάρτησή τους στο Facebook, τα μέλη της ομάδας Ghost Diving Greece, με σημαντική συμβολή στις δράσεις, μοιράστηκαν με το κοινό τα παράξενα ετερόκλητα αντικείμενα που ανασύρθηκαν από τη θαλάσσια περιοχή του Αμβρακικού μαζί με τα δίχτυα και τον εξοπλισμό μιας ιχθυοκαλλιέργειας: ποτήρια και πιάτα ικανά σε αριθμό ώστε να… στρωθεί ένα τραπέζι, παιδικά παιχνίδια και παπούτσια. Τα θαλάσσια ρεύματα μεταφέρουν αντικείμενα που βρίσκονται στο νερό σε μεγάλες αποστάσεις, γεγονός που για μία ακόμη φορά αποδεικνύει ότι τα πάντα είναι αλληλένδετα στα οικοσυστήματα.

Ρούχα βγαλμένα από τη θάλασσα

Σε αντίστοιχη δράση τον Μάιο, σε διάστημα 8 ημερών, ανασύρθηκαν από τη θάλασσα 42,7 τόνοι απορριμμάτων, από τους οποίους οι 11,3 ήταν εγκαταλειμμένα δίχτυα. Στην επιχείρηση καθαρισμού πήραν μέρος 30 άτομα, τα οποία συγκέντρωσαν τόνους φελιζόλ και πλαστικών σωλήνων από εξοπλισμό ιχθυοκαλλιεργειών.

Τα υλικά που συλλέγονται κατά τη διάρκεια αυτών των δράσεων, όπως τα δίχτυα αλιείας που ανασύρονται, υποβάλλονται σε επεξεργασία ώστε να μπορούν να ανακυκλωθούν. Ελληνική εταιρεία αναλαμβάνει την επαναχρησιμοποίηση των διχτυών, ενώ άλλες εταιρείες τα μετατρέπουν σε αναγεννημένο νάιλον για νέα προϊόντα, όπως κάλτσες, εσώρουχα, ρούχα.

Πριν από δέκα χρόνια η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία «Healthy Seas: νήμα βγαλμένο από τη θάλασσα» ανέδειξε ένα νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης στις αρχές της κυκλικής οικονομίας μετατρέποντας τα δίχτυα-φαντάσματα (ghost net) σε πρώτη ύλη για τη δημιουργία νέων προϊόντων, ρούχων, χαλιών κ.ά.

Πλέον τέτοια προϊόντα πωλούνται και από ηλεκτρονικά καταστήματα. Οι κάλτσες της Healthy Seas για παράδειγμα είναι φτιαγμένες σε ποσοστό 80% από πιστοποιημένο οργανικό βαμβάκι (πιστοποίηση GOTS, που εγγυάται φιλική στο περιβάλλον & κοινωνικά συνειδητή παραγωγή), αναγεννημένο νάιλον νήμα ECONYL® σε ποσοστό 18% και 2% ελαστίνη. Επίσης προωθείται ακόμη η πώληση λούτρινων παιχνιδιών, τα οποία έχουν κατασκευαστεί από μοναχικούς ανθρώπους που μένουν σε γηροκομεία και ιδρύματα, με βασικό υλικό τα ανακυκλωμένα δίχτυα. Τα προϊόντα αυτά διέπονται από τις αρχές της κυκλικής οικονομίας αλλά και των αρχών της δίκαιης παραγωγής ρούχων (fair wear).

Healthy Seas, Ghost Diving Greece

Η Healthy Seas είναι κοινοπραξία της οργάνωσης ECNC Group (Ευρωπαϊκό Κέντρο για τη Διατήρηση της Φύσης) στην οποία περιλαμβάνονται δύο επιχειρήσεις: ο όμιλος Aquafil και η Star Sock. Κύριος στόχος τους είναι να συμβάλουν στον καθαρισμό των θαλασσών από τα εγκαταλειμμένα «δίχτυα-φαντάσματα» τα οποία ευθύνονται για την άσκοπη θανάτωση θαλάσσιων ζώων. Η Healthy Seas στοχεύει στη βιωσιμότητα τόσο με την περιβαλλοντική όσο και με την οικονομική έννοια, καθώς τα δίχτυα που ανασύρονται δεν καταλήγουν σε χωματερές αλλά ανακυκλώνονται σε υψηλής ποιότητας πρώτες ύλες για τη δημιουργία καινούργιων προϊόντων όπως κάλτσες, μαγιό, χαλιά κ.ά.

Η Ghost Diving Greece είναι μη κερδοσκοπική οργάνωση εθελοντών τεχνικών δυτών που αντιμετωπίζει τη θαλάσσια ρύπανση.

Η ομάδα ανέσυρε τον Οκτώβριο του 2022 το πρώτο δίχτυ-φάντασμα από τη θαλάσσια περιοχή γύρω από τη νήσο Πάτροκλος στον Σαρωνικό. Ηταν η πρώτη ανάσυρση ghost net που έγινε με τη βοήθεια drone παγκοσμίως.

Τα μέλη της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης δραστηριοποιούνται σε όλο τον κόσμο και έχουν επιχειρήσει ανασύροντας εγκαταλειμμένα δίχτυα σε θάλασσες και ωκεανούς: Βόρεια Θάλασσα, Αδριατική, Αιγαίο, Μεσόγειος, Ειρηνικός.