«Μια υπόθεση που διχάζει τον καλλιτεχνικό κόσμο» είχε τίτλο το θέμα της «Εφ.Συν.» και της Παρής Σπίνου, όπως φιλοξενήθηκε στο «σώμα» της εφημερίδας το προηγούμενο Σάββατο. Και πράγματι διχάζει, τον κόσμο των εικαστικών κατ’ αρχάς αλλά και όχι μόνον, η ιστορία που έφερε τον καταξιωμένο φωτογράφο, ομότιμο καθηγητή του ΑΠΘ, Γιώργο Κατσάγγελο αντιμέτωπο με τον γνωστό ζωγράφο Μιχάλη Μαδένη ακόμα και στα δικαστήρια. Αιτία -όπως ίσως διαβάσατε-η έκθεση του Μαδένη, το 2022, στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας, στην οποία ο ζωγράφος παρουσίασε ζωγραφικά πορτρέτα ψυχικά πασχόντων, βασισμένος απολύτως στα 115 φωτογραφικά πορτρέτα που είχε συγκεντρώσει στο λεύκωμά του «Σιωπή» το 2001 ο Κατσάγγελος, χωρίς όμως να ζητήσει την άδειά του. Αποτέλεσμα, ύστερα από προσφυγή του φωτογράφου στη Δικαιοσύνη ο Μαδένης αλλά και η Βιβλιοθήκη καταδικάστηκαν πρόσφατα πρωτοδίκως σε καταβολή αποζημίωσης άνω των 160.000 ευρώ, γεγονός που πυροδότησε διαμαρτυρίες αλλά κι έναν μεγάλο διάλογο για τα όρια της καλλιτεχνικής ελευθερίας.
«Η μεταφορά σε άλλη μορφή τέχνης συνιστά νέα δημιουργία, καθώς ο τρόπος (το “πώς”) και όχι το θέμα (το “τι”) είναι αυτό που καθορίζει την αυτονομία της εκάστοτε τέχνης», ανέφερε μεταξύ άλλων επιστολή δεκάδων σημαντικών προσωπικοτήτων της τέχνης που διαμαρτυρήθηκαν για τη δικαστική απόφαση η οποία εξοντώνει οικονομικά και ηθικά τον ζωγράφο. Υπήρξαν όμως κι από την απέναντι πλευρά προσωπικότητες κύρους που αμφισβήτησαν τεκμηριωμένα το δικαίωμα ενός τέτοιου «δανείου» χωρίς καν ενημέρωση κι εμφανή αναφορά στο πρωτογενές έργο.
Ποιοι απουσίασαν απ’ αυτόν τον διάλογο; Τα ίδια τα «υποκείμενα» των έργων, αυτοί στους οποίους ανήκουν τα πορτρέτα, ασθενείς του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης με τους οποίους πέρασε πολύμηνο χρονικό διάστημα ο Κατσάγγελος φροντίζοντας να μοιραστεί την καθημερινότητά τους - όπως είχε κάνει και παλαιότερα για τις μονάδες επανένταξης του ίδιου νοσοκομείου. Προφανέστατα ο κ. Κατσάγγελος θα είχε την άδεια του Ψ.Ν. Θεσσαλονίκης - γιατί είναι γνωστό ότι απαγορεύεται διαφορετικά η φωτογράφιση ψυχικά πασχόντων. Ομολογώ όμως ότι δεν ξέρω αν και πόσοι φωτογραφιζόμενοι είχαν συναινέσει και πόσοι απ’ αυτούς είχαν πλήρη δυνατότητα αντίληψης ώστε να συναινέσουν στην καλλιτεχνική διαδικασία που με τη σειρά της έφερε μια άλλη καλλιτεχνική διαδικασία - ακόμα κι αν κατά κάποιους αυτή η τελευταία υπήρξε «δάνειο» ή ανέμπνευστη «αντιγραφή».
Τι μ’ ενοχλεί σ’ όλο αυτό; Οτι δύο δημιουργοί διαφώνησαν γι’ αυτά τα πορτρέτα φτάνοντας μέχρι τα δικαστήρια, πολλοί συμμετείχαν στον διάλογο, αλλά όσοι είχαν άμεση εμπλοκή αφού ήταν το «θέμα» των πορτρέτων έμειναν αθέατοι, αναγκαστικά αμέτοχοι και σιωπηλοί.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας