Παρουσιάζεται για πρώτη φορά στη Ελλάδα. Ενα έργο που έχει βραβευτεί στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα το «Next Fall», όπως είναι η πρωτότυπη ονομασία του, του Αμερικανού Τζέφρι Ναφτς, παίχτηκε για πρώτη φορά off-Broadway το 2009, ενώ εξαιτίας της μεγάλης επιτυχίας του μεταφέρθηκε στο Μπροντγουέι το 2010 με παραγωγό τον Ελτον Τζον, για να συνεχίσει το ταξίδι του σε Αυστραλία και Ιταλία. Εχει προταθεί και αποσπάσει πολλά βραβεία, ανάμεσα στα οποία και: Tony, Drama Desk Awards, Outer Critics Circle Awards και Broadway World Regional Awards. Αυτό το έργο πρότεινε στον Βασίλη Μυριανθόπουλο να σκηνοθετήσει ο Μανώλης Εμμανουήλ, που δραστηριοποιείται κυρίως ως ηθοποιός στο Λονδίνο.
Πράγματι, το «Κράτα με» ξεκινά μεθαύριο Δευτέρα στο Θέατρο Εν Αθήναις (πρώην Tempus Verum), στον Κεραμεικό, με τον ίδιο τον Μ. Εμμανουήλ σε έναν από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Μαζί του συμπρωταγωνιστούν εξαιρετικοί ηθοποιοί: ο Δημήτρης Λιακόπουλος, τον οποίο χαρήκαμε όσο ποτέ στις πρόβες, την Αντρια Ράπτη και την Τζίνη Παπαδοπούλου, δύο πραγματικά καταξιωμένες ηθοποιούς (ειδικά τη δεύτερη έχουμε λίγο καιρό να τη δούμε στο θέατρο και μας έχει λείψει πολύ), τον Αλκη Μπακογιάννη, που χαρήκαμε πέρσι στην «Προξενήτρα» του Θωμά Μοσχόπουλου στο Εθνικό και τον Δημήτρη Καραβιώτη, που βλέπουμε και στην παράσταση «Ριχάρδος ΙΙΙ» στο Σύγχρονο Θέατρο, που συνεχίζει και φέτος, και είναι υπέροχος.
Μιλάμε κάπως αναλυτικά για τους συντελεστές καθώς ο ίδιος ο σκηνοθέτης είναι, όπως ο ίδιος χαρακτηρίζει εαυτόν, «ανθρωποκεντρικός», σε μια παράσταση που είναι ακριβώς το ίδιο. Ως προς το θέμα της, ένα ζευγάρι, ο Λουκ και ο Ανταμ βιώνουν επί σκηνής τις πιθανές απαντήσεις σε σημαντικά ερωτήματα. Ποιοι και τι ορίζουν τη ζωή μας; Δεν ξέρω αν το έργο λογίζεται ως δράμα, πάντως υπάρχουν στιγμές υπέροχου χιούμορ, που πηγάζουν από το ταλέντο των ηθοποιών και τη σκηνοθετική γραμμή και μας πήγαν πίσω στις πολύ καλές ερμηνευτικές στιγμές του παγκόσμιου θεάτρου.
● Δύο θέματα: θρησκεία και οικογένεια. Πόσο απελευθερωτικά και πόσο τοξικά μπορούν να γίνουν τελικά;
Στην Ελλάδα αντιλαμβανόμαστε κυρίως τις βασικές θρησκείες καθώς και το θέμα της πίστης. Αυτό είναι που με ενδιαφέρει κι εμένα και είναι και ένα από τα βασικά στοιχεία του έργου: ο ένας εκ των δύο πρωταγωνιστών, ο ένας εκ των δύο ανδρών του ζευγαριού, είναι πιστός αλλά με έναν δικό του τρόπο και για δικούς του λόγους. Και παρότι βλέπουμε πως με τον σύντροφό του έχουν διαφορετική οπτική ως προς αυτό, όταν έρχεται η ώρα της κρίσης, με την έννοια της στιγμής που πραγματικά έρχεται και τότε πρέπει να «κρίνεις» τι πραγματικά έχει αξία, τότε όλα αυτά μπαίνουν στην άκρη. Με απλά λόγια, αν πραγματικά αγαπάς, το μόνο που κυριαρχεί είναι αυτό: η αγάπη. Πέρα και πάνω από κάθε τι άλλο. Το ίδιο ισχύει και για την οικογένεια. Συμβαίνει αυτό στη ζωή: τα παιδιά μεγαλώνουν, επιλέγουν τον δρόμο τους και πολλές φορές οι γονείς, ασυνείδητα ή και συνειδητά, αρνούνται να αποδεχθούν αυτή τη νέα πορεία ζωής του παιδιού τους, τις επιλογές του. Οπότε έρχεται κάποια στιγμή, στο έργο αυτό γίνεται πάνω από ένα κρεβάτι νοσοκομείου, όπου οι γονείς του Λουκ έρχονται αντιμέτωποι με τις αλήθειες της ζωής του.
● Τελικά κατά πόσο οι κοινωνικές δεσμεύσεις ή φερόμενες ως τέτοιες, μπορούν να ορίσουν τις ζωές μας; Παρατηρείτε μία συντηρητικοποίηση;
Θα ξεκινήσω πάλι από το έργο, το οποίο ουσιαστικά αφήνει ανοιχτό το ερώτημα: στο τέλος τι; Στο τέλος μένουν δύο άνθρωποι. Αν σκεφτούμε πως την επόμενη στιγμή έρχεται το τέλος, τι κρατάς; Τον άνθρωπο κρατάς. Αυτός θα σου λείψει. Το έργο -και αυτό είναι το καλό- δεν είναι μανιφέστο. Δείχνει πως υπάρχει η προσωπική οριακή στιγμή του καθενός. Αυτή ωστόσο, ναι, ίσως καθορίζεται και από τις κοινωνικές επιταγές, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί συχνά από ένα στρεβλό πλαίσιο οπτικής πάνω στον ίδιο τον άνθρωπο, τις ελευθερίες και τις ανάγκες του. Είναι ένα σημαντικό και δύσκολο θέμα το ποιος αποφασίζει για τη ζωή σου ή ποιος επιτρέπεις να το κάνει. Και πόσο ελεύθερος είσαι, μέσα ή έξω σου, για να επιτρέψεις ή μη. Εχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας, αλλά θεωρώ πως είναι θέμα χρόνου ν’ αλλάξουν τα πράγματα. Κάτι νέο θα φανεί...
● Είναι τελικά η οικογένεια ένα δεινό της κοινωνίας;
Τι θεωρεί «οικογένεια» ο καθένας είναι κάτι πολύ προσωπικό. Κάποιος θεωρεί τον σκύλο ή τη γάτα του οικογένεια. Ή τον/τη σύντροφό του. Ή τους φίλους του. Πού νιώθει ασφαλής ο καθένας μας είναι το ζήτημα. Τώρα, τι νομιμοποιείται από το σύστημα και τι όχι και αυτό είναι ρευστό και αλλάζει συνεχώς. Εμείς, πριν που μιλούσαμε, αναφέρθηκες στα πρώτα χρόνια των Μπολσεβίκων όπου όχι μόνο ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών ήταν νομιμοποιημένος αλλά και περισσότερων των δύο μελών και τα παιδιά θεωρούνταν ευθύνη της κοινωνίας και άλλα ακόμη που σήμερα θεωρούνται ρηξικέλευθα, ενώ έχουν ήδη συμβεί εκατό χρόνια πριν. Πιστεύω θα επιστρέψουμε σε αυτή την προοδευτικότητα. Πιστεύω στη δυναμική των νεότερων γενιών. Η απογοήτευση που υπάρχει τώρα θα «γεννήσει» κάτι νέο. Δεν ξέρω αν θα ’μαστε εδώ να το δούμε, αλλά ελπίζω πως ναι. Ωστόσο, ελπίζω ή δεν ελπίζω, αυτό θα γίνει. Πάντα αυτό γίνεται. Η αλλαγή είναι αναπόφευκτη. Πάντα φτάνουμε σε σκοτεινά σημεία, για να ξαναβγούμε στο φως. Τώρα, το φως αυτό τι θα το προσφέρει, δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Καμία κοινωνία δεν το ήξερε ποτέ: εμφανίζεται, το ακολουθείς, γίνονται λάθη... Προσωπικά, είμαι ανθρωποκεντρικός. Η Ιστορία μας είναι η ιστορία των ανθρώπων. Αυτό κάνω και στη δουλειά μου: ασχολούμαι με τον άνθρωπο, όχι με τα συστήματα.
● Αυτός είναι και ο ρόλος της Τέχνης;
Η Τέχνη αν δεν είναι για τον άνθρωπο δεν έχει λόγο ύπαρξης. Για μένα, δεν έχει νόημα αλλιώς. Τι εννοώ: Είτε γίνεται μέσα από προσωπικές στιγμές και ανάπτυξη χαρακτήρων, είτε από μανιφέστα, τα παραδείγματα που δίνει η Τέχνη είναι τα βιώματα του φαντασιακού μας. Η εν δυνάμει ζωή μας, αν θέλεις. Αυτές οι εικόνες που μορφοποιεί μπροστά στα μάτια μας ή μέσα στο μυαλό μας εξελίσσουν τον άνθρωπο υπό την έννοια ότι τον εκπαιδεύουν σε έναν ολιστικό τρόπο σκέψης. Ετσι του δίνουν ένα άλλο παράδειγμα, μία νέα οπτική: αλλάζοντας το βλέμμα, αλλάζει και η ζωή μας. Αρα η Τέχνη μάς δίνει, εν δυνάμει, μία νέα, βιωμένη ζωή.
● Αρα είναι ένα καταφύγιο η Τέχνη.
Για μένα ναι. Ισως και για άλλους. Το σίγουρο είναι πως πρόκειται για ένα καταφύγιο-εργαστήριο. Τα παραδείγματα της Τέχνης σκοπό έχουν την «προέκταση» του ανθρώπου. Αυτό βλέπουμε και μέσα από το θέατρο: πώς κάποιος μπορεί να «εκπαιδευτεί» πάνω σε ένα πιο σφαιρικό βλέμμα, παρακολουθώντας τη ζωή κάποιων άλλων επί σκηνής. Και αυτός είναι ένας από τους στόχους του θεάτρου. Οπως και η αισιοδοξία. Πάντα να υπάρχει «φως»! Οταν κάνω δράματα, στενοχωριέμαι πάρα πολύ και θέλω να προτείνω πάντα κάτι φωτεινό. Βέβαια, σε κάθε δράμα υπάρχει κάτι φωτεινό. Το «Κράτα με», η παράστασή μας, το φέρει και στον τίτλο της: ό,τι κι αν γίνει, κράτα με. Και ό,τι κι αν συμβεί, έλα να ευχαριστηθούμε αυτή τη μία παραπάνω μέρα που έχουμε μαζί. Πραγματικά δεν έχει κάτι άλλο πολύ περισσότερο νόημα. Υπάρχουν οι μεγάλες αφηγήσεις και οι συλλογικοί αγώνες, ναι. Αλλά και εκεί ακόμη, να χαίρεσαι αυτό που κάνεις, να το πιστεύεις και να το χαίρεσαι - αλλιώς δεν θα μπορέσεις να προχωρήσεις και θα αποσυρθείς. Δεν θέλω να ακουστώ αιθεροβάμων: προφανώς έχουμε αλλοτριωθεί με τα όσα συμβαίνουν. Ισως γι’ αυτό κι εγώ προσπαθώ να απέχω και να είμαι μόνο στους χώρους που επιλέγω. Και λέω «ευχαριστώ» που έχω αυτή την πολυτέλεια. Αλλά το πιστεύω πως, όπως γίνεται πάντα, έτσι θα γίνει και τώρα: θα αλλάξουν και πάλι οι καταστάσεις.
● Εχετε διατελέσει και καλλιτεχνικός διευθυντής στο ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης. Πιστεύετε ακόμη στον θεσμό;
Ημουν για ένα μικρό διάστημα καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης. Την περίοδο του Covid περίπου. Τότε, αλλά και πριν από εμένα, πήγαμε θεατρικές παραστάσεις σε χωριά και μέρη που δεν ξέρω αν είχε πάει ποτέ θέατρο. Και είδαμε την ανταπόκριση του κόσμου. Υπήρχε ένα εξαιρετικό πρόγραμμα που λεγόταν «Αγονη Γραμμή» και μπορούσαμε να πάμε να παίξουμε παντού, σε ορεινά χωριά, με χιόνια... Αυτό ήταν καταπληκτικό. Δεν σημαίνει ότι όλοι θα λατρέψουν το θέατρο και ξαφνικά θα γίνουν άλλοι άνθρωποι. Ολα χρειάζονται χρόνο. Ωστόσο θα υπάρξουν κάποιοι που θα δουν τον εαυτό τους μέσα σ’ αυτό και επαγγελματικά και υπαρξιακά. Κάποιοι μπορεί να αποφασίσουν ν’ ακολουθήσουν και αυτή τη μορφή Τέχνης και αυτό είναι τεράστιο κέρδος. Ξαναλέω, δεν είναι ότι θα γίνουν όλοι οπαδοί του θεάτρου, δεν πας αυτό να πετύχεις. Πας να δείξεις ότι υπάρχει ένα έδαφος. Αυτό το «έδαφος» τους χωράει όλους. Γιατί το θέατρο είναι και στοιχείο της δημοκρατίας μας, μην το ξεχνάμε αυτό. Ακόμη και ως κομμάτι του, το ότι ανήκεις σε ένα σύνολο και συνυπάρχεις μέσα στην πειθαρχία του θεάτρου, είτε ως συνάδελφος ηθοποιός είτε ως θεατής που είσαι κάτω από τη σκηνή, είναι πολύ σημαντικό. Ειδικά αν καταλάβεις πως αυτή η στιγμή που βιώνεις δεν θα επαναληφθεί. Την έχεις ζήσει εσύ μόνο, είναι μια προσωπική σου στιγμή. Δεν είναι ούτε η τηλεόρασή σου, ούτε ο υπολογιστής ή το κινητό σου. Είναι εσύ και η στιγμή της συλλογικής πράξης που βιώνεις.
● Αυτό θα μπορούσε να είναι πολιτικό μανιφέστο. Το να βιώνεις προσωπικά μία συλλογική προσπάθεια και διαδικασία.
Μπορεί να είναι και έτσι. Για μένα αυτό είναι υπέροχο. Ειδικά όταν το βλέπω να συμβαίνει με ανθρώπους πρακτικά. Υπάρχουν, ξέρεις, αρκετοί που επιστρέφουν στον τόπο τους για να προσφέρουν με ό,τι εφόδια πήραν από την εκπαίδευσή τους μακριά από αυτόν. Αλλά υπάρχουν και κάποιοι που δεν φεύγουν ποτέ από το χωριό τους και οι άνθρωποι χρειάζονται μία εκτόνωση. Το θέατρο μπορεί να είναι αυτή η διέξοδος. Και είναι και ένας από τους ρόλους ενός ΔΗΠΕΘΕ αυτός, όπως και κάθε επαγγελματικής ή ερασιτεχνικής θεατρικής ομάδας της επαρχίας. Δεν είναι απλό πράγμα η Τέχνη: είναι όσο απλή είναι και η ανάσα μας. Πολλά στοιχεία του οργανισμού συνεργάζονται για να πάρουμε μία αναπνοή. Και δίχως αυτή, δεν υπάρχει ζωή.
♦ Το «Κράτα με» παρουσιάζεται από τη Δευτέρα 14/10 στο θέατρο Εν Αθήναις (Ιάκχου 19, Γκάζι). Κάθε Δευτ., Τρ. στις 21.00. Προπώληση: more.com, στα Public και στο τηλέφωνο του θεάτρου: 2130 356472. Διάρκεια: 100’ (με διάλειμμα... επιτέλους να δούμε και μια παράσταση με διάλειμμα!).
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας