Η απόπειρα δολοφονίας ενός δημοσιογράφου, με δύο σφαίρες, σε δημόσιο χώρο ήταν αποτέλεσμα ενός από τους πολλούς διχασμούς της ελληνικής κοινωνίας, αυτού μεταξύ «δηλιγιαννικών» και «τρικουπικών».
Ο δημοσιογράφος ήταν ο Τιμολέων Φιλήμων, μια πολυσχιδής προσωπικότητα της αθηναϊκής κοινωνίας του 19ου αιώνα, που γλίτωσε από τύχη, καθώς η μία σφαίρα πέρασε ξυστά από το κεφάλι του ενώ έβγαζε λόγο, ως υποψήφιος βουλευτής με τους «δηλιγιαννικούς», σε πολυπληθές ακροατήριο, στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, συνηθισμένο χώρο συναθροίσεων εκείνα τα χρόνια.
Οι δημοσιογράφοι της εποχής του τον περιέγραψαν ως έναν πανέξυπνο άνθρωπο, ριζοσπάστη, με γοητεία και ρητορική δεινότητα, αλλά ιδιόρρυθμο και ευέξαπτο. Ηταν αρχαιολάτρης και ασκούσε συχνά κριτική στο παλάτι, από το οποίο «κυνηγήθηκε» με διάφορους τρόπους.
«Μολονότι όμως πολιτικός, δημοτικός άρχων και συγγραφεύς, ο Φιλήμων υπήρξε προ πάντων δημοσιογράφος. Προ αυτού εξέδωκαν εφημερίδες πολλοί. Αλλ’ αυτός υπήρξεν ο επισημότερος αντιπρόσωπος του Τύπου, του οποίου η ευπρέπεια και η παρρησία απετέλεσε πάντοτε τον κυριώτερον χαρακτήρα του καλάμου του» έγραψε γι’ αυτόν ο Δ. Καλαποθάκης που εξέδιδε την εφημερίδα «Εμπρός».
Ο Τιμολέων Φιλήμων σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και από το 1856 ανέλαβε τη διεύθυνση της εφημερίδας «Αιών», που είχε εκδώσει ο πατέρας του. Τον επόμενο χρόνο φυλακίστηκε 3 μήνες για ένα άρθρο που είχε γράψει ασκώντας κριτική στον Οθωνα.
Το 1863, σε ηλικία 30 ετών, συμμετείχε ως γραμματέας στην τριμελή επιτροπή που μετέβη στην Κοπεγχάγη για να προσφέρει το στέμμα στον Γεώργιο, στον οποίο παρέμεινε δίπλα ως γραμματέας και δάσκαλος για τέσσερα χρόνια.
Ωστόσο και πάλι δεν δίστασε να ασκήσει κριτική σε ενέργειες του παλατιού.
«Τα πτερά της φαντασίας του δεν βοηθούνται πολύ υπό της Βασιλικής δράσεως, η αισθηματική και ζωηρά ψυχή του ασχάλλει (=δυσανασχετεί), και ο Φιλήμων, άλλος άνθρωπος, άλλων ιδεών πλέον θεράπων, δεν είναι θαυμαστής της βασιλικής αλουργίδος (=πορφύρας)», έγραφε, χαρακτηριστικά, στην «Ακρόπολη» ο Βλάσης Γαβριηλίδης με αφορμή τον θάνατό του (1898).
Η πρώτη ενέργεια του διακεκριμένου δημοσιογράφου που καταγράφηκε ως αντιμοναρχική ήταν η αμφισβήτηση της συνταγματικότητας βασιλικού διατάγματος, με το οποίο απονεμόταν στον διάδοχο Κωνσταντίνο ο τίτλος «Δουξ της Σπάρτης».
Ο Φιλήμων, μιλώντας στη Βουλή στις 17 Σεπτεμβρίου 1868, στη διάρκεια της πρώτης θητείας του ως βουλευτής Αττικής, υποστήριξε ότι το διάταγμα ήταν αντίθετο με το άρθρο 3 του τότε Συντάγματος, που όριζε ότι δεν απονέμονται σε Ελληνες πολίτες τίτλοι ευγενείας.
Ο τότε πρωθυπουργός Δ. Βούλγαρης, γνωστός με το προσωνύμιο «Τζουμπές» λόγω της μακριάς μπέρτας που συνήθιζε να φοράει, υποστήριξε ότι η απαγόρευση δεν αφορά τα μέλη της βασιλικής οικογένειας.
Ισως ο Βούλγαρης θα μπορούσε να πει μόνο την παροιμιώδη φράση «άστε ντούα» («έτσι θέλω εγώ», στα αρβανίτικα), που λέγεται πως απαντούσε όταν του ζητούσαν να δικαιολογήσει τις αποφάσεις του.
Οπως αναμενόταν, η Βουλή ενέκρινε την έκδοση του διατάγματος με 78 ψήφους υπέρ, 26 κατά και δύο λευκά.
Ωστόσο, άρχισε μια «πολεμική» εναντίον του δημοσιογράφου και στις εκλογές του 1869 δεν εκλέγεται βουλευτής ενώ το 1874, αν και συγκέντρωσε μεγάλο αριθμό ψήφων, η εκλογή του ακυρώθηκε. Επανεξελέγη στις εκλογές του 1875 και του 1879 ενώ στις επόμενες εκλογικές διαδικασίες δεν κατάφερε να επανεκλεγεί.
«Αγώνες μακροί και κινδυνώδεις και άγονοι διεξάγονται με έμβλημα παν άλλο ή (=παρά) το του Ελληνικού Στέμματος, δημοσιογραφικοί και πολιτικοί, οι οποίοι ως αποτέλεσμα δεν έσχον άλλο ή (=παρά) την εξαφάνισίν του από της πολιτικής σκηνής», έγραψε ο Βλ. Γαβριηλίδης.
Σύμφωνα, μάλιστα, με την «Ιστορία του Ελληνικού Εθνους» (Συλλογικό έργο, Εκδοτική Αθηνών, 1975, τ. ΙΔ, σελ. 16) την περίοδο 1882-1885 κατά την τέταρτη πρωθυπουργία του Χαρίλαου Τρικούπη, ο Φιλήμων συμμετείχε στην πρώτη συγκροτημένη ομάδα δημοκρατικών μαζί με τους Α. Πετσάλη, Γ. Μαυρομάρα και Γ. Φιλάρετο. Με αυτούς συνεργαζόταν και ο βουλευτής Πατρών Α. Ρηγόπουλος, που γράφεται πως είχε γνωρίσει τον Καρλ Μαρξ στο Λονδίνο.
Φαίνεται, πάντως, ότι ο Φιλήμων, τουλάχιστον μεταγενέστερα, σε αντίθεση με άλλους της ομάδας, δεν αμφισβητούσε το πολίτευμα της βασιλείας, αλλά διεκδικούσε το δικαίωμα της κριτικής προς το παλάτι.
Για τελευταία φορά συμμετείχε σε βουλευτικές εκλογές τον Μάιο του 1887. Κατά την προεκλογική περίοδο έγινε, στις 28 Δεκεμβρίου 1886, η δολοφονική απόπειρα εναντίον του.
Εκείνη τη μέρα ο Φιλήμων μιλούσε σε συγκέντρωση στους Στύλους του Ολυμπίου Διός και όπως έγραφαν οι εφημερίδες, στις 3 το μεσημέρι είχαν συγκεντρωθεί 2.000-3.000 άτομα.
Πρωθυπουργός ήταν ο Χαρίλαος Τρικούπης και στην αντιπολίτευση βρισκόταν το κόμμα του Θ. Δηλιγιάννη.
Η αντιπαλότητα των δύο κομμάτων ήταν μεγάλη. Ωστόσο, κανένας δεν φανταζόταν αυτό που θα γινόταν στη συγκέντρωση του Φιλήμονα.
Ολα ξεκίνησαν όταν έφτασε μια ομάδα με νταούλια κάνοντας θόρυβο και καλύπτοντας τη φωνή του ομιλητή. Σύμφωνα με την εφημερίδα «Αιών», η ομάδα αποτελούνταν από αστυφύλακες και υπαλλήλους υπουργείων και παρά τις διαμαρτυρίες των συγκεντρωμένων, οι ένστολοι αστυνομικοί δεν έκαναν καμία παρέμβαση.
Ετσι, άρχισε η ανταλλαγή ύβρεων, επικράτησε ένταση και άρχισε πετροπόλεμος, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν τρία άτομα.
Ξαφνικά, φάνηκαν δύο φουστανελοφόροι κρατώντας μαχαίρια και καλώντας τον Φιλήμονα να σταματήσει την ομιλία του.
Σχεδόν αμέσως ακούστηκαν δύο πυροβολισμοί και μία σφαίρα πέρασε δίπλα από το κεφάλι του δημοσιογράφου, που μιλούσε πάνω σε έναν πεσμένο στύλο.
Αργότερα, όλες οι εφημερίδες συμφωνούσαν ότι ο δράστης ήταν ένας αστυφύλακας με πολιτικά αλλά διαφωνούσαν για λογαριασμό ποιου κινήθηκε.
Η εφημερίδα «Ακρόπολις», αν και αντίθετη πολιτικά με τον Φιλήμονα, εξέφρασε την άποψη ότι η ενέργεια ήταν από την πλευρά των κυβερνητικών και την κατήγγειλε με δριμύτητα.
Τελικά, χάρη στην παρέμβαση αστυνομικού διευθυντή που στάθηκε δίπλα στον ομιλητή μέχρι το τέλος, η συγκέντρωση ολοκληρώθηκε ομαλά.
Για την ιστορία, να πούμε ότι ο Φιλήμων εκλέχτηκε πολλές φορές δημοτικός σύμβουλος Αθηνών και μετά την τελευταία αποτυχία του να εκλεγεί βουλευτής, το 1887, εξελέγη, την ίδια χρονιά, με μεγάλη πλειοψηφία δήμαρχος Αθηναίων, θέση στην οποία παρέμεινε ώς το 1891.
Θεωρείται ο πρωτεργάτης της δημιουργίας της Βιβλιοθήκης της Βουλής και βασικός συντελεστής της διοργάνωσης των πρώτων διεθνών Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 1896. Πέθανε δύο χρόνια αργότερα.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας