Επικίνδυνοι κηφήνες

Στα μέσα της δεκαετίας του ’30 οι Βρετανοί χρησιμοποιούσαν για εκπαιδευτικό στόχο του Πυροβoλικού ένα διπλάνο χωρίς πιλότο, ελεγχόμενο μέσω ασυρμάτου, που είχε κατασκευάσει η De Havilland Aircraft Company, με κωδική ονομασία DH.82 Queen Bee. Αν και ονομαζόταν επισήμως «Βασίλισσα Μέλισσα», το μη επανδρωμένο αεροσκάφος έμεινε στην Ιστορία με το παρατσούκλι του στην αεροπορική αργκό: drone (ντρόουν), δηλαδή ο κηφήνας, η αρσενική μέλισσα.

Το βρετανικό χιούμορ πέτυχε διάνα: όπως ο κηφήνας που πεθαίνει αφού επιτελέσει τον σκοπό του (που είναι η γονιμοποίηση εν πτήσει της βασίλισσας), έτσι και το συγκεκριμένο αεροπλάνο, το drone, αφού χρησιμεύσει ως στόχος για τα αντιαεροπορικά πυροβόλα, καταστρέφεται...

Αυτή ήταν η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση της λέξης drone για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Η αγγλική λέξη drone, με την έννοια της αρσενικής μέλισσας (ή σφήκας ή μερμηγκιού), δηλαδή του κηφήνα, ετυμολογείται από το μεσαιωνικό αγγλικό «drane», που προέρχεται από το πρωτογερμανικό «dreniz» (έντομο). Είναι χαρακτηριστικό της εννοιολογικής ταυτότητας της λέξης πως τόσο στα αγγλικά όσο και στα ελληνικά ο κηφήνας, ο drone, έχει και τη μεταφορική σημασία του τεμπέλη, που ζει εις βάρος των άλλων. Αν και η γονιμοποίηση της βασίλισσας είναι κι αυτή μια παραγωγική –κι επικίνδυνη– διαδικασία...

Σήμερα, ένα σημαντικό μέρος των πολεμικών επιχειρήσεων παγκοσμίως διεξάγεται από drones: στην Ουκρανία, τη Ρωσία, την Παλαιστίνη, το Ισραήλ, τον Λίβανο ή τα στενά του Ορμούζ, τα drones επιχειρούν επιθετικά ή αναγνωριστικά, διευρύνοντας κατά πολύ το πεδίο εφαρμογών του αρχικού βρετανικού προγόνου τους, του κηφήνα-ιπταμένου στόχου.

Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη μάλιστα προσφέρονται για ευαίσθητες επιχειρήσεις, όπως οι δολοφονίες πολιτικών ή στρατιωτικών αντιπάλων, όπου καλό είναι να μην εμπλέκονται πιλότοι. Το drone κάνει τη βρομοδουλίτσα του τηλεκατευθυνόμενο από μακριά, διακριτικά και αθόρυβα, ενώ drone μπορεί να είναι και τεθωρακισμένα οχήματα εδάφους, ακόμα και πλωτά ή υποβρύχια μέσα. Επιπλέον, η χρήση τους έχει και την επίφαση της πολιτικής ορθότητας: δεν μπαίνουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές χειριστών, κυβερνητών ή πιλότων – εκτός βέβαια από εκείνες των ανθρώπων που είναι οι στόχοι των UAV (Unmanned Aerial Vehicle, «Μη επανδρωμένων εναερίων οχημάτων») ή ROV (Remote Operated Vehicle, «Τηλεκατευθυνομένων Οχημάτων»), που ελέγχονται ακόμα και μέσω WiFi, με τη χρήση smartphone.

Βέβαια υπάρχουν κι ένα σωρό ειρηνικές, εμπορικές και χρήσεις αναψυχής των drones: κινηματογράφηση, επαγγελματική ή ερασιτεχνική, τοπογραφική αποτύπωση, παρακολούθηση και καταγραφή της άγριας ζωής, μετεωρολογικές έρευνες, αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών, παροχή άμεσης βοήθειας, έρευνα και διάσωση, επιτήρηση χώρων ή πυρασφάλεια, κάτι που είναι στις προδιαγραφές του Ouranos, του πρώτου ελληνικού drone (φωτ.). Ακόμα και πίτσα μπορεί να παραδώσει ένα drone – μια ιλαρή εικόνα, ενδεικτική όμως για τις προοπτικές διάδοσης των μη επανδρωμένων, τηλεκατευθυνόμενων οχημάτων. Στο Πεντάγωνο, στη Μεσογείων, αλλά και σε πολλές άλλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις υπάρχουν αναρτημένες πινακίδες που απαγορεύουν τη χρήση των drones, ενώ η υπέρπτησή τους, με τη λήψη οπτικοακουστικού υλικού, απαγορεύεται και πάνω από αρχαιολογικούς χώρους, εκτός κι αν ο κάτοχός τους λάβει ειδική άδεια.

Με την πρόσφατη εστία σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή να φλεγμαίνει, δεν μπορούμε να μη θυμηθούμε πως η πρώτη στρατιωτική χρήση των drones έγινε από τις ΗΠΑ στον πόλεμο του Αφγανιστάν, μετά την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους. Από τότε, τα drones, οι κηφήνες, αυτοί οι ερωτικώς ενεργοί τεμπέληδες, έγιναν επικίνδυνοι...