Ενα πρώην ξενοδοχείο της δεκαετίας του 1970 στο Πυθαγόρειο της Σάμου μετατράπηκε σε κέντρο σύγχρονης τέχνης και έκανε αισθητή την παρουσία του με την εναρκτήρια έκθεση το 2012, για τον κινηματογραφιστή Harun Farocki (1944-2014). Το Art Space Pythagorion με εκθεσιακό χώρο 300 τ.μ. και καταλύματα για τους καλλιτέχνες και τους υπότροφους επιμελητές είναι ένας από τους κύριους χώρους που χρησιμοποιεί το Ιδρυμα Schwarz στην Ελλάδα. Με τη μοναδική τοποθεσία του ακριβώς πάνω στην προκυμαία του λιμανιού του Πυθαγορείου, προσφέρει ένα υπέροχο σκηνικό. Ωστόσο, αυτός ο «λευκός κύβος» πρέπει επίσης να ερμηνευτεί και ως συμβολικός τόπος: η θέα από το κτίριο κοιτάζει προς την κοντινή τουρκική στεριά –μόλις 1,2 χλμ. από το Πυθαγόρειο–, στις άκρες της Ευρώπης και στα σύνορα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Από το 2016, επιμελήτρια του εικαστικού του προγράμματος του Ιδρύματος Schwarz είναι η Κατερίνα Γρέγου, δίνοντας έμφαση σε μια σειρά εκθέσεων κοινωνικοπολιτικής σημασίας, οι οποίες λαμβάνουν υπόψη τα παγκόσμια και γεωπολιτικά ζητήματα.
Αυτό το καλοκαίρι η καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης επιλέγει δύο καλλιτέχνιδες που συμμετέχουν στις εκθέσεις του ΕΜΣΤ με επίκεντρο τη γυναικεία δημιουργία και συνεπιμελείται με την Ιόλη Τζανετάκη στο Art Space Pythagorion την έκθεση με τίτλο «Flying too close to the sun» που φέρνει σε συνομιλία την Hera Büyüktaşciyan (Ηρα Μπουγιουκτασιάν) και τη Μαρία Τσάγκαρη, το έργο των οποίων βασίζεται στην έρευνα και αφορά κυρίως την ιστορία και τη μνήμη της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και ιδιαίτερα της Ελλάδας και της Τουρκίας στον απόηχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της παγίωσης της ιδέας του έθνους-κράτους. Με διεθνείς συμμετοχές και βραβεία, οι δύο καλλιτέχνιδες χαρακτηρίζονται για το πολυμεσικό έργο τους –που περιλαμβάνει βίντεο, γλυπτική και εγκαταστάσεις– επικεντρωμένο σε μια αναμέτρηση με το παρελθόν. Μέσω μιας διεπιστημονικής προσέγγισης, συνυφαίνουν αναμνήσεις, στοχασμούς και διηγήσεις με σκοπό να δείξουν πώς το προσωπικό και το ιστορικό στοιχείο συγκλίνουν και διασταυρώνονται.
Η Hera Büyüktaşciyan γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και προέρχεται από ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον, με ελληνικές, αρμενικές και τουρκικές ρίζες. Στις γλυπτικές της εγκαταστάσεις, in situ παρεμβάσεις, σκίτσα και ταινίες, συναντά κανείς συχνά αρχειακά ή αρχιτεκτονικά στοιχεία που φέρουν μέσα τους ίχνη εξάλειψης προκειμένου να ανακαλέσουν τη μνήμη και να επιτρέψουν στο παρελθόν να ξαναγραφτεί.
Η Μαρία Τσάγκαρη γεννήθηκε στον Πειραιά με οικογενειακή καταγωγή από τη Μικρά Ασία και τη Σάμο. Αντλώντας έμπνευση από προσωπικά και συλλογικά αρχεία, ιστορικές πηγές, λογοτεχνικές και κινηματογραφικές αναφορές, η Τσάγκαρη επιχειρεί να επαναφέρει αποσιωπημένες ιστορίες που θέτουν υπό αμφισβήτηση κυρίαρχες ιστορικές αφηγήσεις και αναπαραστάσεις.
«Στο έργο τους, η Ηρα Μπουγιουκτασιάν και η Μαρία Τσάγκαρη φέρνουν στο προσκήνιο ζητήματα απουσίας, αορατότητας, καθώς και περιθωριοποιημένες, καταπιεσμένες ή ξεχασμένες αφηγήσεις προκειμένου να θεμελιώσουν τη μνήμη μέσω αόρατων και άγνωστων πτυχών του χρόνου, του χώρου καθώς και της πολιτισμικής μνήμης, καθώς όλα συνδέονται με ρήξεις στην κοινωνικοπολιτική ιστορία», επισημαίνουν οι επιμελήτριες. «Ανασκάπτοντας και φέρνοντας στο φως αναπάντεχες αφηγήσεις, συμβάντα και θεμελιακά ιστορικά γεγονότα, οι καλλιτέχνιδες επισημαίνουν τη διαπλοκή μεταξύ συγγενών γεωγραφικών τόπων και καταδεικνύουν την υλική και ψυχολογική μνήμη ασταθών και αμφισβητούμενων χώρων και περιοχών. Το έργο τους διερευνά τον τρόπο που η επιθυμία ή το τραύμα εκδηλώνεται μέσα από αντικείμενα και ενεργοποιεί μηχανισμούς μνήμης, ανακαλώντας εμπειρίες πολέμου, εκτοπισμού, εξόδου και μετανάστευσης καθώς και τις παράλληλες ιστορίες που έρχονται στην επιφάνεια εξαιτίας αυτών».
Η έκθεση «Flying too close to the sun» δανείζεται τον τίτλο της από το ομώνυμο έργο της Μαρίας Τσάγκαρη, που αποτελεί αναφορά στον ελληνικό μύθο του Ικάρου, ο οποίος, πετώντας υπερβολικά κοντά στον ήλιο με φτερά φτιαγμένα από κερί και αγνοώντας τις συμβουλές του πατέρα του, έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε. Η έκθεση ερμηνεύει τον μύθο του Ικάρου με μεταφορικούς όρους, δηλαδή, ότι η απερισκεψία και η περιφρόνηση των περιορισμών μπορεί κατά μία έννοια να εφαρμοστεί στην ιστορία και στο παρόν της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου.
Μετά την παραμονή τους στη Σάμο, οι δύο καλλιτέχνιδες θα δημιουργήσουν νέα έργα, που θα παρουσιαστούν στην έκθεση μαζί με παλαιότερα. Το φθινόπωρο θα πραγματοποιηθεί ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε επιμέλεια και σχεδιασμό της Κατερίνας Ζαχαροπούλου.
♦ Art Space Pythagorion, Λιμάνι Πυθαγορείου, Σάμος. Διάρκεια: έως 29 Σεπτεμβρίου.
Ωρες λειτουργίας: καθημερινά 10.00-13.00 και 19.00-24.00.
Εισιτήριο: 2 ευρώ.
Είσοδος ελεύθερη: παιδιά, μαθητές, φοιτητές, άνεργοι, άνω των 65.
♦ Ευχαριστούμε τις καλλιτέχνιδες για την παραχώρηση των έργων.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας