«Οσο εξερευνάς τον άνθρωπο εξερευνάς και το θέατρο»

Γιώργος Αρμένης: Γέννημα-θρέμμα του Θεάτρου Τέχνης. Από το ξεκίνημά του μέχρι σήμερα σφραγίζει με γνησιότητα τις ερμηνείες του. Το ταλέντο ήταν ριζωμένο μέσα του. Οταν μεγαλώσεις και ωριμάσεις δίπλα σ’ ένα τεράστιο πνευματικό μέγεθος, όπως ήταν ο Κάρολος Κουν, δεν αφήνεις κρύπτες ανεξερεύνητες μέσα σου. Είτε παίζεις το «ξωτικό» στο «Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας», είτε τον «αγγελιοφόρο» στους «Ορνιθες», είτε το «φάντασμα του Εντουάρντο ντε Φίλιπο». Ανανεώνει συνεχώς τις δυνάμεις του, όπως τον βλέπουμε στο καινούργιο έργο της μαθήτριάς του Κατερίνας Αντωνιάδου, «Χόρεψέ με πατέρα», όπου υποδύεται έναν πατέρα που πάσχει από άνοια. Ο ενθουσιασμός, τα χειροκροτήματα, η αποδοχή του κοινού είναι μοναδικά. Μαθήτρια στη σχολή του ήταν η Κατερίνα, με δίψα για μάθηση και αγάπη για το θέατρο. Την εμπιστεύτηκε επειδή του άρεσε το κείμενο, μεταφέροντας, όμως, την πλούσια, βιωματική εμπειρία του σ’ αυτή την παράσταση.

Κατερίνα Αντωνιάδου: Δεν περιορίζει τον εαυτό της στον ρυθμό της δικής της γενιάς. Αναζητά, ψάχνει, φορτίζεται συναισθηματικά όταν μιλάει για το έργο και για τον δάσκαλό της. Νιώθει σεβασμό και θαυμασμό αναφερόμενη στον Γιώργο Αρμένη, έτσι όπως κάθεται δίπλα του καθώς ξετυλίγεται η κουβέντα μας. Στις γνωστές γωνιές της Πινακοθήκης Γκίκα, την ημέρα της γιορτής όλων των μουσείων, συναντηθήκαμε για να θυμηθούν στιγμές του θεάτρου αλλά και λόγια του δασκάλου Καρόλου Κουν.

● Πώς ξεκίνησε η συνεργασία σας;

Γιώργος Αρμένης: Την είχα μαθήτρια στη σχολή. Δεν είχε ξεκινήσει ακόμη να κάνει θέατρο. Αρχισε το μυαλό της να αναπτύσσεται θεατρικά, στη σχέση της, στα συναισθήματα. Κατευθείαν διέκρινα ταλέντο. Αφού αποφοίτησε, μου έφερε το έργο.

Κατερίνα Αντωνιάδου: Πριν από πέντε χρόνια το έγραψα. Του έδωσα να το διαβάσει. Του άρεσε και μου είπε ότι θα το κάνουμε μαζί. Φέτος είχε την τύχη να ανέβει κι ελπίζουμε να συνεχιστεί διότι η ανταπόκριση του κόσμου είναι πολύ μεγάλη. Υπάρχει πρόταση να το επαναλάβουμε.

● Κάνατε περιοδείες;

Κ.Α.: Ναι, σε τουλάχιστον είκοσι θέατρα.
Γ.Α.: Πριν από δυο μέρες γυρίσαμε από Βόρεια Ελλάδα.

● Το κοινό είναι κάθε ηλικίας;

Γ.Α.: Φυσικά.

● Αν χαρτογραφούσαμε την τρίτη ηλικία πώς θα την παρουσιάζαμε;

Γ.Α.: Βιώνω την τρίτη ηλικία. Τις περισσότερες ώρες τις περνάω στο σπίτι μου. Ασχολούμαι με τη ζωγραφική, φτιάχνοντας ανθρωπάκια τα οποία χαρίζω. Προσπαθώ να γράψω. Μαγειρεύω μόνος μου. Πάντα έχω στο μυαλό μου τι μπορώ να κάνω στο θέατρο. Το μόνο που μου λείπει είναι αυτό. Ευτυχώς, ανεβάσαμε αυτό το έργο. Το πίστεψα πάρα πολύ, είναι υπέροχο.

Κ.Α.: Είναι πανέμορφα αυτά που φτιάχνει, σουρεάλ. Είναι για έκθεση.

● Επειδή είχες ένα παλιό απωθημένο του πατέρα, ίσως στο βάθος βάθος υπήρχε κάτι απροσδιόριστο που ήθελες να εκφραστεί με έναν τρόπο που να δείχνει και τη σχέση πατέρα - γιου.

Γ.Α.: Ντρεπόμουν να πω τη λέξη «πατέρας» γιατί εγώ δεν είχα. Τον γνώρισα 22 χρόνων.

● Ηταν μια πληγή, ένας πόνος.

Γ.Α.: Θύμωσα πολύ. Γιατί ταλαιπωρήθηκε η μάνα μου. Μια μάνα πιο κοντή από μένα. Βασανισμένη. Να ξενοπλένει. Τρελαινόμουν. Της έλεγα: «Δεν θέλω να βασανίζεσαι».

Κ.Α.: Φαντάζομαι δύσκολα δεν αφήνουν πληγές τέτοιες σχέσεις. Μου φαίνεται αδιανόητο. Θέλει μια υποστήριξη ψυχολογική από πολύ μικρή ηλικία που ποιος θα την προσφέρει.

● Μερικές φορές, τα πράγματα πρέπει να ωριμάσουν για να έρθουν στην επιφάνεια.

Κ.Α.: Μπορεί να έψαχνε μια επιβεβαίωση που του έλειπε και να την εισέπραττε ως ηθοποιός. Απ’ το χειροκρότημα, απ’ την έκθεση.

● Πόσο σε βοήθησε το θέατρο και ψυχολογικά; Δεν είναι μόνο ερμηνεία ρόλων, είναι και διαλογισμός και σκέψη.

Γ.Α.: Ο Κάρολος Κουν έλεγε πως πολλοί από τους καλύτερους μαθητές του ήταν παιδιά που προέρχονταν από τη σκληρή βιοπάλη. Είχαν ταλέντο, ανησυχίες, προσήλωση. Δεν υποτιμούσε, φυσικά, τα εφόδια που προσφέρει η παιδεία αλλά το ταλέντο είτε το έχεις είτε όχι. Εγώ, σκεφτείτε, τελείωσα μόνο την Τετάρτη Δημοτικού. Πολύ αργότερα η μάνα μου με έγραψε σε ένα ιδιωτικό. Πώς μπορείς να μην αγαπήσεις μια τέτοια γυναίκα. Κάθε βράδυ, ο Κουν μου έδινε ένα έργο γνωστού συγγραφέα από τη βιβλιοθήκη του θεάτρου. Τα διάβαζα και σιγά σιγά άρχισε να ανοίγει το μυαλό μου. Παρακολουθούσα τις παραστάσεις. Στην αρχή άλλαζα τα σκηνικά. Εκανα τα πάντα γιατί μου άρεσε να είμαι σε αυτόν τον χώρο. Εκεί μέσα ήταν το σχολείο μου, το σπίτι μου, τα πάντα. Ξέκοψα από παρέες. Δεν ήθελα να μπλέκω, ήθελα να διαβάζω.

● Κατερίνα, είναι συνεργάσιμος ο δάσκαλός σου;

Κ.Α.: Το θέμα είναι εγώ να είμαι υπάκουη (γέλια). Γνωριζόμαστε 10 χρόνια. Εχουμε δουλέψει ξανά μαζί. Οταν ήμουν 2ο έτος παίξαμε μαζί στη σχολή, την επόμενη χρονιά πάλι. Συνεργαστήκαμε κι αφού τελείωσα. Πλέον, ξέρει να με πλάθει. Με πήρε αγρίμι. Επικοινωνούμε. Καταλαβαίνει ο ένας τον άλλο.

Εχουμε πολύ μεγάλη χημεία με τον κύριο Αρμένη και στη ζωή και πάνω στη δουλειά κι αυτό σίγουρα φαίνεται. Υπάρχει πολύ δέσιμο και πολλή αγάπη.

● Ποια είναι τα στοιχεία που σε συγκινούν και ενώνουν τη χημεία σας;

Κ.Α.: Οχι μόνο καταλαβαίνω με το μυαλό μου αλλά και νιώθω αυτά που μου λέει. Μου ζητάει κάτι συγκεκριμένο και καταλαβαίνω τι θέλει να πει, τι θέλει να βγάλει από μένα πάνω στη δουλειά. Δε χρειάζεται πολλή προσπάθεια. Δεν πιστεύω να τον κούρασα…

Γ.Α: Εγώ θυμάμαι ότι στη σχολή που ήτανε, απ’ το 2ο έτος, άρχισα να της δίνω ρόλους και έπαιρνε το έργο και το έπαιζε όπως ήθελε.

Κ.Α.: Εδώ διαφωνώ.

Γ.Α.: Μη διαφωνείς καθόλου. Εφτιαχνες κάτι δικό σου. Σου ‘λεγα δυο λόγια κι από κει και πέρα έφευγες. Στην παράσταση που ανεβάζουμε τώρα δεν την πίεσα καθόλου. Ηταν και το έργο δικό της και το σέβομαι αφάνταστα. Ως σκηνοθέτης που σκηνοθέτησα και τον εαυτό μου.

● Πώς θα ερμηνεύαμε τη φθορά;

Γ.Α.: Δεν παραιτούμαι. Κάποια στιγμή θα έρθει το μοιραίο, θέλω, όμως, να είμαι ενεργός, να βοηθάω και να κάνω κάτι στο θέατρο. Προσπαθώ και παλεύω να είμαι ζωντανός.

● Τι σε επηρέασε από τα χρόνια του Κουν;

Γ.Α.: Πέρα από την απόχρωση του γκρι-Κουν, που το κουβαλούσε μαζί του σε ένα χαρτί για δείγμα, άκουγε τη γνώμη μου. Ημουν πάντα δίπλα του. Σαν παιδί του. Πατέρα δεν είχα, του είπα: «Είσαι πατέρας μου». Ενώ στην αρχή μπορεί να διαφωνούσε μαζί μου, μετά με επιβράβευε.

Το κοινό ήθελε πάντα να με χαϊδέψει. Ετσι αισθανόμουν. Εναν σκύλο έπαιζα στην οπερέτα του Γκομπρόβιτς και ακόμα με θυμούνται έτσι. Με βρίσκουν στον δρόμο κάποιοι μεγάλοι άνθρωποι και λένε «Σε λατρέψαμε όταν ήσουν σκύλος». «Τώρα», λέω, «έγινα άνθρωπος».

● Κατερίνα, είδα ότι ασχολείσαι με το σώμα.

Κ.Α.: Εχω δουλέψει το σώμα, γιατί είναι εργαλείο για τη δουλειά.

● Τι θα έβαζες ως προτεραιότητα στη σχέση σου με το θέατρο;

Κ.Α.: Το σενάριο έτυχε και πέτυχε. Το θέατρο με ενδιαφέρει. Ηθοποιός σπούδασα. Εκεί θέλω να μείνω και να εξερευνώ. Και όσο εξερευνάς τον άνθρωπο εξερευνάς και το θέατρο.

● Πόσο σε βοηθάει αυτό στη ζωή σου;

Κ.Α.: Πάρα πολύ. Είναι δουλειά με τον εαυτό σου ουσιαστικά.

● Πώς σκέφτηκες να ασχοληθείς με το θέμα άνοια;

Κ.Α.: Ηθελα να πω μια ιστορία για έναν πατέρα και μια κόρη. Δεν ήξερα ούτε πού θα με βγάλει ούτε τίποτα. Το έργο δεν εστιάζει μόνο στην άνοια αλλά και στη μοναξιά, στη δυσκολία συνύπαρξης, επικοινωνίας.

Για μένα, νοσούν και οι δύο πρωταγωνιστές. Η κοπέλα έχει άλλα θέματα, ψυχικά. Την έχω χαρακτηρίσει ως υστερική. Υπάρχει μια υστερία αλλά δικαιολογείται μέσα στην εξέλιξη του έργου. Νοσεί πάντως. Οπως νοσούμε γενικότερα. Δεν είναι κάτι μακριά από αυτό που ζούμε.

● Εσύ, δηλαδή, είχες στο μυαλό σου δύο άτομα τα οποία κουβαλούσαν τα δικά τους προβλήματα, που δεν είχαν λύσει. Λύνονται μέσα από τη συνύπαρξη ή μπερδεύονται περισσότερο;

Κ.Α.: Δεν υπάρχει λύτρωση στο έργο.

● Δεν είναι μια απαισιόδοξη έκβαση;

Κ.Α.: Είναι, ναι. Αλλά κι αυτό δεν υπάρχει; Επίσης, όταν έγραφα το έργο ήμουν στις μαύρες μου, περνούσα τις δυσκολίες μου. Οπότε πιθανόν και γι’ αυτό να μην έδωσα αίσια έκβαση. Κάποιοι που είδαν το έργο είπαν ότι ήταν λυτρωτικό. Ο καθένας το μεταφράζει όπως το νιώσει.

● Είναι βάναυση η κοινωνία απέναντι στα γηρατειά;

Γ.Α.: Εγώ που ζω στα Εξάρχεια και περπατάω μέσα στην πόλη, πάντα βρίσκω ανθρώπους που θέλουν να με χαιρετήσουν, να μου φιλήσουν το χέρι. Με την Κατερίνα δεν με πειράζει να ειπωθεί κάτι στις ατάκες μας, να μου κάνει αστεία. Να μου πει τι κεφάλι είναι αυτό σαν τηγάνι, έχεις καρούμπαλα. Είναι που παίζαμε πετροπόλεμο στο χωριό.

● Αλλο κυρίαρχο πρόβλημα είναι ο φόβος.

Γ.Α.: Εγώ φοβάμαι πάρα πολύ τον φόβο μου.

Κ.Α.: Τα κυρίαρχα συναισθήματα είναι ο φόβος κι η αγάπη. Φοβάσαι να δεις τον εαυτό σου στο ολοκληρωτικό φως.

● Βλέπετε τα πράγματα γκρίζα στην εποχή μας;

Γ.Α.: Μέσα στην πολιτική είναι κι η κοινωνία. Δεν είμαι καθόλου ευχαριστημένος. Τους ακούω βέβαια. Πολύ βρισίδι, ρε παιδάκι μου. Ελλειψη σεβασμού. Μια ζούγκλα.

Κ.Α.: Θα ήθελα να βλέπω φωτεινά τα πράγματα αλλά δεν γίνεται. Από πού να το πιάσουμε. Ολα καταρρέουν. Σκοτωμοί, τραγωδίες, εγκλήματα, δεν ξέρω και κατά πόσο είναι δολοφονικές ενέργειες όλα αυτά που γίνονται. Δεν μπορώ να πιστέψω. Ο σεβασμός κερδίζεται. Δεν έχω εμπιστοσύνη και δεν με εμπνέει κανείς. Είμαι άνθρωπος που θέλω να εμπιστεύομαι τον άλλο σε οποιαδήποτε συνθήκη. Μ’ αρέσει. Τους εαυτούς μας έχουμε μόνο, πού να επενδύσεις. Οποια πέτρα και να σηκώσεις κάτι θα βρεις από κάτω που να βρομάει.

Γ.Α.: Μπορεί να είναι και μια λίρα από κάτω.

Κ.Α.: Μακάρι αλλά μέχρι στιγμής δεν λέω ότι βρίσκω.

● Αρα το καταφύγιό μας είναι το θέατρο;

Κ.Α.: Είναι. Κι οι εαυτοί μας.

Γ.Α.: Το θέατρο, και η τηλεόραση εμένα μου αρέσει.