Συνεμορφώθη σου λέει!

Γίνεται να νιώθεις περιφρόνηση και να είναι κάτι καλό; Περιφρόνηση δεν είναι η λύπηση, ούτε ο οίκτος. Είναι σχεδόν το αντίθετό τους, αλλά το ίδιο γελοίο με αυτά τα δύο... Ποιος ο λόγος να περιφρονήσεις κάποιον ή κάτι; Και, ακόμη χειρότερα, ποιος ο λόγος να κάνεις κάποιον να περιφρονήσει κάποιον (άλλον; Τον ίδιο;) ή κάτι;

Ευτυχώς υπάρχει αυτό το «χειρότερα». Ευτυχώς υπάρχει τρόπος -ο καλύτερος και δυσκολότερος όλων- να οδηγήσεις κάποιον στην περιφρόνηση (πέραν του σινεμά, καθώς η ομώνυμη ταινία του Γκοντάρ είναι ασυναγώνιστη) και αυτός είναι η σάτιρα. Με γιώτα και όχι όπως συχνά γράφεται εσφαλμένα με ύψιλον. Δεν υπάρχει καν η λέξη «σάτυρα». Είναι απλώς μία «κατασκευή» επειδή δεν ξέρουμε ούτε να μιλάμε ούτε να γράφουμε. Επειδή μάς έπεσαν βαριά τα πολλά «ι» και είπαμε να βάζουμε όπου να ’ναι, ό,τι να ’ναι. Σάτυρος υπάρχει. Σατυρικό δράμα, υπάρχει. Σάτυρα δεν! Το σατυρικό δράμα ήταν αποκλειστικά ελληνικό είδος δραματικής ποίησης, που δημιουργήθηκε αλλά και καλλιεργήθηκε παράλληλα με τα άλλα δύο είδη του δράματος, την τραγωδία και την κωμωδία. Σε αυτό, ο χορός του έργου αποτελούνταν από ηθοποιούς σε σατύρους. Είχε χοντροκομμένο και σκωπτικό περιεχόμενο, τόσο ως κείμενο όσο και ως ύφος. Γελοιοποιούσε και παρωδούσε.

Η σάτιρα, με τη σειρά της, ήταν ποιητικό είδος της λατινικής γραμματείας. Εμπεριέχει διακωμώδηση, ειρωνεία, υψηλό χιούμορ, ακόμη και χλευασμό. Το πώς το κάνει, εξαρτάται από τον άνθρωπο που τη γράφει, από τον ποιητή που (θα ’χει τους λόγους του ο άνθρωπος) θέλει αυτό το είδος για να εκφραστεί.

Ο Θόρντον Ουάιλντερ για παράδειγμα... Μέγας σατιρικός συγγραφέας, από τους λίγους γνωστούς Αμερικανούς συγγραφείς που έκαναν χρήση της σάτιρας στα έργα τους. Εκεί να δεις αλήθειες που περιφρονητικά τις «πέταγε» στη μούρη του κοινού, επί σκηνής. Αυτές τις μέρες ο υπέροχος Θωμάς Μοσχόπουλος σκηνοθετεί το έργο του Ουάιλντερ «Η προξενήτρα», γνωστό και ως «Dolly» (ως «Ηello Dolly» μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο) στο Εθνικό Θέατρο, και εκεί φαίνεται ξεκάθαρα, ειδικά από την άμεση απεύθυνση στο κοινό, το πώς ο συγγραφέας επιδιώκει σατιρικά να οδηγήσει στην αισθητική απόλαυση, ακόμα και το γέλιο, δίχως ωστόσο να αφήνει ασχολίαστα γεγονότα όπως το οικονομικό Κραχ, μέσω του πρωταγωνιστή του, του εμπόρου Βαντεργκέλντερ (ερμηνεύει εκπληκτικά ο Σίμος Κακάλας), ο οποίος βασίζει τη ζωή του στη χρησιμοθηρία και όχι στην αγάπη. Η κοινωνία του Ουάιλντερ είναι αταξική, ή τουλάχιστον τη χρησιμοποιεί ως τέτοια, ώστε να διαπεράσει όλα της τα στρώματα με ένα μήνυμα: πάτε καλά;

Τον Βαντεργκέλντερ τον «διαχειρίζεται» μία προξενήτρα (ιδανική η Γαλήνη Χατζηπασχάλη στον ρόλο), η αβίαστη ειλικρίνεια της οποίας και η ακόμη πιο άμεση αντίδρασή της στο ψέμα προκαλουν θυμηδία στο κοινό και γέλιο... ακόμη και το χαμόγελο είναι αρκετά βαθύ, καθώς κάποιοι αντιλαμβάνονται πως ναι μεν η εύθυμη διάθεση της σάτιρας είναι περιπαιχτική, αλλά και ουσιαστικά επίκαιρη. Μα είναι δυνατόν; Πόσες δεκαετίες θα πρέπει να περάσουν από το ’50, που πρωτοπαρουσιάστηκε το έργο στο Μπροντγουέι, ώστε να σταματήσουμε να ακούμε (και να σκύβουμε το κεφάλι) στην ερώτηση: Μα, πάτε καλά;

Η Αννα-Μισέλ Ασημακοπούλου «πήρε» προσωπικά στοιχεία εκατοντάδων απόδημων Ελλήνων για να κάνει διαφήμιση για την κάθοδό της στις ευρωεκλογές. Πού τα βρήκε; Ποιον ρώτησε; «Νόμιμα» λέει τα απέκτησε. Ισως από τον παππού της, ποιος ξέρει τι να εννοεί; Εκεί στη Ν.Δ. το έχουν και κληρονομικό το εξουσιαστικό τάλαντο. Ερωτήσεις και επερωτήσεις και μάλιστα κατεπείγουσες έγιναν σε ελληνική Βουλή και Ευρωκοινοβούλιο και Κομισιόν (αυτό είναι σοβαρό, γιατί η Κομισιόν διαφεντεύει). Η Αννα η Μισέλ πάντως στέκει ακλόνητη στη θέση της στο ψηφοδέλτιο και δηλώνει: «Οι συνεργάτες μου έχουν συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις της Ε.Ε. σε σχέση με τα προσωπικά δεδομένα. Οποιος έλαβε το μέιλ, μπορεί να μην εγγραφεί στο newsletter αν δεν θέλει». Συνεμορφώθη η κ. Ασημακοπούλου. Τώρα, πού τα βρήκε τα e-mail δεν μας είπε, αλλά γιατί να μας πει; Την ανάγκασε κανείς; Οχι. Μπορεί να την αναγκάσει; Ναι αμέ. Η Κομισιόν μπορεί τα πάντα. Θέλει; Δεν τη βλέπω να πολυκαίγεται... Εξάλλου, η κ. Φον ντερ Λάιεν, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είχε έρθει μετά του συζύγου και είχε κάνει δωρεάν διακοπές στο εξοχικό του Κ. Μητσοτάκη στην Κρήτη μετά της συζύγου αυτού. Είμαστε τώρα να επέμβουμε υπέρ των πολιτών και κατά φίλων; Η φιλία είναι ιερή! Ειδικά όταν σε δένει εξουσία και χρήμα! Ειδικά όταν δεν έχει και έναν Ουάιλντερ, αλλά μόνο Βαντεργκέλντερ...