Στην αγκαλιά της νύχτας

«Ομως η ιδιαίτερη περίσταση του ονείρου είναι ότι ο ονειρευόμενος στερείται εξουσίας. Αν και συχνά φαίνεται πως είναι προικισμένος με τεράστιες ικανότητες, ικανότητες αδιανόητες στην εγρήγορση, αν ο ονειρευόμενος μπορούσε απλώς να εξετάσει το ονειρικό μυαλό του, να εξερευνήσει τον ονειρικό κόσμο του, θα καταλάβει ότι η μόνη δύναμη που διαθέτει είναι αυτή που εξυπηρετεί το όνειρο, την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Ο ίδιος είναι το εργαλείο ενός σκοτεινού φαρσέρ, ενός βλοσυρού γελωτοποιού που δημιουργεί κόσμους μέσα στον κόσμο, ζωές μέσα στη ζωή, εγκεφάλους μέσα στον εγκέφαλο. Ολη η ψευδαίσθηση της δύναμής του προέρχεται από αυτόν τον φαιδρό σκηνοθέτη, το καπρίτσιο του οποίου είναι να προσδίδει και να αφαιρεί».

Ο Τζον Γουίλιαμς, συγγραφέας αγαπημένων βιβλίων όπως «Στόουνερ», «Το Πέρασμα του Μακελάρη», «Αύγουστος», έγραψε το πρώτο του βιβλίο, «Μόνο η νύχτα», το 1948. Ενα βιβλίο που αρχικά αγνοήθηκε από τους σύγχρονους κριτικούς λογοτεχνίας. Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Gutenberg σε μετάφραση του ποιητή Ορφέα Απέργη. Ο Ουίλιαμς πέθανε το 1992 σχετικά άγνωστος, αλλά έγινε διάσημος την τελευταία δεκαετία από την επανέκδοση του «Στόουνερ» που είχε πρωτοεκδοθεί το 1965.

Γράφτηκαν γι’ αυτόν έκτοτε σπουδαία πράγματα, ανάμεσά τους και μια βιογραφία του που τιτλοφορείται «Ο άνθρωπος που έγραψε το τέλειο μυθιστόρημα: Τζον Γουίλιαμς, Στόουνερ και η συγγραφή». Επόμενο ήταν να μπουν και τα πρώιμα βιβλία του στο στόχαστρο των εκδοτών. Διαβάζοντας στο «Μόνο η νύχτα» την ιστορία ενός νέου, του Αρθουρ, ο αναγνώστης αναγνωρίζει κομμάτια του μεγάλου συγγραφέα που θα γινόταν αργότερα ο Γουίλιαμς, όπως και την εξαιρετική ικανότητά του να αναλύει τους χαρακτήρες του αλλά και την ιδιαίτερη τεχνική του να περιγράφει την εποχή στην οποία αναφέρεται.

Ο 24χρονος Αρθουρ Μάξλεϊ ζει μόνος του σε μια ανώνυμη πόλη αφού εγκατέλειψε το κολέγιο. Δεν κάνει πολλά, κινείται μέσω του ονείρου, της μνήμης και συχνά της μέθης. Τα πρώτα κεφάλαια του μικρού βιβλίου, μόλις 164 σελίδες, αναφέρονται στις σχέσεις του με τους γονείς του, μια στοργική μητέρα και έναν αδιάφορο πατέρα. Στη φιλόξενη αγκαλιά της νύχτας προσπαθεί να επεξεργαστεί τα τραύματα που τον κάνουν να αισθάνεται πάντα μόνος ακόμα και όταν βρίσκεται ανάμεσα σε άλλους.

Ο έρωτας στο πρόσωπο μιας κοπέλας, της Κλερ, αντί να τον κάνει ευτυχισμένο, τον βάζει σε μια συχνά οδυνηρή συνθήκη: «Τότε κι εκείνος, βουτηγμένος κι ο ίδιος στην κούρασή της, έκλεισε τα μάτια του, τα κύλησε μέσα στις κόγχες τους ικανοποιημένος. Και ένιωσε μια επιτακτική ανάγκη για σκοτάδι, ζεστή μοναξιά και σιωπή∙ ανάγκη για ένα μέρος όπου θα μπορούσε να χαλαρώσει και ν’ αγγίξει απαλά το σώμα της, όχι με άμεσο σκοπό ή πρόθεση, αλλά με νωχελική, ικανοποιημένη άνεση».

Ο Γουίλιαμς έγραψε το βιβλίο ενώ ήταν τραυματίας στο νοσοκομείο κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Φαίνεται πως η απογοήτευσή του για τα όσα οδυνηρά συνέβαιναν τον οδήγησε στο να «στήσει» ένα ψυχολογικό σχεδόν νουάρ μυθιστόρημα, όπου η υπαρξιακή αναζήτηση του ήρωα μοιάζει με την απειλητική εποχή όπου ζει. Η πυροδότηση καταπιεσμένων παιδικών τραυμάτων ευθύνεται για την κατάθλιψη και τη σύγχυση του Αρθουρ, όπως συμβαίνει βέβαια και στους ήρωες των άλλων μυθιστορημάτων που τελικά, μετά θάνατον, θα έκαναν τον Γουίλιαμς διάσημο. Το τέλος του βιβλίου θα αποκαλύψει το τρομερό μυστικό του βασανισμένου Αρθουρ αλλά σε όσους έχουν διαβάσει και τα άλλα βιβλία του θα βεβαιώσει άλλη μια φορά την άνεση του συγγραφέα να πραγματεύεται λογοτεχνικά την ωμή και ακατανόητη βία αυτού του κόσμου.

Οι στίχοι «δεν θα χαρείς αν δεν ραγίσεις την καρδιά μου», ενός τραγουδιού που ακούει τυχαία ο ήρωας, δεν είναι καθόλου τυχαία τοποθετημένοι, μαρτυρούν όσο τίποτα άλλο το αδιέξοδο μιας εποχής που βίωνε ο συγγραφέας όπου το όνειρο έμοιαζε ο μόνος ασφαλής τόπος για να κυκλοφορεί κανείς. Εστω κι αν εκεί είχε να αντιμετωπίσει παιδικά τραύματα και τα δικά του πολύ προσωπικά φαντάσματα.