Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Κώστας Ζουράρις καταπιάνεται με την Ιστορία. Το έχει κάνει ως επιστήμων, ως καθηγητής, ως ερευνητής, ως πολιτικός. Το έχει κάνει μέσα από βαθιά ανάλυση του λόγου του Θουκυδίδη, από τη μοναδική (έως τώρα) ανάλυση του λόγου του Ελύτη ως κομμάτι της «πολιτειολογικής γραμματείας», το έχει κάνει μέσα και από παραμύθι. Ολη η ζωή του είναι απολύτως συνδεδεμένη με τη γλώσσα και την ιστορία που αυτή παράγει, παράλληλα (ή και εφαπτόμενα) με την «αργόσυρτη διάρκεια» της ελληνικής Ιστορίας, όπως τη χαρακτήριζε υπέροχα ο Κωστής Μοσκώφ.
Τώρα, στο νέο του βιβλίο «Ελληνοτρόπιο», ο Κ. Ζουράρις καταπιάνεται με τις μεγάλες αφηγήσεις που αφορούν τη χώρας μας, όπως η προσφυγιά και η πολιτική εξορία. Και το κάνει μέσω της δικής του μικροϊστορίας. Παραθέτοντας θραύσματα αυτοβιογραφικού τύπου, ο Κ. Ζουράρις προβάλλει μεγάλες αλήθειες για σημαντικά ζητήματα της Ιστορίας μας, μέσα από συναρπαστικές αλλά και πολύ πικρές προσωπικές περιγραφές γεγονότων που σημάδεψαν τον ίδιο και όχι μόνο.
«Δύο ήταν οι χαφιέδες που ζήτησαν τον πατέρα μου, σαν άνοιξα την πόρτα του σπιτιού μας στη Θεσσαλονίκη. Ημουν οκτώ χρόνων, ήταν το 1948», μας λέει. Το περιστατικό που περιγράφει στο «Ελληνοτρόπιο» δεν είναι μελό· είναι βαθιά συγκλονιστικό, αλλά κυρίως βαθιά αληθινό ως προς την καθολικότητά του. Ως γνωστόν, ο πατήρ Γιώργος Ζουράρις, εκτός από διεθνώς σπουδαίος και πρωτοπόρος επιστήμονας γιατρός (ο ίδιος καθιέρωσε τον όρο «σεξολογία»), ήταν και από τους πρώτους κομμουνιστές της χώρας – γνωστός ως ο «κόκκινος γιατρός». Αυτό δεν του το «συγχώρεσε» ποτέ το καθεστώς, γι’ αυτό και τον κυνηγούσαν επί 50 χρόνια (26 συλλήψεις είχε μόνο ώς το 1944).
Ο οκτάχρονος τότε Ζουράρις θυμάται τους ξερακιανούς χαφιέδες να ζητούν τον γιατρό Ζουράρι. Θυμάται τον πατέρα του να βγάζει την ιατρική μπλούζα του και να ψιθυρίζει στη γυναίκα του: «Να φροντίσεις να σπουδάσεις τα παιδιά». Δεν ήξερε αν θα γύριζε. Επέστρεψε τελικά ύστερα από έξι χρόνια... Αυτή είναι μόνο μία από τις ιστορίες του βιβλίου, οι οποίες διευρύνονται και στις επόμενες δεκαετίες.
Δεν είναι φυσικά μόνο ο Κώστας Ζουράρις που έζησε παρόμοια περιστατικά. Και είναι λάθος να λέμε και τη λέξη «παρόμοια», καθώς κάθε τραύμα είναι μοναδικό, μη συγκρίσιμο. Ωστόσο, αν κάτι αναδεικνύεται μέσα από το βιβλίο (γραμμένο με τον μοναδικό τρόπο του κ. Ζουράρι, ο οποίος λατρεύει τη γλώσσα) είναι πως, παρά τη μοναδικότητά τους, όλα αυτά τα τραύματα καθορίζουν ένα συλλογικό. Ελληνικά συλλογικό, καθώς έχει γίνει δομική σταθερά της χώρας: «Δεν υπάρχει καμία γενιά από την Ιλιάδα, που να μην έχει πολιτική εξορία και προσφυγιά στην Ελλάδα», λέει ο κ. Ζουράρις... όπως ίσως έχουμε μπερδευτεί σήμερα και τα έχουμε ξεχάσει όλα αυτά. Οπως και το πώς οι δικές μας μικροϊστορίες δημιουργούν το μεγάλο αφήγημα. Υπό αυτή την έννοια, το «Ελληνοτρόπιο» είναι μια καλή υπενθύμιση...
● O Κώστας Ζουράρις ήταν καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Παρίσι, αντιπρόεδρος της Βουλής και υφυπουργός Παιδείας και είναι υποψήφιος βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ στην Α’ Θεσσαλονίκης
